قىرعىزستان جانە ءدىن...
قىرعىزستاندا 1991-جىلى 39 مەشىت بولسا، 2020-جىلى 2688 مەشىت بولعان. ورتالىق ازيادا مەكتەپتەن مەشىتى كوپ ەل وسى قىرعىزستان ەكەن. يماندى بولۋ جاقسى ارينە، الايدا ادامداردىڭ ءشۇباسىز سەنىمىن پايدالانىپ، جات اعىمداردىڭ كىرىپ جاتقانى دا جاسىرىن ەمەس.
قىرعىزستان بىرنەشە جىل قاتارىنان ۇلتتىق ەسىمدەر ەمەس، ءدىني ەسىمدەر قويۋدان العا شىقتى. بۇل دا ۇلكەن زەرتتەۋ وبەكتىسى نەگىزى. بىزدە زەرتتەۋ جۇرگىزسە بولادى.
ساۋد ارابياسى كوپتەگەن ەلدەرگە قاجىلىققا بارۋعا كۆوتا بولەتىنىن بىلەسىزدەر. مىسالى 2019 جىلى 5510 كۆوتا بولگەن، 2018-دە 5485 كۆوتا بولىنگەن ەدى. ءار كۆوتانىڭ قۇنى 3 مىڭ دوللار. 2020-دا كوروناۆيرۋسقا بايلانىستى بولىنبەگەن بولاتىن. قاجىلىققا بارىپ، بەس پارىزدىڭ ءبىرىن ورىنداعان جاقسى عوي، دەي-تۇرا ءدىني راديكالدار قاجىلىققا بارعانداردى دا قاقپانعا ءتۇسىرىپ، وزدەرىنىڭ تەرىس اعىمدارىنا كىرگىزۋ بويىنشا جۇمىس ىستەيتىنى انىقتالعان.
قىرعىزستان ەڭبەك ميگرانتتارى وتە كوپ ەل. ول ەلدەگى ىشكى ەكونوميكالىق تۇراقسىزدىقپەن تىعىز بايلانىستى. ەڭ كوپ ميگرانتتار رەسەيدە جۇمىس ىستەيدى. دايش(يگيل) سودىرلارى ءوز جاقتاستارىن ەڭبەك ميگرانتتارى اراسىنان كوپ ىزدەيتىنى ءبىرشاما زەرتتەۋلەردە ايتىلعان. سەبەبى ەڭبەك ميگرانتتارىن ءوز قۇرىعىنا ءتۇسىرۋ وڭاي، قارجى ۇسىنۋعا بولادى. الەۋمەتتىك از قامتىلعان ادامدى كوندىرۋ پسيحولوگيالىق تۇرعىدان دا، قارجىلىق تۇرعىدان دا وڭاي عوي نەگىزى.
1999-جىلى 30-ماۋسىمدا ءدىني راديكالدار قىرعىزستانعا باسىپ كىرىپ، باتكەن ايماعىن باسىپ العانىن بىلەسىزدەر. اۋپىرىمدەپ ءجۇرىپ ءۇش ايدا قازاقستان، رەسەي، وزبەكستاننىڭ كومەگىمەن ارەڭ جەڭگەن ەدى. بار-جوعى 450-500 عانا سودىر بولاتىن. سوندىقتان قىرعىزستان ءدىني راديكاليزمنىڭ قاندى قاسابىن ءبىر رەت كورگەن ەل.
قازىر قىرعىزستاندى وكىنىشكە وراي قۋاتتى ەل دەي المايمىز. ەكونوميكا ءالسىز، اسكەري قۋاتى تومەن ەل. جەمقورلىق كوپ. حالىقتىڭ الەۋەتى تومەن، پاندەميادان كەيىن ءتىپتى تومەندەدى. سوندىقتان مەن كورشىلەس ەلدىڭ راديكالدانىپ كەتۋىنەن قاۋىپتەنەمىن، ءداستۇرلى اتا-باباسى ۇستانعان يسلامدى ۇستانسا دۇرىس بولار ەدى. كورشىمىزدە تىنىشتىق بولۋى بىزگە دە ماڭىزدى.
ءبىزدىڭ كۇشتىك قۇرىلىمدار دا وسى قاۋىپتى ەسكەرسە دۇرىس-اۋ...
اسحات قاسەنعالي،
"ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى
