QYRǴYZSTAN jáne DIN...
Qyrǵyzstanda 1991-jyly 39 meshit bolsa, 2020-jyly 2688 meshit bolǵan. Ortalyq Azııada mektepten meshiti kóp el osy Qyrǵyzstan eken. Imandy bolý jaqsy árıne, alaıda adamdardyń shúbásiz senimin paıdalanyp, jat aǵymdardyń kirip jatqany da jasyryn emes.
Qyrǵyzstan birneshe jyl qatarynan ulttyq esimder emes, dinı esimder qoıýdan alǵa shyqty. Bul da úlken zertteý obektisi negizi. Bizde zertteý júrgizse bolady.
Saýd Arabııasy kóptegen elderge qajylyqqa barýǵa kvota bóletinin bilesizder. Mysaly 2019 jyly 5510 kvota bólgen, 2018-de 5485 kvota bólingen edi. Ár kvotanyń quny 3 myń dollar. 2020-da koronavırýsqa baılanysty bólinbegen bolatyn. Qajylyqqa baryp, bes paryzdyń birin oryndaǵan jaqsy ǵoı, deı-tura dinı radıkaldar qajylyqqa barǵandardy da qaqpanǵa túsirip, ózderiniń teris aǵymdaryna kirgizý boıynsha jumys isteıtini anyqtalǵan.
Qyrǵyzstan eńbek mıgranttary óte kóp el. Ol eldegi ishki ekonomıkalyq turaqsyzdyqpen tyǵyz baılanysty. Eń kóp mıgranttar Reseıde jumys isteıdi. DAISh(IGIL) sodyrlary óz jaqtastaryn eńbek mıgranttary arasynan kóp izdeıtini birshama zertteýlerde aıtylǵan. Sebebi eńbek mıgranttaryn óz quryǵyna túsirý ońaı, qarjy usynýǵa bolady. Áleýmettik az qamtylǵan adamdy kóndirý psıhologııalyq turǵydan da, qarjylyq turǵydan da ońaı ǵoı negizi.
1999-jyly 30-maýsymda dinı radıkaldar Qyrǵyzstanǵa basyp kirip, Batken aımaǵyn basyp alǵanyn bilesizder. Áýpirimdep júrip úsh aıda Qazaqstan, Reseı, Ózbekstannyń kómegimen áreń jeńgen edi. Bar-joǵy 450-500 ǵana sodyr bolatyn. Sondyqtan Qyrǵyzstan dinı radıkalızmniń qandy qasabyn bir ret kórgen el.
Qazir Qyrǵyzstandy ókinishke oraı qýatty el deı almaımyz. Ekonomıka álsiz, áskerı qýaty tómen el. Jemqorlyq kóp. Halyqtyń áleýeti tómen, pandemııadan keıin tipti tómendedi. Sondyqtan men kórshiles eldiń radıkaldanyp ketýinen qaýiptenemin, dástúrli ata-babasy ustanǵan ıslamdy ustansa durys bolar edi. Kórshimizde tynyshtyq bolýy bizge de mańyzdy.
Bizdiń kúshtik qurylymdar da osy qaýipti eskerse durys-aý...
Ashat QASENǴALI,
"Adyrna" ulttyq portaly
