جەر ءجانناتى جەتىسۋ تامىلجىعان جاز كەزىندە عانا ەمەس قىستا دا تابيعاتىمەن كوز تارتادى. سوزىمىزگە الەۋمەتتىك جەلىگە جۇكتەلىپ جاتقان 1000 اسقان ادەمى كورىنىستەگى سۋرەتتەر مەن پىكىرلەر دالەل. كوكتەمنىڭ كەلۋىنە تۇپ—تۇرا 1 اي قالدى. ەندەشە سىزدەردە كەلەسى نىساندارعا بارىپ قىستىڭ قىزىعىن قىزىقتاپ ۇلگەرىپ قالىڭىز.
1. مۇزتاۋ. قىس مەزگىلى باستالا سالىسىمەن جۇرت بىتكەننىڭ وسىندا اعىلادى. ول جەر استىنان ارنايى شىعارىلعان قۇبىر ارقىلى اتقىلاپ تۇرعان سۋ ارقىلى پايدا بولاتىن شاعىن مۇزتاۋ. زەڭگىر كوككە اتقىلاعان سۋدىڭ ۇزىندىعى 14م جەتەدى.كوپشىلىك ۇشار باسى شاعىن شىڭداي مۇزتاۋعا بالالارىن اپارىپ، دەمالدىرىپ قايتادى. مۇندا كۇندىز دە، تۇندە دە كەلۋشىلەر كوپ.
2. قاپشاعاي سۋ قويماسى تۋريستەر ءۇشىن جازدا تاپتىرماس ورىن بولاتىن. ال، بيىلعى قىستا ەرەكشە كورىنىسپەن كوپتى تاڭقالدىردى. سۋ جاعاسىنا تۇسكەن ۇلكەن مۇز كەسەكتەرى تاماشا تابيعاتتى ايشىقتاي تۇسەدى. تيىسىنشە بۇل جاققا ارنايى بارىپ سۋرەتتەرىن جەلىگە جۇكتەگەندەر وتە كوپ. ايرىقشا مۇز قىرقالار تالاي ادامنىڭ قىزىعۋشىلىعىن وياتادى.
3. كورىكتى كولسايدى بىلمەيتىندەر كەمدە-كەم شىعار. الايدا، بارلىعى قىستاعى ونىڭ كورىنىسىنە كۋا بولعان جوق. كولدە پايدا بولعان كوك مۇز، اينالانى قالىڭ قار باسىپ قالعانداعى قالىڭ ورمان سۇلۋلىعى، جۇمساق تازا اۋاسى ءبارى-ءبارىنىڭ اسەرى تىم اسەرلى. مۇندا تابيعات انادان بويىڭىزعا قۋات جيناپ قايتاسىز.
4.تالايدى تامساندىرعان تۇرگەن شاتقالىنىڭ دا قىسقى سۇلۋلىعى ەرەكشە. نۋلى ورمانى، مامىققا ورانعان اينالاسى، بيىك—بيىك شوقىلارى كورگەن كوزدى سۇيسىندىرەدى. شاتقال اۋماعىندا 7 سارقىراما ورنالاسقان. ادامداردىڭ كوپ باراتىنى “ايۋلى” جانە “تەسكەنسۋ”. العاشقى سارقىراما بيىكتىگى 30 مەتر. تاپ وسى جەردە “سۇلۋلىق كوزى” اتتى مۇزدى بۇلاق ورنالاسقان.
5. شەجىرەلى شەگەسىز تۇرعىزىلعان اعاش مەشىت. جاركەنت مەشىتى قالانىڭ قاق ورتاسىندا ورنالاسقان ەرەكشە عيمارات. ونىڭ سالىنعانىنا 130 جىلدان استام ۋاقىت ءوتتى. ءسانى مەن ساۋلەتى كەلىسكەن مەشىت بۇگىندە 19-عاسىردىڭ تاريحي ەسكەرتكىشى رەتىندە مۇراجايعا اينالعان. تاريحي كونە عيماراتتىڭ باستى ەرەكشەلىگى – قىتاي ۇلگىسىندە سالىنۋىندا. جالپى بيىكتىگى 14,5 م، مۇنارا بيىكتىگى 19 مەتر. اللانىڭ ەكىنشى ءۇيى سانالعان مەشىتكە ارنايى كەلىپ كورۋشىلەر كوپ. تىلەك تىلەپ، نيەت قىلىپ دۇعا ەتىپ جاتادى. ءوز كەزەگىندە بۇل جەر تانىپ مەكەنى عانا ەمەس تاعزىم ورنىنا اينالعان.
6. قورا شاتقالى — قازىرگى تاڭدا جەتىسۋ الاتاۋىنداعا ەڭ تانىمال شاتقال بولىپ سانالادى. ول ەڭدىك باعىتتا جايىلىپ، 70 شاقىرىمعا سوزىلىپ جاتىر. قورا شاتقالى بىرقالىپتى تەرەڭدىكتە ورنالاسقان. تومەنگى اعىستا ونىڭ تەرەڭدىگى 700-800 مەترگە جەتەدى. اسقار شىڭمەن استاسقان سۇلۋلىقتى قىستا وسى جەردەن تابا الاسىز.
7. سارقانداعى شىمبۇلاق. تاۋ شاڭعى بازاسى سارقان اۋدانىنىڭ چەركاس اۋىلىندا ورنالاسقان. كەشەندەگى شاڭعى جولاعىنىڭ ۇزىندىعى 735 مەتر. سونداي—اق، مۇندا مۇز ايدىنداعى سىرعاناقتى ۇناتاتىندار ءۇشىن ارنايى ورىندا قاراستىرىلعان. ال، ەرەسەكتەر مەن بالالار تيۋبينگ، سنوۋبوردپەن بيىكتىكتەن سىرعاناۋعا مۇمكىندىك بار.
تۋريستەر بەرىلەتىن قاجەتتى قوندىرعىلار مەن قۇرال-جابدىقتاردىڭ بارلىعى شۆەيتساريادان اكەلىنگەن. جالپى، 2019-2020 جىلدار ارالىعىندا قىسقى ماۋسىمدا تۋريستەر سانى 186,8 مىڭ ادامعا جەتتى. ال، جىل باسىنان 196 000 نان اسا ادام جەتىسۋدىڭ تابيعاتىن تاماشالاپ قايتقان. بۇل رەتتە اقىلى تۋريستىك-ساۋىقتىرۋ قىزمەتتەرىنىڭ كولەمى-2779,8 ملن تەڭگەنى كورسەتەدى. ايماقتا ءتۋريزمدى تۇلەتۋ باستاماسىندا الماتى تاۋ كلاستەرىنىڭ جول كارتالارى ازىرلەنگەن بولاتىن. بۇگىنگى كۇنى تاۋ كلاستەرىنىڭ اۋماعىندا 25 اسپالى جول جانە 40 كم-دەن استام شاڭعى تراسسالارى جۇمىس ىستەيدى. اتالعان باعىتتاعى شارالاردى ءالى دە جالعاستىرامىز،-دەدى وبلىستىق تۋريزم باسقارماسىنىڭ باسشىسى جانار الشىمباەۆا.
