قىركۇيەك ايىنان باستاپ سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ باستاماسىمەن «KazAID» حالىقارالىق اگەنتتىگى ءوز جۇمىسىن باستايدى. ۇيىمنىڭ باستى ماقساتى - كەدەي ەلدەرگە كومەكتەسۋ. ءسىم ەرەكشە تاپسىرمالار جونىندەگى ەلشىسى ءراپىل جوشىباەۆ بريفينگتە اگەنتتىك جۇمىسىن باستاۋ ءۇشىن 138 ملن تەڭگە كەرەك ەكەنىن اتاپ ءوتتى.
«بۇل كوممەرتسيالىق اگەنتتىك ەمەس، پايدا تابۋ ماقساتىن كوزدەمەيدى. زاڭ بويىنشا اكتسيونەرلىك قوعام قۇرۋعا 138 ملن تەڭگە كەرەك. باستاما رەتىندە ورتالىق ازيا ەلدەرىندەگى ارىپتەستەرىمىزبەن بىرلەسە الەۋمەتتىك باعىتتاعى بىرنەشە جوبانى جۇزەگە اسىرامىز. مىسالى، كورشى ءبىر مەملەكەتكە مەكتەپ، اۋرۋحانا سياقتى نىساندار سالۋ قاجەت بولسا، ول جەردە قازاقستان تىكەلەي كومەك بەرىپ نەمەسە دەلدال بولا الادى. تاعى قارجى كەرەك بولسا پارلامەنت، ۇكىمەتكە ۇسىنىس جاساپ، تالقىلايمىز», – دەدى ول.
كارانتين كەزىندە وسىنداي اگەنتتىك قۇرۋ قانشالىقتى دۇرىس؟ «ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى سۇراپ كوردى.
ماقسات حالىق، GSB UIB ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى، ەكونوميست:
ءوزى كەدەي ەل وزگەگە قالاي كومەكتەسەدى؟
- وركەنيەتتى ەلدەردە كومەك كورسەتۋ اگەنتتىكتەرىنىڭ بولعانى دۇرىس. جاۋابىمدى نەگىزدەي كەتەيىن. الەمدەگى مەملەكەتتەردىڭ باي جانە كەدەي بولىپ بولىنەتىنىن بىلەمىز. سايكەسىنشە، باي ەلدەر دونور رەتىندە مۇقتاج مەملەكەتتەرگە كومەكتەسەدى. بۇل پروتسەسس قالاي جۇزەگە اسادى؟ ءبىرىنشى كەزەكتە جان باسىنا شاققانداعى ءجىو ەسەپتەلەدى. الەمدىك ستاندارت بويىنشا، وسى ءجىو ەگەر 10 مىڭ دوللاردان باستالسا تابىسى ورتاشا ەلدەر دەپ سانالادى. ال 10 مىڭ دوللاردان از بولسا كەدەي ەل بولىپ سانالادى. ال 2 مىڭ دوللاردان بولسا وتە كەدەي ەل دەپ ەسەپتەلەدى. بۇۇ دامۋ باعدارلاماسىنىڭ گۋماندىق باعىتى بويىنشا باي ەلدەر كەدەي ەلدەرگە كومەكتەسۋى كەرەك. ال قازاقستاننىڭ جان باسىنا شاققانداعى ءجىو 2013 جىلى 13600 دوللار بولىپ، دامۋ دەڭگەيى ورتاشا جوعارى ەل ساناتىنا جاتقىزىلدى. وسىدان كەيىن بىزگە مۇقتاج مەملەكەتتەرگە كومەكتەسۋ مىندەتتەلدى. سول جىلدارى اۋعانستان ستۋدەنتتەرىن تەگىن وقىتۋ باعدارلاماسىن قولعا الدىق. شىنى كەرەك، پاندەميا كەزىندە كوپتەگەن ەلدەر قازاقستانعا گۋمانيتارلىق كومەك كورسەتتى. وسىنداي كومەكتى الىپ تۇرعان مەملەكەت ادامگەرشىلىك تۇرعىسىنان العاندا كەدەي ەلدەرگە قول ۇشىن سوزۋى كەرەك. الەم ەلدەرىندە «قازاقستان الۋدى بىلەدى دە، بەرۋدى بىلمەي مە؟»دەگەن سۇراق تۋىنداۋى مۇمكىن. ول يميدجىمىزگە كەرى اسەرىن تيگىزەدى. الايدا، قازىرگى كەزدە ءبىزدىڭ جان باسىنا شاققانداعى ءجىو 10 مىڭ دوللاردان تومەن، ياعني ءبىز كەدەي ەلدەردىڭ قاتارىندامىز. وسى تۇستا «كەدەي ەل قالايشا كەدەي ەلدەرگە كومەكتەسەدى؟» دەگەن سۇراق قويىلۋى كەرەك. ءوز باسىم، ەلدىڭ الەۋمەتتىك جاعدايىن دۇرىستاماي وزگە ەلدەرگە كومەكتەسۋدى قولدامايمىن. ءبىزدىڭ ستاتيستيكامىز قاتە. ناقتى قارايتىن بولساق، ەلىمىزدە ەكى ميلليلون ادام جۇمىسسىز ءجۇر. 130 مىڭ كەدەي وتباسى بار. ەڭ تومەنگى كۇنكورىس شەگى دە دۇرىس ەسەپتەلمەگەن. ول قازىرگى تاڭدا 32 مىڭ تەڭگە شاماسىندا دەپ ەسەپتەلىپ وتىر. الايدا ادام مىڭ تەڭگەگە ءبىر كۇن ءومىر سۇرە الا ما؟ تاعامتانۋ اكادەمياسى بەكىتكەن «تۇتىنۋشىلىق سەبەتتە» 1 مىڭ تەڭگەگە ءۇش مەزگىل تاماقتانا الادى دەپ كورسەتىلگەن. شىندىعىندا، ول اقشاعا ءبىر اسىمىزدى ارەڭ الىپ ىشەمىز عوي. ودان بولەك قانشاما شىعىندارىمىز بار؟ ءبىز رەالدى جاعدايىمىزدى كورسەتۋىمىز كەرەك. سول كەزدە ەشكىم قاباق ءتۇيىپ قارامايتىن بولادى. ال قازىر قازاقستان الەمگە جاقسى بولىپ كورىنۋ ءۇشىن جالعان ستاتيستيكا جاساپ وتىر. وسى ورايدا قر ۇلتتىق ەكونوميكا مينيسترلىگى قاراماعىنداعى ستاتيستيكا كوميتەتىن جەكە اگەنتتىك رەتىندە ءبولىپ شىعارۋىمىز كەرەك دەگەن ۇسىنىستى تاستاعىم كەلەدى. ول تاۋەلسىز بولعان كەزدە عانا دۇرىس سانداردى جينايدى. ال قازىرگى تاڭدا بىزگە «KazAID» سىندى اگەنتتىكتەر كەرەك ەمەس. الدىمەن جاعدايىمىزدى دۇرىستاپ الايىق.
اقمارال باسيروۆا، كوپبالالى انالارعا ارنالعان «باقىتتى وتباسى» ورتالىعىنىڭ باسشىسى:
وزگە ەلدى ەسىركەگەنشە، ەلىمىزدەگى جاعدايدى قاتىرىپ الايىق
- ءوز ەلىمىزدەگى تىعىرىقتا وتىرعان مۇقتاجدارعا كومەكتەسپەي، وزگە ەلدىڭ ازاماتتارىنا كومەكتەسۋدى كوزبوياۋشىلىق دەپ سانايمىن. اگەنتتىككە بولىنگەن اقشانى ءوزىمىزدىڭ جەتىم-جەسىرلەرىمىزگە بەرسە بولاتىن ەدى. مىسالى، الماتىداعى ءبىر عانا الاتاۋ اۋدانىندا 3000 مىڭ مۇقتاج وتباسى بازادا تىركەلىپ تۇر. قازىرگى تاڭدا ۇكىمەتتىڭ بەرىپ وتىرعان جاردەماقىسى دا يتكە ءسۇيەك لاقتىرعانداي بولدى. وزگە ەلدى ەسىركەگەنشە، ەلىمىزدەگى جاعدايدى قاتىرىپ الايىق.
قىرمىزى سكەنديروۆا، جۋرناليست:
تازا يميدج ءۇشىن جۇمىس ىستەۋدى قويعان ءجون
- ارينە، دۇرىس ەمەس. بۇل مەنىڭ ويىمشا رەسەيدىڭ تاكتيكاسىن قولدانۋ، قايتالاۋ سياقتى. بىراق ول ارەكەتى ارقىلى دامىعان ەلدەرگە كىرەمىز دەپ ايتا المايمىن. قاراپايىم ءوز ەلىمىزدە ىندەت باستالعاندا، تولىققاندا ءدارى-دارمەكپەن قامتاماسىز ەتە الماعانىن بىلەمىز. ءالى دە جاعداي ءماز بولىپ وتقان جوق. بۇگىن 60 اسكەري قىزمەتكەردى دە ليۆانعا جىبەرىپتى. تازا يميدج ءۇشىن جۇمىس ىستەۋدى قويعان ءجون. وعان دەيىن دە يميدج ءۇشىن يادرولىق قارۋدان باس تارتۋ، ەكسپو كورمەسىن وتكىزۋ، ت.ب. ءوتتى. «مەملەكەتتىڭ نەگىزگى قاينار كوزى - حالىق» دەگەن زاڭىمىزعا سۇيەنەيىك.
ەليزا ناسىلبەك، جەكە كاسىپكەر:
ءبىز بۇگىن باسقالارعا كومەكتەسسەك،ەرتەڭ ولار بىزگە كومەكتەسەدى
- بۇل ۇيىمدى قولدايمىن. ءبىز بۇگىن باسقالارعا كومەكتەسسەك، ەرتەڭ ولار بىزگە كومەكتەسەدى. وسى ارقىلى قازاقستان وزگە ەلدەرمەن ىنتىماقتاستىق ورناتا الادى. ۇكىمەت تە اقىماق ەمەس قوي. دەمەك، ءبىز بيۋدجەتتەن سونشا اقشا بولە الامىز. مەنىڭشە، كومەكتەسۋدىڭ ەش ابەستىگى جوق.
ءسىز نە دەيسىز، وقىرمان؟ كەدەي ەلدەرگە كومەكتەسۋگە قاۋقارىمىز جەتە مە؟
ديانا اسان،
«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى
