بۇۇ –نىڭ ەلەكتروندىق ۇكىمەتتىڭ دامۋ دەڭگەيى بويىنشا الەم ەلدەرىنىڭ رەيتينگىسىندە قازاقستان 193 ەلدىڭ ىشىندە 28 ورىندا تۇر.
https://www.gov.kz/uploads/2020/6/1/26895604dd252f0ef6f7e27d4bd22866_original.57129.jpg
قازاقستان رەسپۋبليكاسى ەلەكتروندىق ۇكىمەتىنىڭ پورتالى — مەملەكەتتىك قىزمەتتەر تۋرالى ەڭ قاجەتتى اقپارات الۋعا بىرىڭعاي قول جەتكىزۋ نۇكتەسىن قامتاماسىز ەتەتىن جانە مەملەكەتتىك قىزمەتتەر مەن سەرۆيستەردى ەلەكتروندىق تۇردە ۇسىناتىن، اقپاراتتىق – انىقتامالىق ينتەراكتيۆتىك ۆەب پورتال. قاراپايىم تىلمەن جەتكىزىپ كورسەك، ەلەكتروندىق ۇكىمەتتىڭ پورتالى – ول ءسىز بەن ءبىزدىڭ كۇندەلىكتى ەلەكتروندىق تسيفرلى قولتاڭبا ارقىلى وزىمىزگە قاجەتتى مەملەكەتتىك قىزمەتتەردى الاتىن egov.kz پورتالى.
ءبارى قالاي باستالدى؟
ەلەكتروندىق ۇكىمەت قۇرۋ يدەياسى ەڭ العاش رەت 2004 جىلى 19 ناۋرىزدا ەل پرەزيدەنتىنىڭ جىل سايىنعى حالىققا جولداۋىندا ايتىلعان بولاتىن. ءدال وسى جىلى ونىڭ نەگىزگى كەزەڭدەرىن انىقتايتىن ەلەكتروندىق ۇكىمەتتى قالىپتاستىرۋ باعدارلاماسى بەكىتىلدى. 2006 جىلى egov.kz ۆەب-پورتالى ىسكە قوسىلدى، باسىندا ول تەك مەملەكەتتىك قىزمەتتەر تۋرالى اقپاراتتىق – انىقتامالىق تۇردەگى ماتەريالداردان تۇرعان ەدى.
«ەلەكتروندىق ۇكىمەت» - دەگەن نە جانە ونىڭ حالىق ءۇشىن قانداي پايداسى بار؟
اقپاراتتىق تەحنولوگيالار كۇندەلىكتى ومىرىزدە ماڭىزدى رولگە يە بولعالى قاشان. IT مەملەكەتتىك باسقارۋ پروتسەسىنە ۇيلەسىمدى ەنگەنى سونشالىق، ونسىز بۇكىل جۇيەنىڭ جۇمىس ىستەۋىن ەلەستەتۋ قيىن. مەملەكەتتىك بيلىك ورگاندارى مەن حالىق اراسىنداعى ساندىق ءوزارا ءىس-قيمىلدى ۇيىمداستىرۋ الەمدىك تاجىريبەدە ەلەكتروندىق ۇكىمەت جۇيەسى ارقىلى جۇزەگە اسىرىلادى، ول e-Government دەپ اتالادى.
اقپاراتتىق-كوممۋنيكاتسيالىق تەحنولوگيالاردى قولدانۋ ارقىلى مەملەكەتتىك باسقارۋدى جەتىلدىرۋ پروتسەسىن "ەلەكتروندىق ۇكىمەت" قۇرۋ دەپ اتاۋ قابىلدانعان.
"ەلەكتروندىق ۇكىمەت" - بۇل اقپاراتتىق تەحنولوگيالاردى كەڭىنەن قولدانۋعا نەگىزدەلگەن جانە ازاماتتار مەن ۇيىمدارعا، ونىڭ ىشىندە ينتەرنەت جەلىسى ارقىلى قىزمەت كورسەتۋگە بارىنشا باعىتتالعان مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ جۇمىس ىستەۋ تەتىگى.
"ەلەكتروندىق ۇكىمەت" ازاماتتاردىڭ مەملەكەتتىك بيلىكپەن، ءتۇرلى الەۋمەتتىك قىزمەتتەرمەن تىكەلەي جانە اشىق ديالوگىن جۇرگىزۋ مۇمكىندىگىن قامتاماسىز ەتەدى، سايىپ كەلگەندە كەز - كەلگەن دارەجەدەگى جانە مارتەبەدەگى مەملەكەتتىك ورگانداعى ءاربىر باسشىمەن ديالوگتى "ەلەكتروندىق ۇكىمەت" قولجەتىمدى قىلىپ عانا قويمايدى, سونىمەن قاتار ينتەراكتيۆتى ەتەدى.
"ەلەكتروندىق ۇكىمەتتى" قۇرۋ-بۇل سۋبەكتيۆتى فاكتوردىڭ اسەرىن تومەندەتە وتىرىپ، مەملەكەتتىك قىزمەتشىنى قاراپايىم حالىققا جاقىنداتۋ ءتاسىلى. شەنەۋنىكپەن قاراپايىم ازاماتتىڭ ەلەكتروندىق قارىم – قاتىناس تۇرىمەن بايلانىسۋى، ازاماتتىڭ ءوز ماسەلەسىنىڭ شەشىلۋ پروتسەسىن ءوزى قاداعالاپ، باقىلاۋعا مۇمكىندىك الۋى، - مىنە، «ەلەكتروندىق ۇكىمەت» قۇرۋدىڭ ماقساتى جانە بۇل جەكە تۇلعالاردىڭ دا بيزنەس – قۇرىلىمداردىڭ دا قالاۋى ەدى.
2003 جىلدىڭ قىركۇيەگىندە ەۋروپالىق كوميسسيا ەلەكتروندىق ۇكىمەتتىڭ ماڭىزىن اتاپ وتەكەلە, وعان مىناداي انىقتاما بەرگەن ەدى:"ەلەكتروندىق ۇكىمەت ازاماتتار مەن بيزنەسكە ءتيىمدى مەملەكەتتىك قىزمەت كورسەتۋدى ارتتىرۋ قۇرالى بولىپ تابىلادى. ول: ءبىر جاعىنان - قىزمەت كورسەتۋ كولەمىن كەڭەيتىپ جانە ولاردىڭ ساپاسىن ارتتىرا وتىرىپ, ەكءىنشى جاعىنان-رەسۋرستاردى ۇنەمدەي وتىرىپ , مەملەكەتتىك ساياساتتى جۇزەگە اسىرۋدى جەڭىلدەتەدى جانە مەملەكەتتىك سەكتورعا قاراما - قايشى تالاپتاردى ورىنداۋعا كومەكتەسەدى.
"ەلەكتروندىق ۇكىمەتتى" ەنگىزۋ مەملەكەت ءۇشىن سىبايلاس جەمقورلىق سياقتى زياندى قۇبىلىستىڭ ازايۋىنا ىقپال ەتتى، مەملەكەتتىك قۇرىلىمداردىڭ اشىقتىعىن ارتتىرا ءتۇستى جانە مەملەكەتتىك ورگانداعىلارعا وتىنىش قالدىرۋ جەڭىلدەدى.
ۇيدەن شىقپاي –اق بار شارۋاڭدى تىندىراسىڭ
وسىدان ونشاقتى جىل بۇرىن ءبىر قۇجاتتى الۋ ءۇشىن بىرىندە بار اقپارات كەلەسىسىندە قايتالاناتىن, باسقا دا قۇشاق-قۇشاق قۇجاتتار جيناۋ ءجيى بولاتىن قۇبىلىس ەدى. ول قۇجاتتاردىڭ اربىرەۋىن بولەك – بولەك مەملەكەتتىك مەكەمەلەر بەرەدى، ونى الۋ ءۇشىن سول ۇيىمداردىڭ ەسىگىنىڭ الدىندا ساعاتتاپ كەزەكتە تۇراتىن ەدى ادامدار. جۇيكەسى سىر بەرىپ، شىدامى تاۋسىلعاندار وسى قۇجاتتاردى اياعىنا دەيىن جيناي الماي، ورتا جولدا «اداسىپ»قالاتىن جاعدايلاردا كەزدەسەتىن. سوندىقتاندا، "ەلەكتروندىق ۇكىمەت" قۇرۋدىڭ ماڭىزدى سەبەپتەرىنىڭ ءبىرى مەملەكەتتىڭ قولدا بار بارلىق اقپاراتتىق رەسۋرستارىن، ونىڭ ناقتى بولىگىنە قول جەتكىزۋ قۇقىقتارىن شەكتەي وتىرىپ، ءبىرتۇتاسورتاق الاڭعا بىرىكتىرۋ جولىمەن «ءبىر تەرەزە" قاعيداتىن ەنگىزۋ بولدى. وسىدان كەيىن حالىققا مەملەكەتتىك اپپاراتتىڭ كۇردەلى ىشكى قۇرىلىمىن تالداپ، وزدەرىنە قاتىستى جەكە دەرەكتەرىن بىرنەشە رەت ۇسىنىپ، قاجەتتى قۇجاتتاردى رەسىمدەۋ ءۇشىن ساعاتتاپ كەزەكتە تۇرۋدىڭ قاجەتى جوق بولىپ قالدى. ەلەكتروندىق ۇكىمەتتىڭ ارقاسىندا مەملەكەتتىك قىزمەت كۇنىنە 24 ساعات، اپتاسىنا 7 كۇن قولجەتىمدى بولىپ تۇر.
بىر كەزدەرى ەرتەگىدەي كورىنگەن دۇنيەلەردى، «ەلەكتروندىق ۇكىمەت پورتالى» قازىر شىندىققا اينالدىرعانى جاسىرىن ەمەس. بەلگىلى ءبىر قىزمەتتى الۋ ۇشىن كەتەتىن ۋاقىتىمىزدى بارىنشا ازايتقانىن مويىنداۋىمىز كەرەك. ازاماتتاردىڭ ۇيدەن شىقپاي –اق وزىنە قاجەتتى قىزمەتتى الۋىءۇشىن بار جاعدايدى جاساپ، جان – جاقتى مۇمكىندىكتەردى قاراستىرىپ قويعان. وعان مىسال، قازىر مەملەكەتتىك قىزمەت پەن سەرۆيستەردى بىرنەشە جولمەن الۋعا بولادى. ولار:
قازىرگى جاعدايدا ۇيدەن شىقپاي كەرەكتى قىزمەتىڭدى الۋ وتە ماڭىزدى. ەلىمىزدە توتەنشە جاعداي جاريالانعان تۇستا، ياعني بيىلعى جىلدىڭ 21 ناۋرىزى مەن 10 مامىرى ارالىعىندا عانا ەل ازاماتتارى 15 ميلليوننان استاپ مەملەكەتتىك قىزمەت العان. وسىلاردىڭ ىشىنەن 835 مىڭنان استامى Facebook جانە ۆكونتاكتە الەۋمەتتىك جەلىلەرىنىڭ مەسەنجدەرلەرى مەن Telegram بوت ارقىلى، 1,5 ميلليوننان استامى eGovMobile قوسىمشاسى ارقىلى، 12,6 ميلليوننان كوبى «ەلەكتروندىق ۇكىمەت» پورتالى ارقىلى الىنعان. توتەنشە جاعداي كەزىندە ازاماتتار 2,5 ميلليوننان استام بەينە قوڭىراۋ جاساسا، 338 مىڭنان كوپ جەكە تۇلعالار جانە 18 مىڭنان استام زاڭدى تۇلعالار ۇيلەرىندە نەمەسە كەڭسەدە وتىرىپ –اق ەلەكتروندىق تسيفرلىق قولتاڭبا العان.
قازىر جالپى مەملەكەتتىك قىزمەتتىڭ 80 پايىزى ونلاين تۇردە قولجەتىمدى. Egov.kz – پورتالىنا كىرسەڭىز «ازاماتتارعا»، «بيزنەسكە»، «مەملەكەتتىك ورگاندار بويىنشا قىزمەتتەر» دەپ جىك-جىككە ءبولىنىپ، انىق كورىنىپ تۇرادى. ەلەكتروندىق تسيفرلىق قولتاڭباڭىزدى قولدانىپ قانداي قىزمەت كەرەك سونى الا بەرەسىز.
«ەلەكتروندىق ۇكىمەت» پورتالىنىڭ تاعى ءبىر جاقسى جاڭالىعى، ول بيىلدان باستاپ ەلىمىزدىڭ مەملەكەتتىك ورگاندارىنىڭ سايتتارى ينتەرنەت – رەسرۋرستاردىڭ بىرىڭعاي پلاتفورماسىنا كوشكەندىگى. 17 مينيسترلىك، 48 كوميتەت جانە 10 جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگان ينتەرنەت-رەسۋرستاردىڭ بىرىڭعاي پلاتفورماسىنا بىرىكتىرىلدى. بۇرىن اربىرەۋىنىڭ سايتىن جەكە-جەكە ىزدەۋگە تۋرا كەلسە، قازىر ءبارىن ءبىر جەردەن تابۋعا بولادى. ول ءۇشىن سىلتەمەگە ءوتىپ، مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ تىزىمىنەن وزىڭىزگە كەرەكتىسىن تاڭداساڭىز بولعانى. بۇل جەردە «سۇراق – جاۋاپ» سەرۆيسىنىڭ كومەگىمەن ەتسق قولدانباي –اق مەملەكەتتىك ورگاندارعا ساۋال قويىپ، وعان جاۋاپ تا الا الاسىز.
ەكى جىلدا 11 ورىنعا العا جىلجىعانبىز. جاقسى جەتىستىك.
بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ 2020 جىلدىڭ 27 ماۋسىمىنداعى جاريالانعان ەلەكتروندىق ۇكىمەتتىڭ دامۋ دەڭگەيى بويىنشا الەم ەلدەرىنىڭ رەيتينگىسىندە قازاقستان 28 ورىندا تۇر. وسىدان ەكى جىل بۇرىن، ياعني 2018 جىلى اتالعان رەيتينگتە 39 ورىندا تۇرعان ەدى.
بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ (بۇۇ) ەلەكتروندىق ۇكىمەتتى دامىتۋ يندەكسى (The UN Global e-Government Development Index) — ازاماتتارعا مەملەكەتتىك قىزمەتتەر كورسەتۋ ءۇشىن اقپاراتتىق-كوممۋنيكاتسيالىق تەحنولوگيالاردى (اكت) پايدالانۋدا ۇلتتىق مەملەكەتتىك قۇرىلىمداردىڭ دايىندىعى مەن مۇمكىندىكتەرىن باعالايتىن كەشەندى كورسەتكىش. ەكى جىلدا ءبىر رەت شىعارىلىپ تۇرادى.
زەرتتەۋ ءارتۇرلى ەلدەردەگى ەلەكتروندىق ۇكىمەتتىڭ دامۋ دەڭگەيى تۋرالى دەرەكتەردى، سونداي-اق مەملەكەتتىك قۇرىلىمداردىڭ اكت-نى پايدالانۋىنداعى ۇردىستەردى جۇيەلى باعالاۋدى قامتيدى. وسى زەرتتەۋلەرمەن قامتىلعان بارلىق ەلدەر رەيتينگتە كەلەسىدەي نەگىزگى ءۇش كورسەتكىش بويىنشا جاسالعان باعالاۋ يندەكسى نەگىزىندە سارالانادى:
بۇل ەلىمىزدە اقپاراتتىق – كوممۋنيكاتسيالىق تەحنولوگيالاردى پايدالانۋدا جاقسى جۇمىستاردىڭ جۇرگىزىلىپ جاتقانىن اڭعارتاتىنداي.
ەركەگۇل توقتامۇرات،
“ادىرنا” ۇلتتىق پورتالى
