راديو - ۇلكەن سالا. ول ينتەرنەت جوق كەزدە اقپارات تاراتۋداعى ەڭ جىلدام قۇرال بولاتىن. دەسە دە، راديو سول قىزمەتىن ءالى دە مۇلتىكسىز اتقارۋدا. اسىرەسە، عالامتور جەتە قويماعان قويناۋداعى قازاق اۋىلدارى مەن جولعا شىققان جولاۋشىلار راديو ارقىلى جاڭالىق ەستىپ، اقپارات الىپ وتىر.
«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى ۇلتتىق دومبىرا كۇنىنە وراي «قازاق راديولارى ۇلتتىق قۇندىلىقتاردى دارىپتەپ ءجۇر مە؟» دەگەن سۇراققا جاۋاپ ىزدەپ كوردى.
قازاقتىڭ ءۇنىن قازاققا جەتكىزىپ جاتقان «قازاق راديوسىنىڭ» ورنى قاشان دا ەرەكشە. ونىڭ «التىن قورى» حالىق اۋىز ادەبيەتى مەن ءداستۇرلى اندەرگە باي. ءسىز «اتادان قالعان اسىل ءسوز» باعدارلاماسىن تىڭداي وتىرا، حالقىمىزدىڭ دانالىعىمەن، حالىق اۋىز ادەبيەتى مۇرالارىن زەرتتەگەن ى.التىنسارين، م.اۋەزوۆ،س.سەيفۋللين سىندى تۇلعالاردىڭ ەڭبەگىمەن ەتەڭە جاقىن تانىسا الاسىز. «قازاق راديوسىنىڭ» "ان-دومبىرا", "حالىق ءۇنى", "ساۋلە عۇمىر" باعدارلامارى كوپشىلىكتىڭ كوڭىلىنەن شىقتى.
«شالقار» راديوسى – ۇلتتىق قۇندىلىقتاردى دارىپتەيتىن رۋحاني-مادەني باعىتتاعى راديو. راديونىڭ حالىق مۋزىكاسىن ءجيى بەرەتىنى قۋانتادى. ەفيردە "ايتىس" جانە "كۇي شاشۋ" باعدارلامالارى بار. «زامانا بۇلبۇلدارى» ايدارىنان جۇسىپبەك ەلەبەكوۆ، جانىبەك كارمەنوۆ،ال «بىزگە قىمبات داۋىستار» ايدارىنان جامال وماروۆا، روزا باعلانوۆا سىندى ساڭلاقتاردىڭ كونتسەرتتەرى بەرىلەدى.
«استانا» راديوسى – جاستار مەن ەلوردانىڭ تىنىس-تىرشىلىگىنە ارنالعان راديو.
ەفيردەگى جالپى ۋاقىتى – 19 ساعات. حابارلاردىڭ 60 پايىزى قازاق تىلىندە، 40 پايىزى ورىس تىلىندە شىعارىلادى. ەفيردە ءان ساپاسىن تالقىلايتىن «ءانتۇمار»، حالىق قالاۋلىلارى مەن قوعام قايراتكەرلەرى وي بولىسەتىن «ارنايى قوناق» باعدارلامالارى بار.
«كلاسسيك» راديوسى – كلاسسيكالىق مۋزىكا مادەنيەتىنە نەگىزدەلگەن راديو. قازىرگى تاڭدا ەفيردە «كەرتولعاۋ» باعدارلاماسى كورسەتىلەدى. حابار اپتاسىنا 2 رەت شىعادى. باعدارلاما قازاقتىڭ ەجەلدەن كەلە جاتقان اڭىز اڭگىمەلەرى مەن سالت-داستۇرلەرىن مۋزىكا ارقىلى جەتكىزىپ، ولاردىڭ ءمان-ماعىناسىن اشادى.
تەك قازاق تىلىندە حابار تاراتاتىن راديونىڭ ءبىرى - «جۇلدىز FM» راديوسى. جاستار اراسىندا تانىمالدىلىققا يە. ەرەكشەلىگى - ءار ساعات سايىن ەكى مارتە كۇي وينالادى. بۇل راديو زاماناۋي فورماتتا بولعانىنا قاراماستان، ءداستۇرىمىز بەن مادەنيەتىمىزدى ناسيحاتتاۋدا.
وكىنىشكە وراي، "NS راديوسى", "ORDA FM”، “Love Radio”، “Energy FM”، "Tengri FM” سىندى راديولاردا ۇلتتىق بولمىسىمىزدىڭ ساقتالۋىنا قىزمەت ەتەتىن باعدارلامالار جوقتىڭ قاسى. "نەگە؟" دەگەن سۇراققا "فورماتىمىز باسقا" دەگەن جاۋاپ الدىق.
وسى ورايدا راديونىڭ دامۋىنا ۇلكەن ۇلەس قوسىپ جۇرگەن جۋرناليستەردەن پىكىر الۋدى ءجون كوردىك.
ەلەكتروندى باق ۇلتتىق قۇندىلىعىمىزدى دارىپتەۋگە قانشالىقتى اتسالىسىپ جاتىر؟
دۋلات ابيبۋللاەۆ، "قازاق راديولارى" جشس باس رەداكتورى، "قازاق راديوسى" راديوارناسىنىڭ ديرەكتورى:
- "قازاقستان" تەلەراديوكورپوراتسياسىنا قاراستى، 100 جىلدىق تاريحى بار «قازاق» جانە 60 جىلدىق تاريحى بار «شالقار» راديوارنالارى - ەلدەگى ۇلتتىق ءداستۇردى، قازاقي قۇندىلىقتاردى تەرەڭ دارىپتەيتىن بىردەن-ءبىر بۇقارالىق اقپارات قۇرالى دەپ ايتۋعا تولىق نەگىز بار. قازاق راديوسىندا قازاقتىڭ جىرشى-جىراۋلارىنا، باتىرلارىنا ارنالعان ء"ىنجۋ-مارجان" باعدارلاماسىنىڭ 600-دەن استام سانى شىقتى. بۇل حاباردا بۇرىن ەش جەردە جاريالانباعان دەرەكتەر جىرمەن ءورىلىپ بەرىلەدى. سونداي-اق، شالقار راديوسىنان "كۇي شاشۋ", ء"ان-دومبىرا", "اباي عيبراتى" سەكىلدى حابارلار تىڭداريانعا بۇرىننان تانىس. بۇدان بولەك، ەكى راديودا دا كەشكە اۋديوكىتاپتار وقىلادى. قازىر شالقار راديوسىنان كۇندەلىكتى "اباي جولى" رومانى، ال قازاق راديوسىنان ح.ەسەنجانوۆتىڭ "اقجايىق" رومانى بەرىلۋدە. بۇعان دەيىن ابايدىڭ قارا سوزدەرى، ت.احتانوۆتىڭ "بوران" رومانى اۋديوكىتاپ رەتىندە اۋە تولقىنىنان شىقتى. قازاق راديوسىنىڭ "التىن قورىندا" اقىن-جازۋشىلاردىڭ كوپتەگەن داۋىستارى مەن دارىستەر ساقتالعان. ءبىز سول داۋىستاردى وڭدەپ، بۇگىنگى زاماننىڭ تىڭدارمانىنا لايىقتاپ ەفيردەن بەرىپ وتىرامىز. قازىرگى تاڭدا راديودا "التىن قوردان" الىنعان ء"داۋىر ءۇنى" ،"جۇرەكتىڭ كوزى اشىلسا", "التىن قوردان ايتىس" دەگەن راديوحابارلارىمىز بار. بۇل ءبىر عاسىردان بەرى جۇرگىزىلىپ كەلە جاتقان جۇيەلى جۇمىستىڭ ءبىر عانا پاراسى جانە بۇل ءۇردىس مىندەتتى تۇردە جالعاسادى.
گۇلميرا نالىباي، قازاق راديوسىنىڭ ءجۋرناليسى:
- كەلەسى جىلى 100 جىل تولاتىن «قازاق راديوسى» ۇلتتىق قۇندىلىعىمىزدى وسى كۇنگە دەيىن ناسيحاتتاپ كەلدى، ءارى قاراي ناسيحاتتاي بەرەدى دە. ءبىزدىڭ ءار باعدارلامامىز بولمىسىمىز بەن مادەنيەتتىمىزدى دارىپتەۋگە ارنالعان. مىسالى، ءبىز "ارمانداستار" باعدارلاماسىن جۇرگىزەمىز. حاباردا ۇمىتىلىپ بارا جاتقان سالت-داستۇرلەر مەن ادەت-عۇرىپتاردى، ءتۇرلى تاقىرىپتاردى قوزعايمىز. «قازاق راديوسىن» ۇلتىق قۇندىلىقتارىمىزدى قۇرمەتتەيتىن جاندار تىڭدايدى.
گۇلنۇر ومارحانقىزى، «شالقار» راديوسىنىڭ ءجۋرناليسى:
- «شالقار» ۇلتتىق ارناسى - تەك قازاق تىلىندە حابار تاراتاتىن ەلىمىزدىڭ ەڭ قىمبات قازىناسى. راديونىڭ باستى مۇراتى – حالقىنىڭ اسىل جاۋھارلارىن، ۇلتتىق مۇددەسىن، تابيعي بولمىسىن cۇبەلى حابارلارى ارقىلى ساف كۇيىندە جەتكىزىپ، التىن قورىندا ساقتاپ قالۋ. «شالقار» راديوسىنىڭ جۇگى وتە اۋىر. ويتكەنى، ەلىنىڭ سەنىمىن اراقالاپ، ءۇمىتىن ۇكىلەپ كەلەدى. «اتادان قالعان اسىل ءسوز»، «عاسىر عيبراتى»، «كيەلى قازاقستان»، «ايتىس» «ءان دومبىرا»، «ءداستۇر» جانە ەلى ارقا سۇيەگەن اردا ازاماتتاردى، بەلگىلى تۇلعالاردى تاربيەلەپ، نەبىر قيىندىققا مويىماي، توزىممەن جەتكىزگەن انانىڭ بولمىسىن سۋرەتتەيتىن «بەسىگىڭدى تۇزە!»، «الەم ادەبيەتى»، «شالقار شاڭىراعىندا» تاعى دا باسقا ەفيردە ءجۇرىپ جاتقان باعدارلامالاردىڭ ءبارى زور ەڭبەكپەن، ۇزدىكسىز ىزدەنىسپەن جاسالادى. راديونى بالا كۇنىمنەن تىڭدادىم. 2005 جىلدان باستاپ راديوجۋرناليست بولىپ قىزمەت ەتىپ كەلەمىن. راديو جۇرەگىمنىڭ اۋەنىنە اينالدى.
نۇربەك قاسىم، «جۇلدىز Fم» راديوسىنىڭ ءجۋرناليسى:
- «جۇلدىز FM» راديوسىنىڭ بۇكىل بولمىسى ۇلتتىق قۇندىلىقتاردى ناسيحاتتاپ، تىڭدارمان اراسىندا ساپالى قازاقي كونتەنت قالىپتاستىرۋعا باعىتتالعان. ەفيردە "تاڭعى شوۋ", "كەشكى شوۋ", "سالەم ساعان، تۋعان ەل" باعدارلامالارى بار. اندەر اراسىنا جاڭاشا ينتەرپروتاتسيامەن وڭدەلگەن كۇيلەردى قويامىز. سونىمەن قاتار، كەلگەن قوناقتاردان مىندەتتى تۇردە قوناقكادە سۇراپ، حالىق اندەرىن ورىنداپ بەرۋءىن وتىنەمىز. تىڭدارماندارمەن ۇنەمى بايلانىستامىز. «جۇلدىز FM» - ناعىز قازاقتىلدى سويلەيتىن، قازاقشا كۇلىپ، قازاقشا مۇناياتىن راديو.
مۇسا جەكسەمبين, «Classic» راديوسىنىڭ اعا رەداكتورى:
- «Classic» راديوسىنىڭ ميسسياسى – جالپى ادامي قۇندىلىقتاردى دارىپتەۋ، مادەنيەتتى دامىتۋ، ءبىلىم دەڭگەيىن كوتەرۋ، مۋزىكانى ناسيحاتتاۋ ارقىلى اكادەميالىق مۋزىكالىق ونەردى ءار قازاقستاندىققا قولجەتىمدى ەتۋ. «كلاسسيك» راديوسىنىڭ كونتەنتىن ۇلتتىق اكادەميالىق مۋزىكامەن تولىقتىرۋ ماقساتىندا بىلتىرعى جىلى ۇلتتىق مۋزىكالىق مادەنيەتتى دارىپتەيتىن "كەرتولعاۋ" باعدارلاماسى اشىلدى. سونىمەن قاتار, وتاندىق اكادەميالىق مۋزىكانىڭ بۇرىنعى جانە زاماناۋي وكىلدەرىنىڭ ورىنداۋىنداعى شىعارمالار تۋرالى "زامانا زاڭعارلارى", "زامانا جۇلدىزدارى" جانە "قازاقستاننىڭ التىن داۋىستارى" ايدارلارى كۇندەلىكتى ەفيردە شىعۋدا. وتكەن ماۋسىمنىڭ ورتاسىنان باستاپ "تىكەلەي ەفيردەگى قوناق" باعدارلاماسىندا ەلىمىزدىڭ ۇلتتىق وپەرا، بالەت، اكادەميالىق مۋزىكا وكىلدەرى ستۋديامىزعا كەلىپ، سۇقبات بەرءىپ ءجۇر.
حالىقتىڭ سۇيىكتى راديوسى
قازىرگى تاڭدا ەلىمىزدە اۋە تولقىندارى كوپ. ال حالقىمىز قاي راديونى ءسۇيىپ تىڭدايدى ەكەن؟ نازارلارىڭىزعا وقىرماندارىمىزدىڭ پىكىرلەرىن ۇسىنامىز.
قالجان تاريحوۆا:
- ۇيدە ەسكى راديومىز بار. «قازاق» جانە» شالقار» راديولارىن اسۇيدە جۇرگەندە مىندەتتى تۇردە قوسىپ قويامىن. «قازاق راديوسى» جاڭالىقتاردى وتە جاقسى بەرەدى، ال «شالقاردى» حالىق اندەرىن، كۇيلەردى ءجيى قوياتىنى ءۇشىن تىڭدايمىن.
ءمادي جانعازيەۆ:
-«شالقار» راديوسىن تىڭداسام، جاستىق شاقتىڭ اۋىلىنا بارىپ قايتقانداي بولاتىنىم بار. ناعىز ۇلتجاندى راديو!
سەرىك ۋتەباليەۆ:
- «جۇلدىز FM-دءى» جاقسى تىڭدايمىن. وسى تولقىنداعى جۇرگىزۋشىلەردىڭ سويلەۋ ادەبىنە، كەز كەلگەن اداممەن لايىقتى قارىم-قاتىناس ورناتا بىلەتىن بىلىكتىلىكتەرىنە ءتانتىمىن.
جانار ابديشوۆا:
- بۇرىن جاسۇلان، مۇحتار، نۇربەك دەگەن جىگىتتەر "شالقاردا" جۇمىس ىستەگەن كەزدە كۇندە تىڭدايتىنمىن. قاتىساتىنمىن. سول مۇحتار مەن جاسۇلاننىڭ داۋىستارىن وتە جاقسى كورەتىنمىن. 2-3 جىل راديونى تىڭداماي كەتتىم. سول بالالار ءالى سوندا ما ەكەن؟ داۋىستارى تاماشا، وزدەرى سونداي تالانتتى ەدى. باقىتتى بولسىن، قايدا بولسا دا..
التىناي نالىباەۆا:
- «قازاق راديوسىن» تىڭدايمىز. "ەسكىرمەگەن ەستى اندەر", "حالىق اندەرى" ايدارىمەن بەرىلەتىن باعدارلامالار ۇنايدى. بىراق، اراسىندا جارناما وتە كوپ بولادى. ايتپەسە، تاربيەلىك باعدارلامالارى كوڭىلدەن شىعارلىقتاي.
گۇلنۇر ماراتقىزى:
- «اۆتوراديونى» كولىكتە ءجيى تىڭدايمىن. زاماناۋي اندەرى كوڭىلىمدى كوتەرەدى. سونىمەن قاتار «كلاسسيك» راديوسىن ەرەكشە اتاپ وتكىم كەلەدى. كلاسسيكالىق مۋزىكالاردى تىڭداي وتىرا، جانىم راحاتتانادى.
راديو تاريحىن بىلەسىز بە؟
قازاقستان اۋماعىنداعى العاشقى راديوستانتسيا 1912 جىلى پايدا بولدى. رەسپۋبليكالىق راديو تاراتۋ تاريحىندا تاشكەنت راديوسىنىڭ ۇلەسى ۇلكەن. ول تۇركىستان وڭىرىنە قازاق جانە ورىس تىلىندە حابار تاراتتى. 1921 جىلى بۇگىندە ۇلتتىق برەندىمىزگە اينالعان "قازاق راديوسى" پايدا بولدى. ال 1931 جىلى الماتىدا كەڭتارالىمدى ۇزاقتولقىندى راديوستانتسيا قۇرىلدى. قازىرگى تاڭدا "قازاق راديولارى" جاۋاپكەرشىلىگى شەكتەۋلى سەرىكتەستىگىنە "قازاق", "شالقار" ، "استانا", "كلاسسيك" راديولارى كىرەدى.
بۇل - بۇگىنگى راديونىڭ اتقارىپ جاتقان جۇمىسى. عاسىرلار وتسە دە، ول ءوز قۇندىلىعىن جوعالتپاق ەمەس، سەبەبى راديو– حالىقتىڭ داۋىسى. ايتارى بار راديولارىمىزدى تىڭدار قۇلاق تا كوپ بولسا ەكەن..
ديانا اسانوۆا،
«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى
