وسىدان 80 جىل بۇرىن، ياعني، 1940 جىلى جازۋشى جاقسىلىق ءساميتۇلى دۇنيەگە كەلدى.
قىتايدىڭ التاي ايماعىنداعى جەمەنەي اۋدانى، لاستى مەكەنىندە تۋعان. شىڭجاڭ ينستيتۋتىنىڭ فيلولوگيا فاكۋلتەتىن بىتىرگەن (1959). 1959–1979 جىلدارى قىتايدى جۇرگىزىلگەن سولشىل ساياسات كەزىندە «ۇلتشىل» اتانىپ، "تارىم" جازا لاگەرىندە ايداۋدا بولعان. 1980–1989 جىلدارى «التاي اياسى» جۋرنالىندا باس رەداكتور، 1989–1993 جىلدارى شىڭجاڭ تەلەۆيدەنيەسىندە رەداكتور.
1993 جىلى قازاقستانعا كوشىپ كەلگەن. ءال-فارابي اتىنداعى قازمۇۋ-دىڭ شىعىستانۋ فاكۋلتەتىندە دوتسەنت، ءبىراز جىلدار ۇستازدىق قىزمەت اتقارعان. 1957 جىلدان باستاپ ادەبيەتكە ارالاسقان. قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى (1985), «سەرگەلدەڭ» تريلوگياسىنىڭ ءبىرىنشى جانە ەكىنشى كىتابى (1996–2000), «قىتايداعى قازاقتار» اتتى مونوگرافياسى (2000) باسىلىپ شىقتى. شىعارمالارى: "اتامەكەن. پوۆەست. «ءۇرىمجى»، 1983; "تاۋ سامالى". پوۆەست. «ءۇرىمجى»، 1985; "اق تىلەك". پوۆەست. «كۇيتىن»، 1990; "اق ساۋلە". پوۆەست. «ءۇرىمجى»، 1992; "سەرگەلدەڭ". رومان. 1-كىتاپ. ا.، «انا ءتىلى»، 1996.
جازۋشى 2008 جىلى الماتىدا قايتىس بولدى.
"adyrna.kz" ۇلتتىق پورتالى جازۋشىنىڭ ءبىر اڭگىمەسىن نازارلارىڭىزعا ۇسىنادى.
(اڭگىمە)
شي-اندا وقىپ جاتىرمىن. ۇلكەن قالا. ءبىر كەزدە، پرەزيدەنت جياڭ جيەشىنىڭ تۇسىندا، ۋاقىتتىق بولسا دا، قىتاي مەملەكەتىنىڭ استاناسى بولعان ايگىلى وردا. قانشا كەرەمەت دەگەنمەن، العاشقى كەزدە ونشا ۇناي قويماپ ەدى. مەن سياقتى ساحارادا تۋىپ وسكەن اۋىل بالاسىنا قالا ءومىرى، جاتىن ورنى، كليماتى، تۇرعىندارىنىڭ ءجۇرىس-تۇرىسى، ءىشىپ-جەمى، ءبارى دە بوتەندەۋ كورىنگەن. «ويپىراي، مىنا تىمىرسىق تۇرمىس، قاپىرىق اۋا، قولقانى قاپقان قويۋ شاڭ مەن كوك ءتۇتىننىڭ استىندا ءبىر جىل ءومىر ءسۇرۋ دەگەنىڭ، قۇداي ساقتاسىن، قيىننىڭ قيىنى كورىنگەن. ەندى مىنە بىتپەستەي بولىپسەزىلگەن سول ءبىر جىل زىر ەتىپ وتە شىعىپ،شىنجاڭعا قايتاتىن ۋاقىتىمىز تاياعان شاقتا مەن ويلانىپ قالدىم.
وقىپ جاتقان ورنىمىز شي-ان زاڭينيستيتۋتى. باتىس سولتۇستىك بويىنشا زاڭ ءبىلىمىن ۇيرەتەتىن جالعىز-اق ورىن. ءبىز سونىڭ قىسقا مەرزىمدىك كۋرىسىندا وقىپ جاتىرمىز. كۋرسانتتاردىڭ بۇل توبى شىنجاڭنىڭ ارقايسى ايماق، اۋداندارىنان كەلگەن زاڭ قىزمەتكەرلەرى. ۇيعۇرى بار، وزبەك، تاتار، سىبە، سولاڭى بار – تۇگەل ەرەسەك ازاماتتار. كوبىسى ۇيلەنگەن، بالا-شاعالى ادامدار. ءتىپتى گومينداڭ تۇسىنان بەرى زاڭ سالاسىندا ىستەگەن، شالعىسى ۇزىن قارا مۇرتتى ەگدە ادامدار دا جوق ەمەس. سولاردىڭ ىشىندەگى ەڭ جاسى دا جانە جالعىز قازاق تا – مەن. وقۋ مەرزىمى اياقتالۋعا تاياعان سايىن ءبارى دە ەرتەرەك قامدانىپ، ەلگە، بالا-شاعانىڭ قاسىنا تەزىرەك جەتۋگە اسىعىپ، بازارعا شىعىپ، سالەم-ساۋقىت الىپ، قۋانىسا باستادى. قۋانباعان جالعىز مەن عانا. كەيىنگى كەزدە، ءتىپتى شي-اننان كەتكىم كەلمەي دە قالىپ ەدى.
ونىڭ ەلدەن وزگەش سەبەبى بار. مەن ءبىر ايماقتاعى اتاقتىبايدىڭ بالاسى بولاتىنمىن. اكەم ۇلكەن ءبىر رۋدىڭ ەلباسى، بىرنەشە اتادان بەرى تۇقىم جالعاعان اقسۇيەك، مانچجۋر پاتشاسىنىڭ قولىنان العان قارا كوك تاسى، تاۋىس دەگەن قۇستىڭ قىزىلدى-جىسىلدى بولىپ قۇبىلىپ تۇراتىن ەكى تال شالعىسى – ءتاجى، گەنارال شەندى ساپ-سارى الا، وقالى تونى بار ەرەكشە ابىرويلى مانساپ يەسى. بىراق، سولاي بولعانىمەن. كەيىنگى زامان بىزگە قىرىن قاراعان. تالاي عاسىرمىزعىماي كەلگەن باعىمىزدىڭ قايتقان تۇسى.
اكەم وقىعان، مول ءبىلىمدى، سۇڭعىلا، كەمەڭگەرادام ەدى. شىنجاڭدا التاي، تارباعاتاي، ىلە – ءۇش ايماق قوزعالىپ، شىعىس تۇركىستان دەيتىن رەسپۋبليكا قۇرامىز دەپ جاپپاي اتقا مىنگەن كەزدە مال-داۋلەتتى قويىپ، شىبىن جاندى دا سونىڭ قۇرباندىعىنا اتاپ، اتوي سالىپ، الدىدا جۇرگەن اكەم ءبىر كەزدە اياق استىنان جالت بۇرىلعان بولاتىن. 1946 جىلى كەڭەس وداعى مەن قىتاي ۇكىمەتى ىمىرالاسىپ، الگى شىعىس تۇركىستان رەسپۋبليكاسىن كۇشىنەن قالدىرىپ، «ءۇش ايماق ۇكىمەتى» دەپ اتاعان كەزدە-اق: «قاپ!» دەپ، سانىن ءبىر-اق سالعان.
ون التى جاستاعى كەزىم ەدى. ءۇيدىڭ كەنجەسىمەن بولاتىنمىن. اكەم مەنى اۋىل سىرتىنا، توبە باسىنا وڭاشا ەرتىپ شىققان.
-ۇلىم، ءبىزدىڭ كۇنىمىز باۋعا تايادى،-دەگەن.
كەشكى مەزگىل ەدى. كۇن ەڭكەيىپ، سوناۋ الىستاعى قوڭىر بەلدىڭ ۇستىنە ءتونىپ قالعان. سول كوكجيەكتە تۇتاسىپ جاتقان قارا قوشقىل، ءزىل-باتپان اۋىربۇلتتىڭ ۇستىڭگى جاعى قىپ-قىزىل، كۇپ-كۇرەڭ، قويۋ، لات قان ەدى. جايشىلىقتا نۇرلانىپ، بالقىپ باتاتىن شۇعىلالى التىن كۇن بۇگىن قاپ-قارا قۇي باتپاققا بىلىنبەي جىلجىپ، اقىرىن ءسىڭىپ ءوشىپ بارا جاتقان. مەن سول كورىنىسكە كوز جىبەردىم.
-جوق، ۇلىم، ول كۇن ەمەس،- دەپ ەدى اكەم باسىن شايقاپ. داۋىسى بوتەن. ءۇنى تارعىلداپ كومەيىنەن شىعادى. قاسىرەتتى اۋىر ءۇن،- ول كۇن ەمەس، ۇلىم، ءبىزدىڭ باسىمىزداعى كۇندى ايتام. بىلەسىڭ بە، جەتى اتامىزدان بەرى ءبىزدىڭباسىمىزدا قۇدايدىڭ ءوزى بەرگەن، ءبىر ۇزىلمەي جالعاسىپ كەلە جاتقان، ماڭگى شۇعىلا شاشىپ جايناپ تۇرعان باقىت كۇنى بولۋشى ەدى عوي. سول كۇندى ايتام!- دەپ ىشتەن تىنا، تۇنشىعىپ توقتاپ قالعان.
بەيۋاق كەش. قاپ-قارا ءتۇن ءتونىپ كەلەدى. جۇلدىزسىز قاراڭعىتۇن. قارا تاۋ قارا بارقىنداپ، تۇنەرە، مەلشيىپ قالعان. قارا توبەنىڭ باسىندا قاپ-قارا بولىپ قاربيىپ اكەم وتىر. ۇزاق ۋاقىت ءۇنسىز قالدىق.
-ۇلىم،- دەدى اكەم ءبىر كەزدە،- قارا نور قالىڭ ەلمسىز. تۋسىمىز كوپ، اعالارىڭ دا از ەمەس. بىراق ءۇمىتتى ساعان ارتتىم، جاس بولساڭ دا. سەن امان بول. كۇندەردىڭ كۇنىندە، زاماندار ءوتىپ، كۇنىمىز قايتا تۋعانشا… بۇل دۇنيەدە بىزدەن دە ءبىر ۇرپاق ءتىرى ءجۇرسىن.
سونىمەن ون التى جاسىمدا ءبىر جاقسى اتىمدى ءمىندىم دە، اسكەرگە قاتىناسىپ كەتتىم. «ادامنىڭ باسى اللانىڭ دوبى»دەگەن. دومالاي-دومالاي ءجۇرىپ، اقىرى بۇرىن اتىن ەستىگەنىمىز بولماسا، مەنى قويىپ، اكەم دە اياق باسىپكورمەگەن قۇلجا دەيتىن شاھاردا قىزمەتكە تۇرىپ قالدىم. سودان بەرى، مىنە، سەگىز جىل ءوتتى. ءالى ەلگە بارىپ كورگەن ەمەسپىن. سىرتتاي ەستىپ جۇرەمىن. اكەمنىڭ سونداعى ايتقانىنىڭ ءبارى اۋماي كەلگەن. ەل توزعان. حيساپسىز قالىڭ مال كونفەسكەگە ءتۇسىپ، كىم كورىنگەننىڭ قولىندا كەتكەن. ءبارىن الدىن الا ءبىلىپ وتىرعان كەمەڭگەر اكە دە باسقا بارار جەر ، باسار تاۋى جوق، ۇيدە وتىرىپ قولعا تۇسكەن. اباقتىعا جابىلعان. قىتاي كومپارتياسى بار بيلىكتى قولىنا العاننان كەيىن، ءيا، اناۋ قىزىل ارميانى شىنجاڭعا باستاپ كىرگەن ۆاڭ جىن دەيتىن گەنارال قىلىشىنان قان تامىپ تۇرعاندا، تۇرمەدە ۇزاق قامالعان، قىلتاماق بولىپ، كەڭىردەگىنەن اس وتپەي ءال ۇستىندە، ونسىزدا ءولىم اۋزىندا جاتقان، ءبىر رۋ ەلدىڭ ۇيتقىسى بولعان، بايلىعىنان باسقا قىلداي قىلمىسى جوقسول بەيكۇنااكەنى ءولىم جازاسىناكەسىپ، ءوز اياعىمەن تۇراتىن ماعدىرى قالماعان بەيشارا حال ۇستىندە دە، تيتتەي شىمىرىكپەي، ارقاسىن تامعا جاستاپ تۇرعىزىپ، ارقانمەن شاندىپ بايلاپ قويىپ، مىلتىقتى كەۋدەسىنە تىرەپ اتىپ ولتىرگەن. ۇكىمدى سولاي ورىنداعان.
قازىر قۇدايعا شۇكىر، جاس بولسام دا، ءومىردىڭ تالاي ىستىق-سۋىعىن باسىمنان كەشىرىپ، وڭ مەن سولىمدى ايىرىپ قالعان كەزىم. ونىڭ ۇستىنە زاڭ وقىپ جاتىرمىن. قىتاي زاڭى. كوممۋنيستىك قىتايدىڭ جاڭا جارعىلارى. «شىنجاڭعا بارام، كۇندەردىڭ كۇنىندە…اي، وسى شي-اندا قالىپ قويسام جاقسى بولار ەدى. ەشكىم تانىمايتىن بوتەن ەلدە، قالىڭ قىتايدىڭ اراسىندا جۇرە بەرسەم، ودان ەشتەڭەم كەمىمەس ەدى. ال، ۇيلەنۋ تۋرالى بولسا… باسىم امان، جانىم ءتىرى بولسا، ەركەك ادامعا نەمەنە، قازاق كەزىكپەگەن كۇننىڭ وزىندە دە قىتايدان ياكي ۇيعۇردان ءبىر شۇيكە باس تابىلماي قالماس…»
سونىمەن، وسىلايشا، اقىرى شي-اننان كەتپەي، وسىندا قالىپ قويۋعا بەل بايلادىم. سوعان شىنداپ بەكىگەننەن كەيىن ونىڭ دا امالىن قاراستىرا باستادىم. ءبىر ەكسكۋرسيا توبىن باستاپ كەلىپ جۇرگەن ءبىزدىڭ ايماقتىڭ ءۋاليى تەلمۇحاممەتكە امانداسا باردىم. اكەممەن دامدەس بولعان، بۇرىننان تانىس ادام ەدى. جىلى-جىلى سويلەستى. وسىندا وقىپ جاتقانىما قۋانىشىن ءبىلدىرىپ، حال-جاعدايىمدى، ۇيرەنۋ اقۋالىمدى، بۇدان ارى نە ىستەمەك ويىم بار ەكەنىن سۇرادى. ەگەر قاجەت بولسا، مەنىڭ قالاۋىم بويىنشا، ءوزىمىزدىڭ ايماققا نەمەسە ءۇرىمجى قالاسىنا ياكي قۇلجاعا جاقسى ءبىر ورىنعا قىزمەتكە ورنالاستىرۋعا كومەكتەسەتىنىن دە ايتتى.
مەن دە ونىڭ اۋزىنان وسىنداي ءبىر ءسوز شىقسا دەپ كۇتىپ وتىرعام.
-كوڭىلىڭىزگە كوپ راقمەت. ەگەر شىنداپ كومەكتەسكىڭىز كەلسە، مەنىڭ وسى شي-اندا ءبىر ورىنعا ورنالاسىپ قالىپ قويۋىما قول ءۇشىن بەرسەڭىز،- دەدىم ويىمداعىنى جاسىرماي.
-شي-اندا دەيسىڭ بە؟- دەدى ول بەتىمە جالت قاراپ.
-ءيا، وسى شي-اندا.
تەلمۇحاممەت مەنىڭ باس-اياعىمدى قايتادان ءبىر شولىپ شىعىپ، كوزىمە تەسىلە قاراپ قالدى دا، سوڭىنان تەرەزە جاققا ويلانا قاراپ وتىرىپ بارىپ، ىشتەن تىنا اقىرىن كۇرسىنىپ قويدى.
ءبارىن ءبىلىپ تۇر ەدى. مەنىڭ ويىمداعىنى دا ءتۇسىندى.
-قايتقىڭ كەلمەيدى عوي سوندا؟- دەپ قايتالادى استىڭعى ەرنىن جىمقىرا تىستەپ، بوگەلىپ قالىپ.
-ءيا، قايتقىم كەلمەيدى.
-ونىڭ دا ءجون،- دەدى ويعا شوما وتىرىپ،- قىتاي دەگەن قالىڭ ەل عوي. وڭاي سىڭەسىڭ… سوندا مەن ساعان نە ىستەپ بەرۋىم كەرەك؟
-وسىندا باتىس سولتۇستىك قىتاي ۇلتتىق ىستەر كوميتەتىندە جاكەنىڭ مۇقاشى ىستەيدى. لاۋازىمى بيىك، ايتقان ءسوزى ءوتىپ تۇر دەيدى عوي. سول كىسىگە ەرتىپ بارساڭىز.- دەدىم ىشتەي قۋانىپ وتىرسام دا، ونىمدى اشىق سەزدىرگىم كەلمەي، جاسقانا ءتىل قاتىپ.
-جارايدى،- دەدى تەلمۇحاممەت بىردەن كەلىسىم بەرىپ.
جاكەنىڭ مۇقاشىنا ەرتىپ باردى. مەنىڭ كىم ەكەنىمدى جاسىرماي ايتىپ، تولىق تىنىستىردى. شي-اندا نە سەبەپتى قالىپ قويماق بولعانىمدى دا بۇكپەسىز ايتتى. مۇقاش تا تۇسىنگەن سىڭاي بايقاتتى. ءبىلىمدى، سابىرلى ادام ەكەن. ءوزى دە مەن سياقتى قارا كوكتىڭ تۇقىمى. «مەركىتتىڭ اكەسىمىن، كەرەيدىڭ جاكەسىمىن» دەيتىن التاي، تارباعاتاي وڭىرىندەگى كەرەي، نايمانعا عانا ەمەس، قىتاي مەن مانچجۋرگە، مونعولعا دا ءسوزىن سىيلاتقان جاكە ءبيدىڭ بالاسى. وسىدان ەكى-اق جىل بۇرىن ياعني 1951 جىلعى «ۇشكە قارسى» دەيتىن ەڭ ءبىرىنشى كوممۋنيستىك ناۋقان كەزىندە ءوزى دە اباقتىعا جابىلىپ، ءولىم جازاسىنا كەسىلگەن. سۋ ىشەرى بولعاندا ءدال سول تۇستا ۇرداجىق قىتاي گەنارالى ۆان جىن ورتالىققا اۋىسىپ كەتتى دە، ونىڭ ورنىنا كەلگەن چي جۇڭشىن شىنجاڭ تۇرمەلەرىندەگى ءدال وسىلاي ءولىم كۇتىپ وتىرعان كوپ ادامدى اقتاپ، بوساتىپ جىبەرگەندە، سول كوپ بەيۋازدىڭ ىشىندە بوستاندىققا شىققانداردىڭ ءبىرى وسى مۇقاش بولاتىن. سودانول ءوزىنىڭ تۋعان جەرى التايدان، ءتىپيتى شىنجاڭنان دا پانا تاپپاي ابدەن ءتۇڭىلىپ، شي-انعا كەلىپ، ءبىر مەزگىلگە بولسا دا، اجالدان تاسادا ءومىر ءسۇرىپ جاتقان. سوندىقتان ول دا ەكى سوزگە كەلگەن جوق.
-جارايدى. وقۋ اياقتالۋعا جاقىنداعاندا كەل، الىپ قالايىن،- دەدى بوگەلمەستەن.
وقۋ مەرزىمى اياقتاپ، ەندى ءبولىس جۇرەيىن دەپ جاتقان كەزدە مۇقاشقا تاعى باردىم. ول كىسى دە ۇمىتپاعان ەكەن. باتىس سولتۇستىك قىتاي زاڭ ءينيستيتۋتى دەيتىن ۇلكەن وقۋ ورنىنىڭ رەكتورىنا ەرتىپ كىردى.
ۇستىندە تورتقالتالى كوك شاپانى بار، قۇلاعى قالقيعان، الاسا بويلى، جاعىنا پىشاق جانىعانداي ارىق قىتاي وتىر ەكەن. ءبىزدى ورنىنان ۇشىپ تۇرىپ، قالبالاق قاعىپ قارسى الدى. ورىندىق قويدى. ءبىر-ءبىر تال پاپيروس ۇسىنىپ، ءبىر-ءبىر ستاكان قايناعان سۋ اكەلدى. وسىنىڭ ءبارىن ول ءوزى قولىمەن ىستەپ بولىپ، قايتا كەلىپ ورنىنا ورنىعىپ وتىردى دا:
-ال، قوش كەلدىڭىزدەر،- دەدى ءبىزدىڭ بەتىمىزگە بارلاي قاراپ.
مۇقاش ءوزىنىڭ ءجونىن ايتىپ ەدى، بىردەن تاني كەتتى:
-و، ءيا، ءسىزدى بىلەم. ءبىز بۇرىننان تانىسپىز ەمەس پە؟! مارت ايىندا ۇلتتىق ىستەر كوميتەتىنىڭ جورالارجينالىسىندا ءسىز بايانداما جاسادىڭىز عوي. كەرەمەت سويلەدىڭىز. سودان كەيىنگى قوناقاسىدا دا بىرگە بولعامىز.- دەپ ءسوزىن جالبىراقتاي، جاعىمپازدانا باستادى دا، سوڭىنان ءتۇسىن سۋىتا كەلىپ توقتاپ قالدى.
مۇقاش مەنىڭ ءجونىمدى ايتىپ ەدى، وعان دا لىپىلداپ، كوڭىلدى جاۋاپ قايتاردى:
-جارايدى. ءبىز اقىلداسىپ كورەيىك.- دەدى مۇقاشقا قاراپ، جىلماڭ قاعىپ. سونان ماعان بۇرىلدى. قاشان كەلگەنىمدى، قايدا وقيتىنىمدى سۇرادى. سوڭىندا :
-قىتايشا بىلەسىڭ بە؟- دەدى قاسىما كەلىپ.
-ءيا، بىلەم،- دەدىم مەن قىتايشا جاقسى سويلەي الاتىنىمدى دالەلدەپ، ءوزىم جونىندە قىسقاشا تۇسىنىك جاساپ.
-جازا الاسىڭ عوي؟
-ءيا، جازا دا، وقي دا الام.
-وندا وتە جاقسى. ءبىز دە ءدال سەندەي ءوزى جاس، ءوزى ءبىلىمدى، ۇلتتىق كادرگە ءزارۋمىز. وسىندا مۇعالىم بولىپ قالۋعا قالايسىڭ؟
-قانداي قىزمەت بەرسەڭىز دە، بارىنە ماقۇلمىن.
– جارايدى. ءبىز اقىلداسىپ كورەيىك. شي-ان دەگەن ۇلكەن قالا. سەندەر سياقتى از ۇلتتان شىققان ءبىلىمدى جاستاردى قاجەت ەتىپ وتىرعان ورىندار وتە كوپ. وسىندا قالارسىڭ، ياكي مىناۋ مۇقاڭنىڭ قاسىنا ۇلتتىق ىستەر كوميتەتىنە جىبەرەرمىز. اقىلداسايىق. سەن كەلەردۇيسەنبى كۇنى ءبىر حابارلاسشى،- دەدى كۇلىپ تۇرىپ، ارقاما قاعىپ.
قۋانىپ كەتتىم. جاتاققا دا قۋانىشىمدى باسا الماي، سالىپ ۇرىپ، القىنىپ كىردىم.
-وتە كوڭىلدىسىڭ عوي؟- دەدى مەنىمەن ءبىر جاتاقتا جاتاتىن قاشقارلىق، ءمامتىمىن دەيتىن ۇيعۇر ازاماتى. جاسى بىزدەن كوپ ۇلكەن. باياعىدا اناۋ 30-جىلداردا ۇرىمجىدەگى وفيتسەرلەر تاربيەلەيتىن مەكتەپتە وقىعان. كەيىن پولك باسقارعان. سول تۇستاعى قازاقتىڭبادەلحان سۇگىرباەۆ، حاكىم ومىرباەۆ، ماحمۇت ومىرتاەۆ، ءانۋار قانافين سياقتى كوپ جىگىتتەرىمەن بىرگە وقىعان. ءومىر بويى قىتايلارمەن ىستەسبولىپ، سولاردىڭ سىر-سيپاتىن جاتتاپ وسكەن اسا ءبىلىمدى جىگىت ەدى. كەيدە بىزگە اعا ىسپەتتى اقىل دا ايتىپ قوياتىن. ءبىر جاتاقتا جاتقان سوڭ جانە ءوزىن ەرەكشە قۇرمەتتەيتىندىگىم سەبەپتى مەن ودان كوپ سىر جاسىرمايتىنمىن. شي-اندا قالىپ قويعىش ويىم بار ەكەنىن دە اشىق ايتقانمىن.
-قۇداي بەردى. شي-اندا قالاتىن بولدىم.- دەدىم مەن الىپ ۇشقان قۋانىشىمدى ونىمەن بولىسكىم كەلىپ.
-باستىق سولاي دەدى مە؟
-جوق. بەينەسىنەن سونى ءبىلدىم.
ول مەنىڭ بەتىمە كوز توقتاتا، بارلاي قاراپ قالدى:
-قالاي بولدى؟
-باستىق وتە جاقسى قابىلدادى؟- دەدىم مەن ەكى ەزۋىم ەكى قۇلاعىما جەتىپ.
ءمامتىمىن اكا قاباعىن ءسال شىتىنعانداي بولدى:
-وتە جاقسى قابىلدادى دە،- دەدى مەنىڭ ءسوزىمدى قايتالاپ.- تەمەكى ۇسىندى ما؟
– ءيا، ءوز قولىمەن سۋ دا قۇيىپ بەردى. تىپتىبايەك بولدى.
– كۇلدى مە ءوزى؟
-ءيا، كۇلىپ وتىردى.
-ءوزىڭدى ماقتادى ما؟
-وي، مەنى سونداي جاقسى تۇسىنەدى ەكەن. ءتىپتى ارقالانىپ قالدىم.
-اقىلداسايىق دەدى مە؟
-ءيا، تۇپ-تۋرا ءسۇي دەدى.- دەدىم مەن ونىڭ ءبارىن ءبىلىپ وتىرعانىنا قۋانا ءتۇسىپ.
– شىعاردا ارقاڭا قاقتى ما؟
-ءيا، قاقتى.
ءمامتىمىننىڭ ەزۋىنە بولىمسىز كۇلكى ءۇيىرىلدى. ۇندەمەي باسىن شايقادى. نە ءداۋىر بوگەلىپ قالدى.
-نەبولدى، اكا؟- دەدىم مەن شىدامىم تاۋسىلىپ.
ءمامتىمىن قاباعىن شىتىندى:
-وندا ءۇمىتىڭدى ءۇز. شي-اندا قالا المايدى ەكەنسىڭ.- دەدى شورت كەسىپ.
مەن ىزا بوپ كەتتىم. «وتتاپسىڭ!» دەپ قالا جازداپ بارىپ اۋزىمدى ارەڭ تيىپ الدىم. زامانداستارىمنىڭ بىرەۋى بولسا، اۋەلى بوقتاپ تا جىبەرەتىن ەدىم. امالسىز سىرت اينالىپ ءجۇرىپ كەتتىم. وكپەلەپ، رەنجىپ قالسام دا، ەشتەڭە دەگەم جوق. «بىلگىشسىنۋىن ءوزىنىڭ. پەندەشىلىكپەن كورە الماي ايتىپ وتىرعوي. ەرتەڭ كورەرمىن» دەدىم ىشىمنەن.
كەلەر اپتادا ءبولىس شىقپاقشى. ءبىزدىڭ قايدا قىزمەتكە باراتىن تاعدىرىمىز دا شەشىلمەك. جەتى كۇن دەگەن تاۋسىلىپ بەرسەشى. ءمامتىمىننىڭ الگى سوزىنەن كەيىن جۇرەگىم كۇپتى بولىپ، الاڭداپ قالسام دا، الىپ ۇشقان اساۋ كوڭىلمەن، ۇلكەن ءۇمىت ارقالاعان جاستىق جالىن توقتاتپاي، ۋادەلى دۇيسەنبى كۇنى رەكتوردىڭ الدىنا تاعى باردىم. ول دا مەنى كورگەن جەردەن ىرسىڭداپ، تاعى دا جالبىراقتاپ قارسى الدى. سوڭىندا تيتتەي شىمىرىكپەستەن:
-شىنجاڭنان كەلگەن كۋرسانتتاردى تۇگەل ءوز جەرىنە قايتاراتىن بولدىق. ەرەجە وسىنداي. جوعارىنىڭ بۇيرىعى دا وسى،- دەدى كۇلىپ وتىرىپ. تاعى دا ارقاما قاعىپ شىعارىپ سالدى.
سوڭى
