بۇگىن 29 ءساۋىر كۇنى قازاقستان رەسپۋبليكاسى مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىنىڭ ONLINEda bol جوباسى اياسىندا ءتىل ساياساتى كوميتەتىنىڭ تاپسىرىسىمەن شايسۇلتان شاياحمەتوۆ اتىنداعى «ءتىل-قازىنا» ۇلتتىق عىلىمي-پراكتيكالىق ورتالىعى كوپشىلىكتىڭ سۇرانىسى بويىنشا «جاڭا ءالىپبي نەگىزىندەگى ۇلتتىق جازۋدىڭ جاڭعىرۋى» تاقىرىبىنداعى ونلاين دارىستەردىڭ ەكىنشى كەزەڭىن وتكىزدى.
بۇگىنگى ونلاين ءدارىستى قر ۇكىمەتى جانىنداعى قازاق ءالىپبيىن لاتىن گرافيكاسىنا كوشىرۋ بويىنشا ۇلتتىق كوميسسيانىڭ ورفوگرافيالىق جۇمىس توبىنىڭ مۇشەسى – ا.بايتۇرسىنۇلى اتىنداعى ءتىل ءبىلىمى ينستيتۋتىنىڭ باس عىلىمي قىزمەتكەرى، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور قۇرالاي كۇدەرينوۆا «سوزدەردى بىرگە، بولەك، دەفيسپەن جازۋ نەگىزدەرى» تاقىرىبىندا وتكىزدى.
ونلاين دارىستە جازۋداعى تاڭبالاردىڭ دىبىستىق (فونەما) جانە دىبىستىق ەمەس (باس ءارىپ، كىشى ءارىپ، بوسارالىق، سىزىقشا، ءۇتىر، نۇكتە، نۇكتەلى ءۇتىر، لەپ، سۇراۋ بەلگىلەر، ابزاتس، قالىڭ، كۋرسيۆ، ءارتۇستى بوياۋلى ارىپتەر) تۇرلەرى تالقىلانىپ، ارنايى تالداۋ جاسالدى.
تىڭداۋشىلارعا سوزدەردىڭ بىرگە جانە بولەك تاڭبالانۋ ۋاجدەرى تۋرالى كەڭ كولەمدە ماعلۇمات بەرىلدى. «بىرگە، بولەك، دەفيسپەن جازۋ سوزدەردەگى ماعىنالىق جىلجۋ، اۋىسۋ، جالپىلانۋ، تارىلۋ سياقتى وتە باياۋ پروتسەستەردى تاڭبالايتىن دىبىستىق ەمەس گرافيكالىق بەلگىگە جاتادى»، - دەيدى عالىم. سوزدەر تابيعي جولمەن جانە جاساندى جولمەن بىرىگىپ، تولىق ماعىناعا يە بولادى جانە بىرىككەن سوزدەر ەملەسى جازۋ تاجىريبەسىندە تۇراقتانۋى ءۇشىن ورفوگرافيالىق سوزدىكتە تىركەلەدى.
ماسەلەن، 1941 جىلى جارىققا شىققان «قازاق ءتىلىنىڭ ورفوگرافيالىق سوزدىگىندە» اتقورا، اۋاجايىلۋ، بەيپىلاۋىز، ءبوسسوز، بوتاتىرسەك، بۇلشىقەت، جەرتۇبى، كەشكەتامان، بەلبايلاۋ، قاراكوك، قاراكولەڭكە، اشاتۇياق، باقايقۋلىق، بويۇسىنۋ، بورىويناق، بۇرناعىكۇن، جەرتۇبى، جىڭىشكەاۋرۋ، كەرەقارىس، كۇرەتامىر، قاراكوجە، قاسباتىر ءتارىزدى سوزدەر بىرگە جازىلسا، 1948 جىلى شىققان م.بالاقاەۆتىڭ «ەملەسوزدىگىندە» الاۋىزدىق، الاجازداي، الاكولەڭكە، الاكوز، الاساپىران، الاتاڭ، الاعورجىن، التاتار، القارا، القىزىل، ارامپەيىل، ارجاق، اسىراسىلتەۋ، اسىقجىلىك، اتسالىسۋ، ءاتۇستى، اشىقاۋىز، اياقالىس، اياقاستى، اقجۇرەك، اقجارقىن، باسسالۋ، باسىبايلى، ءباسىبۇتىن، بەلومىرتقا، كىشىجۇز، كىشىپەيىلسوزدەرى بىرگە جازىلعان. ال 2001 جىلدان باستاپ ءىس ماشينەسى – ىسماشينە، ەلەكتر شامى – ەلەكترشام، كورپە تىسى – كورپەتىس، ءىس پاراعى – ىسپاراق، ءىس قاعازى – ىسقاعاز تۇرىندە جازىلا باستاعان.
ءدارىس بارىسىندا وسى ءتارىزدى كوپتەگەن مالىمەتتەر ايتىلىپ، ونداي سوزدەردىڭ بىرگە جازىلۋ سەبەبى ءتۇسىندىرىلدى. عالىم شارۋاشىلىق(اۋىل شارۋاشىلىعى، ورمان شارۋاشىلىعى ت.ب.), اۋرۋ (ساراۋرۋ، باس اۋرۋ، ت.ب.), ءسوز ء(باسپاسوز، قۇپتاۋ ءسوز ت.ب.), اقى (زەينەتاقى، ايلىق اقى، ت.ب.)تاعى دا باسقا سوزدەرمەن تىركەسەتىن سىڭارلاردىڭ بىرگە نەمەسە بولەك جازىلۋ سەبەپتەرىنە ارنايى توقتالدى. سونىمەن قاتار، دەفيستىڭ بىرنەشە قىزمەتى بولاتىنى كورسەتىلىپ، مىسالدارمەن دايەكتەلدى. ماسەلەن، دەفيس سىڭارلاردىڭ تەڭدىگىن، سىڭارلاردىڭ جاقىندىعىن بىلدىرەتىن تاڭبا عانا ەمەس، ءسوزدىڭ جارتىلاي بىرگە جازىلاتىنىن بىلدىرەتىن، ءارى قوسۋشى تاڭبا. سوزدەردى بىرگە، بولەك، دەفيسپەن جازۋدىڭ نەگىزدەرىجان-جاقتى تالدانىپ، تىڭداۋشىلارعا تەرەڭ ماعلۇمات بەرىلدى.
ونلاين ءدارىس Facebook الەۋمەتتىك جەلىسىنىڭ ONLINEda bol توبىندا بارلىق تاقىرىپقا قىزىعۋشىلارعا تىكلەي ەفيردە كورسەتىلدى. بارلىعى 113 ادام بەينە ءدارىستى تىڭدادى.
