«اق جول» قارجى مينيسترلىگىنەن مامىلەلەردىڭ جالعان سيپاتىنىڭ وبەكتيۆتى كريتەريلەرى ازىرلەنگەنگە دەيىن مامىلەلەردى جارامسىز دەپ تانۋ تۋرالى سوت ءىسىن جۇرگىزۋدى توقتاتا تۇرۋدى سۇرايدى »، - دەدى ەرلان بارلىباەۆ بۇگىن پارلامەنتتىك ساۋالىندا.
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەمەر-ءمينيسترىنىڭ
ءبىرىنشى ورىنباسارى
ا.ا.سمايلوۆقا
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ باس پروكۋرورى
ع.د.نۇرداۋلەتوۆكە
قۇرمەتتى ءاليحان اسحانۇلى!
قۇرمەتتى گيزات داۋرەنبەكۇلى!
كۇن سايىن «اق جول» دەموكراتيالىق پارتياسىنا رەسپۋبليكانىڭ ءارتۇرلى ايماقتارىنداعى مامىلەلەردى جارامسىز دەپ تانۋ بويىنشا نەگىزسىز سانكتسيالارعا ۇشىراعان كوپتەگەن كاسىپكەرلەر جۇگىنۋدە. قوسىمشا تولەمدەر سوماسى بىرنەشە ميلليوننان بىرنەشە ميلليارد تەڭگەگە دەيىن جەتىپ، بۇل كاسىپورىنداردىڭ قىزمەتىنە نۇقسان كەلتىرىپ قانا قويماي، ولاردىڭ تولىق بانكروتقا ۇشىراۋىنا اكەپ سوعۋدا.
وسىعان وراي، اعىمداعى جىلدىڭ 12 اقپانىندا جوعارعى سوتتىڭ، باس پروكۋراتۋرانىڭ، ۇلتتىق ەكونوميكا مينيسترلىگىنىڭ، مەملەكەتتىك كىرىستەر كوميتەتىنىڭ، ۇكپ-نىڭ جانە 100-دەن استام كاسىپكەرلەر قاتىسۋىمەن «اق جول» پارتياسىنىڭ كەڭەيتىلگەن وتىرىسى ءوتتى. سوندي-اق، وتىرىس قوستاناي، اقتاۋ، الماتى، پەتروپاۆلوۆسك، قاراعاندى، شىمكەنت جانە باسقا قالالارمەن بەينەكونفەرەنتسيا جۇيەسىندە جۇرگىزىلدى.
وڭىرلەردەن الىنعان مالىمەتتەرگە سايكەس، سوڭعى ءۇش جىلدا سالىق ورگاندارىنىڭ ترانزاكتسيالاردى جارامسىز دەپ تانۋ تۋرالى بەرگەن سوت ىستەرىنىڭ سانى 9 ەسە (!) ءوستى جانە قازىرگى تاڭدا دا ولاردىڭ سانى ارتۋدا.
سونىمەن قاتار، وسىنداي داۋلار بويىنشا كاسىپكەرلەردىڭ پايداسىنا شەشىلەتىن سوتتار سانى 1 پايىزدان دا تومەن. سالىستىرۋ ءۇشىن ايتار بولسىق، قارجى مينيسترلىگىنىڭ ءوزى داۋلارعا جۇگىنگەن كەزدە، ءاربىر ءۇشىنشى جاعدايدا ول بيزنەستى قولدايدى (32%) (https://time.kz/news/economics/2020/01/16/minfin-otmenil-v-2019- godu-rezultaty-treti-obzhalovannyh-kompaniyami-proverok-na-41-ملرد-تەڭگە).
تالقىلاۋ سالىق ورگاندارىندا ترانزاكتسيالاردىڭ جالعان سيپاتىن انىقتاۋدىڭ ناقتى ادىستەمەسى جوق ەكەنىن كورسەتتى. مۇنىڭ ورنىنا ولار كاسىپكەردىڭ كەلىسىمشارتتى ورىنداۋ ءۇشىن اكتيۆتەرى نەمەسە جۇمىسشىلارى جەتىسپەيتىن جاعدايلاردى ىزدەيدى جانە وزدەرىنىڭ باي كونتراگەنتتەرىنە سالىقتاردى قايتا وندىرەدى.
بەلگىلى بولعانداي، مۇنداي تاسىلدەر سالىق كودەكسىندە دە بەلگىلەنبەگەن. بىراق 2017 جىلى قابىلدانعان جوعارعى سوتتىڭ نورماتيۆتىك قاۋلىسىندا بيۋدجەتتى تولتىرۋ ماقساتىندا سالىق قىزمەتكەرلەرىنە مامىلەلەردى جارامسىز دەپ تانۋ قۇقىعىن ءوز قالاۋى بويىنشا «اكتيۆتەردىڭ جەتكىلىكسىزدىگى» نەمەسە كاسىپورىن جۇمىسشىلارىنىڭ سانى دەپ كورسەتكەن.
ءتىپتى كاسىپكەر سالىنعان عيماراتتار مەن جولدار، جەتكىزىلگەن تاۋارلار تۋرالى دالەلدەمەلەر ۇسىنعان كەزدە دە، سالىق ورگاندارى ولاردى ەلەمەيدى.
بىراق مۇنداي ءتاسىل قازىرگى جاعدايدا شىعىنداردى قىسقارتۋعا، اۋتسورسينگتى قولدانۋعا جانە بەلگىلى ءبىر مىندەتتەردى ورىنداۋ ءۇشىن جابدىقتار مەن جۇمىسشىلاردى تارتۋعا ءماجبۇر بولعان شاعىن جانە ورتا بيزنەسكە باعىتتالعان.
ونىڭ ۇستىنە بۇل قۇرال بيزنەستى بوپسالاۋدىڭ ىڭعايلى ءتاسىلى بولدى.
ءبىز مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ قىلمىستىق جوسپارلاردى توقتاتىپ، الاياقتاردى جازالاۋدى قالايتىنىن تۇسىنەمىز. بىراق ءبىز سونىمەن قاتار، ادال بيزنەستى قورعاۋ، جوعارعى سوتتىڭ نورماتيۆتىك قاۋلىسىمەن انىقتالعان ولاردىڭ سىرتقى بەلگىلەرىن عانا ەمەس، قارجى مينيسترلىگىنىڭ اپەللياتسيالىق كوميسسياسى جاساعان بارلىق وسىنداي تالاپتاردىڭ ەكونوميكالىق سيپاتىن قاراۋدى قامتاماسىز ەتۋ قاجەت دەپ سانايمىز.
ءبىر كۇندىك فيرمالار، ادەتتە، اقشانى زاڭسىز الۋمەن اينالىسادى. الايدا، بۇگىندە قوسارلانعان سالىق سالۋ قىسىمىمەن كوپتەگەن جىلدار بويى تابىستى جۇمىس ىستەگەن، قوسىمشا قۇن مەن جۇمىس ورىندارىن قۇرعان، بيۋدجەتكە ۇنەمى ميلليونداعان سالىق تولەگەن كاسىپورىندار قۇلاپ جاتىر. مۇندا بىرنەشە مىسالدار كەلتىرىلگەن:
- «فراك دجەت» جشس-ءى (قىزىلوردا) - 15 جىل بويى جۇمىس ىستەۋدە، 250 ادامعا دەيىن جۇمىسپەن قامتاماسىز ەتىپ وتىر. جىل سايىن 650 ميلليون تەڭگەگە دەيىن سالىق تولەيدى. سوت ودان 48 ميلليون تەڭگە كولەمىندە قوسىمشا اقى تالاپ ەتەدى.
- «اقتاۋ تسەنتر ستروي» جشس (ماڭعىستاۋ) - 11 جىل جۇمىس ىستەپ كەلە جاتقان، 30 قىزمەتكەرى بار جانە جىلىنا 60 ميلليون تەڭگەگە دەيىن سالىق تولەيتىن شاعىن كاسىپورىن. سوت قوسىمشا كاسىپورىننان 679 ميلليون تەڭگە ءوندىرىپ الۋدى تالاپ ەتەدى، بۇل شاعىن كاسىپورىننىڭ كۇيرەۋىمەن تەڭ.
- «قاراعاندى تەرمينال مۇناي» جشس - بۇل 23 جىلدان بەرى جۇمىس ىستەيدى، 20 جۇمىس ورنى بار جانە جىل سايىن بيۋدجەتكە 18 ميلليون تەڭگەگە دەيىن تولەيتىن شاعىن كاسىپورىن. سالىق ورگاندارى وعان قارسى سوت ءىسىن پروكۋراتۋرانىڭ شەشىمدەرى مەن مەرزىمى ءوتىپ كەتكەن ەسكىرۋ مەرزىمىنە قايشى 7-ءشى رەت سوتقا بەردى.
- «ابز +» جشس (قوستاناي) - 19 جىل بويى جۇمىس ىستەيتىن، 250 قىزمەتكەردەن تۇراتىن ورتا كاسىپورىن. جىلىنا 900 ميلليون تەڭگەگە دەيىن تولەيدى. سوت قوسىمشا 3,5 ميلليارد تەڭگەنى ءوندىرىپ الۋدى تالاپ ەتۋدە. بۇل سالىق تولەۋشى ءۇشىن ءسوزسىز بانكروتپەن تەڭ.
- «اسپاپ» وك (قاراعاندى) - 30 جىلدان استام ۋاقىت جۇمىس ىستەيدى، 500-دەن استام قىزمەتكەر جىلىنا 100 ملن. تەڭگە سالىق تولەيدى. قوسىمشا تولەم 94 ميلليون تەڭگە.
- «Grand Smithy works» جشس (قاراعاندى) - نارىقتا 9 جىل، 115 جۇمىسكەر، جىل سايىن 160 ميلليون تەڭگە سالىق تولەيدى. قوسىمشا تولەم 311 ميلليون تەڭگە.
- قاراعاندى قالاسى اكىمدىگىنىڭ «مادەنيەت ساياباقتارى مەن الاڭدارى باسقارماسى» كمقك. 300-دەن استام قىزمەتكەر جىلىنا 200 ميلليون تەڭگە سالىق تولەيدى. قوسىمشا 22 ميلليون تەڭگە تولەۋى ءتيىس.
مۇنداي مىسالدار جەتكىلىكتى. مامىلەلەردى جارامسىز دەپ تانۋ جاعدايى ەلدەگى ءاربىر ەكىنشى كاسىپورىنعا اسەر ەتكەن. «جالعان كاسىپكەرلىك» تۋرالى زاڭنىڭ انتيكوررۋپتسيالىق نۇسقاسىن زاڭدى تۇلعا تۇرىندە قايتالاۋعا قاۋىپ توندىرەدى.
بىراق مەملەكەت ءۇشىن جۇزدەگەن ادامداردى جۇمىسپەن قامتاماسىز ەتىپ، قازىناعا ميلليونداپ تولەيتىن ادامداردى ماقساتتى تۇردە قۇرتىپ جىبەرۋدىڭ پايداسى بار ما؟ كاسىپكەرلىكتى قولداۋ مەملەكەتتىك ساياساتتىڭ باسىم باعىتتارىنىڭ ءبىرى بولىپ سانالادى.
وسىعان بايلانىستى قازاقستاننىڭ «اق جول» دەموكراتيالىق پارتياسى كەلەسى شۇعىل شارالاردى قابىلداۋ مۇمكىندىگىن قاراستىرۋدى سۇرايدى:
- قازاقستان رەسپۋبليكاسى قارجى مينيسترلىگىنىڭ مەملەكەتتىك كىرىستەر كوميتەتىنە جانە ونىڭ قۇرىلىمدىق بولىمشەلەرىنە جەرگىلىكتى جەردە مامىلەلەردىڭ جالعان سيپاتىنىڭ وبەكتيۆتى كريتەريلەرىن ازىرلەۋ، ادىلەت ورگاندارىنا مۇنداي شاعىمداردىڭ بەرىلۋىن توقتاتا تۇرۋ نەمەسە ولاردى قارجى مينيسترلىگىنىڭ اپەللياتسيالىق كوميسسياسىنىڭ قاراۋىنا تاپسىرۋ;
- ءبىز باس پروكۋراتۋرادان كاسىپكەرلەردى قورعاۋدا نارازىلىق ءبىلدىرۋ، سوت شەشىمدەرىن قاداعالاۋ تارتىبىمەن، داۋلانعان مامىلەلەر مەن قوسىمشا سالىقتاردىڭ ەكونوميكالىق مازمۇنىن تۇبەگەيلى زەردەلەۋ ءۇشىن زەرتتەۋ مۇمكىندىگىن سۇرايمىز.
سونداي-اق، ءبىز قازاقستان رەسپۋبليكاسى جوعارعى سوتىنىڭ توراعاسىنان مامىلەلەردى جارامسىز دەپ تانۋ ءتارتىبىن ناقتىلاۋ بولىگىندە «سالىق زاڭناماسىن قولدانۋدىڭ سوت پراكتيكاسى تۋرالى» 2017 جىلعى 29 ماۋسىمداعى № 4 نورماتيۆتىك قاۋلىسىنا قاجەتتى وزگەرىستەردى تالقىلاۋدى قوسا العاندا، وسى ماسەلە بويىنشا جۇمىس توبىنىڭ جۇمىسىن جانداندىرۋدى سۇرايمىز.
قۇرمەتپەن،
«اق جول» فراكتسياسىنىڭ دەپۋتاتتارى
