«Aq jol» Qarjy mınıstrliginen mámilelerdiń jalǵan sıpatynyń obektıvti krıterııleri ázirlengenge deıin mámilelerdi jaramsyz dep taný týraly sot isin júrgizýdi toqtata turýdy suraıdy », - dedi Erlan Barlybaev búgin parlamenttik saýalynda.
Qazaqstan Respýblıkasynyń Premer-Mınıstriniń
birinshi orynbasary
A.A.Smaılovqa
Qazaqstan Respýblıkasynyń Bas Prokýrory
Ǵ.D.Nurdáýletovke
Qurmetti Álıhan Ashanuly!
Qurmetti Gızat Dáýrenbekuly!
Kún saıyn «Aq jol» demokratııalyq partııasyna respýblıkanyń ártúrli aımaqtaryndaǵy mámilelerdi jaramsyz dep taný boıynsha negizsiz sankııalarǵa ushyraǵan kóptegen kásipkerler júginýde. Qosymsha tólemder somasy birneshe mıllıonnan birneshe mıllıard teńgege deıin jetip, bul kásiporyndardyń qyzmetine nuqsan keltirip qana qoımaı, olardyń tolyq bankrotqa ushyraýyna ákep soǵýda.
Osyǵan oraı, aǵymdaǵy jyldyń 12 aqpanynda Joǵarǵy Sottyń, Bas prokýratýranyń, Ulttyq ekonomıka mınıstrliginiń, Memlekettik kirister komıtetiniń, UKP-nyń jáne 100-den astam kásipkerler qatysýymen «Aq jol» partııasynyń keńeıtilgen otyrysy ótti. Sondı-aq, otyrys Qostanaı, Aqtaý, Almaty, Petropavlovsk, Qaraǵandy, Shymkent jáne basqa qalalarmen beınekonferenııa júıesinde júrgizildi.
Óńirlerden alynǵan málimetterge sáıkes, sońǵy úsh jylda salyq organdarynyń tranzakııalardy jaramsyz dep taný týraly bergen sot isteriniń sany 9 ese (!) ósti jáne qazirgi tańda da olardyń sany artýda.
Sonymen qatar, osyndaı daýlar boıynsha kásipkerlerdiń paıdasyna sheshiletin sottar sany 1 paıyzdan da tómen. Salystyrý úshin aıtar bolsyq, Qarjy mınıstrliginiń ózi daýlarǵa júgingen kezde, árbir úshinshi jaǵdaıda ol bıznesti qoldaıdy (32%) (https://time.kz/news/economics/2020/01/16/minfin-otmenil-v-2019- godu-rezultaty-treti-obzhalovannyh-kompaniyami-proverok-na-41-mlrd-teńge).
Talqylaý salyq organdarynda tranzakııalardyń jalǵan sıpatyn anyqtaýdyń naqty ádistemesi joq ekenin kórsetti. Munyń ornyna olar kásipkerdiń kelisimshartty oryndaý úshin aktıvteri nemese jumysshylary jetispeıtin jaǵdaılardy izdeıdi jáne ózderiniń baı kontragentterine salyqtardy qaıta óndiredi.
Belgili bolǵandaı, mundaı tásilder Salyq kodeksinde de belgilenbegen. Biraq 2017 jyly qabyldanǵan Joǵarǵy Sottyń normatıvtik qaýlysynda bıýdjetti toltyrý maqsatynda salyq qyzmetkerlerine mámilelerdi jaramsyz dep taný quqyǵyn óz qalaýy boıynsha «aktıvterdiń jetkiliksizdigi» nemese kásiporyn jumysshylarynyń sany dep kórsetken.
Tipti kásipker salynǵan ǵımarattar men joldar, jetkizilgen taýarlar týraly dáleldemeler usynǵan kezde de, salyq organdary olardy elemeıdi.
Biraq mundaı tásil qazirgi jaǵdaıda shyǵyndardy qysqartýǵa, aýtsorsıngti qoldanýǵa jáne belgili bir mindetterdi oryndaý úshin jabdyqtar men jumysshylardy tartýǵa májbúr bolǵan shaǵyn jáne orta bızneske baǵyttalǵan.
Onyń ústine bul qural bıznesti bopsalaýdyń yńǵaıly tásili boldy.
Biz memlekettik organdardyń qylmystyq josparlardy toqtatyp, alaıaqtardy jazalaýdy qalaıtynyn túsinemiz. Biraq biz sonymen qatar, adal bıznesti qorǵaý, Joǵarǵy Sottyń normatıvtik qaýlysymen anyqtalǵan olardyń syrtqy belgilerin ǵana emes, Qarjy mınıstrliginiń apellıaııalyq komıssııasy jasaǵan barlyq osyndaı talaptardyń ekonomıkalyq sıpatyn qaraýdy qamtamasyz etý qajet dep sanaımyz.
Bir kúndik fırmalar, ádette, aqshany zańsyz alýmen aınalysady. Alaıda, búginde qosarlanǵan salyq salý qysymymen kóptegen jyldar boıy tabysty jumys istegen, qosymsha qun men jumys oryndaryn qurǵan, bıýdjetke únemi mıllıondaǵan salyq tólegen kásiporyndar qulap jatyr. Munda birneshe mysaldar keltirilgen:
- «Frak Djet» JShS-i (Qyzylorda) - 15 jyl boıy jumys isteýde, 250 adamǵa deıin jumyspen qamtamasyz etip otyr. Jyl saıyn 650 mıllıon teńgege deıin salyq tóleıdi. Sot odan 48 mıllıon teńge kóleminde qosymsha aqy talap etedi.
- «Aqtaý entr Stroı» JShS (Mańǵystaý) - 11 jyl jumys istep kele jatqan, 30 qyzmetkeri bar jáne jylyna 60 mıllıon teńgege deıin salyq tóleıtin shaǵyn kásiporyn. Sot qosymsha kásiporynnan 679 mıllıon teńge óndirip alýdy talap etedi, bul shaǵyn kásiporynnyń kúıreýimen teń.
- «Qaraǵandy Termınal Munaı» JShS - bul 23 jyldan beri jumys isteıdi, 20 jumys orny bar jáne jyl saıyn bıýdjetke 18 mıllıon teńgege deıin tóleıtin shaǵyn kásiporyn. Salyq organdary oǵan qarsy sot isin prokýratýranyń sheshimderi men merzimi ótip ketken eskirý merzimine qaıshy 7-shi ret sotqa berdi.
- «ABZ +» JShS (Qostanaı) - 19 jyl boıy jumys isteıtin, 250 qyzmetkerden turatyn orta kásiporyn. Jylyna 900 mıllıon teńgege deıin tóleıdi. Sot qosymsha 3,5 mıllıard teńgeni óndirip alýdy talap etýde. Bul salyq tóleýshi úshin sózsiz bankrotpen teń.
- «Aspap» ÓK (Qaraǵandy) - 30 jyldan astam ýaqyt jumys isteıdi, 500-den astam qyzmetker jylyna 100 mln. teńge salyq tóleıdi. Qosymsha tólem 94 mıllıon teńge.
- «Grand Smithy works» JShS (Qaraǵandy) - naryqta 9 jyl, 115 jumysker, jyl saıyn 160 mıllıon teńge salyq tóleıdi. Qosymsha tólem 311 mıllıon teńge.
- Qaraǵandy qalasy ákimdiginiń «Mádenıet saıabaqtary men alańdary basqarmasy» KMQK. 300-den astam qyzmetker jylyna 200 mıllıon teńge salyq tóleıdi. Qosymsha 22 mıllıon teńge tóleýi tıis.
Mundaı mysaldar jetkilikti. Mámilelerdi jaramsyz dep taný jaǵdaıy eldegi árbir ekinshi kásiporynǵa áser etken. «Jalǵan kásipkerlik» týraly zańnyń antıkorrýpııalyq nusqasyn zańdy tulǵa túrinde qaıtalaýǵa qaýip tóndiredi.
Biraq memleket úshin júzdegen adamdardy jumyspen qamtamasyz etip, qazynaǵa mıllıondap tóleıtin adamdardy maqsatty túrde qurtyp jiberýdiń paıdasy bar ma? Kásipkerlikti qoldaý memlekettik saıasattyń basym baǵyttarynyń biri bolyp sanalady.
Osyǵan baılanysty Qazaqstannyń «Aq jol» Demokratııalyq partııasy kelesi shuǵyl sharalardy qabyldaý múmkindigin qarastyrýdy suraıdy:
- Qazaqstan Respýblıkasy Qarjy mınıstrliginiń Memlekettik kirister komıtetine jáne onyń qurylymdyq bólimshelerine jergilikti jerde mámilelerdiń jalǵan sıpatynyń obektıvti krıterıılerin ázirleý, ádilet organdaryna mundaı shaǵymdardyń berilýin toqtata turý nemese olardy Qarjy mınıstrliginiń apellıaııalyq komıssııasynyń qaraýyna tapsyrý;
- Biz Bas prokýratýradan kásipkerlerdi qorǵaýda narazylyq bildirý, sot sheshimderin qadaǵalaý tártibimen, daýlanǵan mámileler men qosymsha salyqtardyń ekonomıkalyq mazmunyn túbegeıli zerdeleý úshin zertteý múmkindigin suraımyz.
Sondaı-aq, biz Qazaqstan Respýblıkasy Joǵarǵy Sotynyń Tóraǵasynan mámilelerdi jaramsyz dep taný tártibin naqtylaý bóliginde «Salyq zańnamasyn qoldanýdyń sot praktıkasy týraly» 2017 jylǵy 29 maýsymdaǵy № 4 normatıvtik qaýlysyna qajetti ózgeristerdi talqylaýdy qosa alǵanda, osy másele boıynsha jumys tobynyń jumysyn jandandyrýdy suraımyz.
Qurmetpen,
«Aq jol» frakııasynyń depýtattary
