زەينەتاقى جيناعىمىز تيىن بولىپ قالماسىن

3244
Adyrna.kz Telegram

بىرىڭعاي جيناقتاۋشى زەينەتاقى قورىنان 170 ملرد تەڭگە قازاقستان تەمىرجولىنىڭ قۇندى قاعازدارىن ساتىپ الۋعا بەرىلدى. بۇل قارجىنى قازاقستان تەمىرجولى بجزق 15 جىلعا الىپ وتىر. سىياقى مولشەرلەمەسى 11,5 پايىز.

بۇدان بولەك بىلتىرعى جىلى زەينەتاقى جيناعىمىزدىڭ 450 ملرد تەڭگەسى «قازاگرو» حولدينگىنە بەرىلدى. بۇل بولىنگەن قارجىنى «قازاگرو» حولدينگى جىل سايىن 10 پايىزدىق ۇستەمە تولەي وتىرىپ، 15 جىلدىڭ ىشىندە زەينەتاقى قورىنا قايتارىپ بەرەتىن بولادى. ۇلتتىق قوردى باسقارۋ كەڭەسى ماماندارىنىڭ پايىمداۋىنشا، بولىنگەن قارجى اۋىل شارۋاشىلىعىن دامىتۋعا، اۋىل شارۋاشىلىعى كاسىپورىندارىنىڭ بورىشتىق جۇكتەمەسىن ازايتۋعا، اۋىل شارۋاشىلىعىنا ارزان نەسيە بەرۋگە، ۆاليۋتالىق تاۋەكەلدەردىڭ ازايۋىنا كومەكتەسەتى.

بۇعان قوسا، بىلتىرعى جىلدان بەرى بانكتەر مەن قازاقستاندىق كورپوراتيۆتىك ەميتەنتتەرگە بجزق-نان 200 ميلليارد تەڭگەگە دەيىن ينۆەستيتسيا سالۋ جوسپارلانىپ وتىر.

جالپى، ەكىنشى دەڭگەيلى بانكتەرگە ءىرى-ءىرى جوبالاردى قارجىلاندىرۋ ماقساتىندا دا زەينەتاقى قورىنان بۇعان دەيىن دە قارجى ءبولىنىپ كەلدى.  ايتسە دە سالا ماماندارى زەينەتاقى قورىنداعى قارجىنى سالالاردى دامىتۋعا  بولۋدە باسا نازار اۋداراتىن جايتتاردىڭ بار ەكەنىن العا تارتتى.

اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىن زەرتتەپ جۇرگەن مامانداردىڭ بايىپتاۋىنشا، قازىردە ەكىنشى دەڭگەيلى بانكتەردەن جانە شاعىن قارجى ۇيىمدارىنان نەسيە الىپ ونى وتەي الماي جۇرگەن شارۋالاردىڭ كورسەتكىشى 74 پايىزعا جەتكەن. بۇل رەتتە «بارومەتر» تالداۋ ورتالىعىنىڭ قارجىگەرى ارمان ءمۋسيننىڭ ايتۋىنشا، بىزگە بولاشاقتا شارۋالاردى قارجىلاندىرۋعا جاڭاشا لەپ ەنگىزۋ قاجەت.

«قازىر ەكىنشى دەڭگەيلى بانكتەرگە، شاعىن قارجى ۇيىمدارىنا بورىشكەر شارۋالاردىڭ سانى ارتقان. كەزىندە 2010 جىلدارى ەكىنشى دەڭگەيلى بانكتەر شارۋالارعا 3,8 پايىزبەن 10 جىلعا نەسيە بەرىپ كەلدى. ال 2017 جىلدان باستاپ بانكتەر 5,5 پايىزبەن نەسيە ۇسىنا باستادى. باستاپقىدا مۇنداي نەسيەنى شارۋالار تارپا باس سالعانىمەن، قازىر قايتارۋعا قينالىپ جاتىر. سەبەبى اگرونەسيە وتە تاۋەكەلى كوپ جۇيە. نەسيە العاندا شارۋالار ەگىننەن تۇسەتىن پايداعا سەنىپ نەسيە راسىمدەيدى. ەندى ءبىرى ماقتادان تۇسەتىن تۇسىمگە سەنەدى. كەلەسى ءبىر مال باسىنىڭ وسىمىنە سەنەدى. تۇسىمدەرى ازايىپ، كەرىسىنشە، شىعىن كوبەيىپ كەتسە، شارۋالارعا نەسيەنى تولەۋ قيىن بولادى. سوندىقتان بۇل ارادا وسىنداي تاۋەكەلدەردى دە ەسكەرۋ كەرەك. ءوز باسىم «قازاگرو» وسىنداي جايتتاردى ەسكەرىپ الىپ بارىپ قانا زەينەتاقى قورىنان بولىنگەن قارجىنى ءتيىستى جەرىنە جەتكىزەدى دەپ ويلايمىن. بولاشاقتا شارۋالارعا بەرىلەتىن نەسيە كولەمىن 3,2-3,5 پايىزعا ءتۇسىرۋ قاجەت دەپ ەسەپتەيمىن. وسىلاي بولاتىن بولسا، شارۋالار دا نەسيە الۋ تاۋەكەلىنەن قورىقپايتىن بولادى»،-دەيدى قارجىگەر ارمان مۋسين.

قارجىگەردىڭ ايتۋىنشا، بىزدە كەزىندە «اگرونەسيە» كورپوراتسيايسى قۇرىلعان كەزدە اۋىل ارزان نەسيەمەن قامتىلادى دەگەن ءۇمىت باسىم بولعان. وكىنىشكە قاراي، بۇل كورپوراتسيانىڭ كاپيتالى از بولدى. «كورپوراتسيا تەك ساناۋلى جوبالاردى عانا قارجىلاندىرا الدى. الداعى ۋاقىتتا «قازاگرو» وسى جايتتاردى دا ەسكەرگەنى ءجون» دەيدى مامان.

«اگرونەسيە كورپوراتسياسى اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسى بويىنشا ۇلكەن ۇلكەن جوبالاردى نەسيەلەندىرە المادى. اتالمىش كورپوراتسيا ارقىلى بىرلەستىكتەرگە بەرىلگەن نەسيەنىڭ كولەمى از بولدى. «اگرونەسيە» بار-جوعى 30-35 جوبانى عانا قارجىلاندىرا الدى. بولاشاقتا «قازاگرو» وسى ولقىلىقتىڭ ورنىن تولتىرىپ، اۋىل شارۋاشىلىعىنا قاتىستى ءىرى-ءىرى جوبالاردى قارجىلاندىرا السا ءجون بولار ەدى»،-دەدى مامان.

ال ەندى حالىقتىڭ جيناعان زەينەت جيناعىن تەمىرجول سالاسىنا بولىگۋ قاتىستى ماماندار «زەينەتاقى قورىنداعى قاراجاتتى اۋىل شارۋاشىلىعىنا ەمەس، ەلدىڭ ينفراقۇرىلىمىن، يننوۆاتسيالىق الەۋەتىن دامىتۋعا سالۋدىڭ الدەقايدا تيىمدىرەك. سوندىقتان بۇل ارادا بەرىلگەن قارجىعا ناقتى باقىلاۋ بولۋى كەرەك» دەيدى.

ماسەلەن، ەكونوميكا عىلىمىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور ءجۇمادىلدا باياحمەتوۆتىڭ ايتۋىنشا، قورداعى قارجىنى ۇلتتىق ەكونوميكانى دامىتۋعا بولگەن دۇرىس ەدى.

«زەينەتاقى قورىنداعى قارجىنى ۇلتتىق ەكونوميكاعا سەرپىن بەرىپ، قارقىندى جۇمىس ىستەپ تۇرعان سالالارعا سالۋ كەرەك. وتاندىق ءونىم ءوندىرۋشى سالالارعا، يننوۆاتسيالىق باعىتتى ۇستانعان سالاعا، ينفراقۇرىلىمدى دامىتاتىن سالالارعا قارجى بەرۋدىڭ جەمىسى بار دەپ ويلايمىن. ال اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىنا سالىنعان قارجى قايتۋ ءۇشىن ۇكىمەتتىڭ كەپىلدىگى بولۋى كەرەك دەپ ەسەپتەيمىن. ونسىز بۇل قارجى جەلگە كەتكەنمەن تەڭ. سول ءتارىزدى تەمىرجول سالاسى دا ەكونوميكانىڭ لوكوماتيۆى. دەگەنمەن، كەيىنگى جىلدارى بۇل سالاعا قاتىستى جاقسى پىكىرلەر ايتىلا قويمايدى. زاڭسىزدىق كوپ. سوندىقتان تەمىرجولعا بولىنگەن قارجىنى دا قاتاڭ باقىلاۋعا الۋ قاجەت. ولاي ەتپەسەك، ءبىز كۇنى ەرتەڭ حالىقتىڭ جيعان زەينەتاقىسىن جەلگە ۇشىرامىز. قازىر قازاقستانداعى بىرىڭعاي جيناقتاۋشى زەينەتاقى قورىندا 9 ترلنعا جۋىق تەڭگە بار. ارينە، بۇل قارجى قوردا تەككە جاتقان جوق. اتالمىش قاراجات ەكونوميكانىڭ بەلگىلى ءبىر سالالارىن قولداۋعا جۇمسالىپ تۇرادى. ماسەلەن، 2017 جىلى زەينەتاقى قورىنان 50 ملرد تەڭگە الىنىپ،  تەمىرجول سالاسىن جاڭعىرتۋعا جۇمسالسا، 2018 جىلى 300 ملرد تەڭگە كولەمىندە قارجى ەكونوميكالىق جوبالاردى قارجىلاندىرۋ ماقساتىندا ەكىنشى دەڭگەيلى بانكتەرگە بەرىلە باستادى. بىراق ازىرگە جاڭعىرىپ، دامىپ كەتكەن، ناقتى جۇمىسىن جولعا قويىپ العان سالالار قايسى؟! تەمىرجولدىڭ جايىن بارلىعىمىز ءبىلىپ وتىرمىز. سوندىقتان بۇل ارادا بەرىلگەن قارجى قايتىمدى بولۋى ءۇشىن مەملەكەتتىك باقىلاۋدى كۇشەيتكەن ابزال. باقىلاۋ بولماي، زاڭ تۇزەلمەي ءىس ونبەيدى»،-دەدى عالىم.

جالپى، مامانداردىڭ پايىمداۋىنشا، بىزدە ەڭ تومەنگى زەينەتاقى 28, 284 تەڭگە. اتاۋلى الەۋمەتتىك تولەم 16 مىڭ تەڭگەنىڭ اينالاسىندا. مۇنى ەسكەرسەك، بىزدە جاعدايى تومەن بۇقارانى ءوزىن دامىتۋى ءۇشىن، الەۋمەتتىك قولداۋ ءۇشىن قوسىمشا قاراجات كەرەك ەكەنى داۋسىز. بولاشاقتا ءبىز جۇمىسپەن قامتۋ، شاعىن ءونىدىرىس ورىندارىن اشۋ جايىن شەشە الساق، بۇل قاراجات وزىنەن ءوزى جۇمىس ىستەي باستايدى. سوندىقتان الداعى ۋاقىتتا حالىقتىڭ زەينەتاقى قورىنداعى قارجىسى قۇنسىزدانىپ كەتپەۋى ءۇشىن الدىمەن قولدا بار قارجىنى وتاندىق وندىرىسكە، ءونىم شىعارۋدى دامىتۋعا، حالىقتى جۇمىسپەن قامتيتىن سالالارعا ءبولۋدى قاراستىرعان ابزال.

قارلىعاش زارىقحانقىزى،

«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى

 

پىكىرلەر