– بيىل 60-تى القىمداعان شاعىڭىزدا ورالدا «ايمان-شولپان» جىرىن جىرلاپ، جۇرتقا جىرشىلىق جاڭا قىرىڭىزبەن تانىلدىڭىز. جاسىڭىز ۇلعايعان تۇستا ۇزىن سونار جىردى جاتتاپ، ەستە ساقتاۋ قيىنعا سوقپادى ما؟
– قازاق 60-تى ۇلكەن بەلەسكە بالايدى. وسىنداي بەلەستى باعىندىراردا، ونەر ادامى بولعان سوڭ، مەن جۇرتىما نە بەردىم دەگەن ويدىڭ مازالاۋى – زاڭدىلىق. 40 جاسىمدا كورەرمەن قاۋىمدى حالىق ءاندەرىمەن، حالىق كومپوزيتورلارىنىڭ ءاندەرىمەن سۋسىنداتقان ەكەنمىن. 50 جاسىمداعى كەشتە وركەسترمەن قوسىلىپ ءان ايتىپ، قازاق كومپوزيتورلارىنىڭ كلاسسيكالىق شىعارمالارىن، ياعني باتىس پەن ارقا مەكتەبىنىڭ اندەرىن دومبىرامەن ورىندادىم. سول جولى «ءبىرجان-سارا» ءتارىزدى قازاق وپەراسىن، ورىس رومانستارىن ساحناعا الىپ شىقتىم.
ەندى 60 جاستا نە ىستەسەم دەپ ءبىرشاما تولعاندىم. 1982 جىلى ءسابيت ورازباەۆ اعامىزدىڭ ورىنداۋىنداعى «ايمان-شولپان» جىرى كۇيتاباققا جازىلىپ، جارىق كورگەن بولاتىن. جىر ماعان قاتتى ۇنادى. ءبالكىم، ءارتىستىگىنەن بولار، ءسابيت اعامىزدىڭ جىر ايتۋ مانەرى ەرەكشە عوي. ءوزى ءبىراز ماقام ءبىلەدى ەكەن. جىردىڭ ماقامى ۇزدىكسىز اۋىسىپ وتىرادى. ماعان بۇل قۇددى دومبىرامەن ايتىلاتىن ءبىر كىسىلىك وپەراداي كورىنىپ كەتتى. قازاق راديوسىنىڭ قىزمەتكەرى قوشان مۇستافاۇلىنىڭ كومەگىمەن جىردى قايتا تاۋىپ الىپ، جاتتاۋعا كىرىستىم. ءدارىگەرلەر «ادام 50-دەن اسقان سوڭ ەستە ساقتاۋ قابىلەتى تومەندەيدى» دەپ جاتادى. قالاي بولار ەكەن دەپ، سوعان بەلدى بەكەم بۋدىم. كوزدىڭ ناشارلىعىنان با، ءاۋ باستان-اق ەستە ساقتاۋ قابىلەتىم كوپتەن ءىلگەرى ەدى. گاسترولدىك ساپارلاردا ەركىن ءجۇرىپ، ءبىر كۇن قاراپ، ءبىر كۇن قاراماي-اق، ەشقانداي ماشاقاتسىز «ايمان-شولپان» جىرىن ءتورت ايدىڭ ىشىندە جاتتاپ الدىم. سابەڭنىڭ ايتىلۋىنداعى جىرعا ءوزىمىز جاقتىڭ ماقامدارىن قوسىپ، شامالى وزگەرىس جاسادىم. مەنىڭ تۋعان كۇنىمنىڭ ءوزى دە قىزىق: ءتورت جىلدا ءبىر اينالىپ كەلەتىن 29 اقپان. اتتاماعان تابالدىرىعىم بولعان سوڭ با، 60-تا الدەقالاي بولار، 59-ىم وزىمە ەركىن عوي دەپ، 59-دىڭ سوڭعى كۇنى – 28 اقپان كۇنى باتىس قازاقستاندا «ايمان-شولپان» جىرىن حالىققا ۇسىندىم. جىر تىڭداپ وتىرا الاتىن ادام بار ما ەكەن دەگەن وي تۋدى. جوق، جىر تىڭداۋشىلار ءالى دە جويىلماپتى. 200 ادامدىق باتىس قازاقستان فيلارمونياسىندا ينە شانشار جەر بولمادى. جاقسى قابىلداندى. تويىمنان ءتابارىك بولسىن دەپ، بۇل جىردى الماتى حالقىنا دا ۇسىنباق ويدامىن. اقىن-جازۋشىلاردىڭ دا كوبى – وسى رۋحاني استانامىزدا. 26 ءساۋىر كۇنى الماتىداعى قۇرمانعازى اتىنداعى مەملەكەتتىك وركەستردىڭ ءۇلكەن زالىندا مەن «ايمان-شولپاندى» جىرلاماقپىن.
– اسقاقتاتىپ، شارىقتاتىپ سالاتىن حالىق اندەرى ايرىقشا باپ پەن قاجىر-قايراتتى، كۇش-قۋاتتى تالاپ ەتەدى. جاستىق جالىن مەن جىگەردىڭ ورنىن دا ەشكىم جوققا شىعارا قويماس. جاس كەلگەن سوڭ دا داۋىستىڭ ءارى تايا باستايدى. قاتەكە، ءالى بابىڭىزدان ايىرىلعان جوقسىز با؟
– جىلدار ءوز ورنەگىن سالاتىن شىعار. بۇرىن كۇن-ءتۇن، تاڭ اتتى، كەش باتتى دەمەي، يا سالقىن، يا ىستىق جەردە بولسىن ءان ايتا بەرۋشى ەدىك، قازىر راديو-تەلەارناعا نەمەسە ساحناعا شىعاتىن بولساق، مىندەتتى تۇردە ءتۇس قايتا ءان سالعاندى ءجون كورەمىز. تۇسكە دەيىن داۋىستا جارىقشاقتار بولادى. ەرتەڭگىلىك الدە داۋىس بايلامدارى دۇرىس ويانباي ما، الدە كەدەرگىلەر كەتپەي تۇرىپ الا ما – بەلگىسىز. ءتۇس قايتا بابىما كەلەتىندەيمىن. باياعى تۇعىرىمنان تايا قويماعان ءتارىزدىمىن. ناعىز سىنشى – حالىق. باعاسىن بەرە جاتار…
– ءان، كۇي، جىر ونەرىنىڭ ۇلى تۇلعالارى ەلەۋسىز قالىپ جاتقانى ءمالىم. ءسىزدى جۇرت مۇحيت ءان مەكتەبىنىڭ ۇزىگىن جالعاستىرۋشى رەتىندە بىلەدى. مۇحيت بابامىزدىڭ بىلتىر عانا 170 جىلدىق مەرەيتويى بولدى. ويداعىداي تويلاندى دەپ ەسەپتەيسىز بە؟
– بەكەر وبالى نە كەرەك، وبلىستىق شىعارماشىلىق ورتالىق پەن مادەنيەت باسقارماسى ءبىزدى شاقىرىپ الىپ، اقىلداستى. سوسىن ءبىزدىڭ ۇسىنىستارىمىزدىڭ كەيبىرى الىندى، قالعان جەرلەرىندە ءوز بەتتەرىنشە كەتتى. ول بايعۇستاردىڭ دا ۇستىنەن قاراپ وتىرعان دوكەيلەر بار. الدە سولاردىڭ ىڭعايىنا جىعىلدى ما ەكەن؟.. توي جامان ءوتتى دەۋگە كەلمەس. بىراق تاڭداپ الىنعان ۋاقىت قولايسىزداۋ بولىپ شىقتى. كۇزگە قالىپ قويدى. باستاپقى جوسپار بويىنشا، توي ماۋسىم ايىندا ۇيىمداستىرىلۋى قاجەت ەدى. جازدا ىشتە دە، ءتۇزدە دە ءتور ەمەس پە؟! كۇزدىڭ قارا سۋىعىندا مۇحيتتىڭ باسىنا بارىپ قايتۋدىڭ ءوزى ماشاقاتقا اينالدى. بابامىزدىڭ رۋحى ۇرپاقتارىم شامالى قينالسىن دەپ سىناق جاسادى ما، كىم ءبىلسىن؟! ات جارىسى، ءان كەشى بولدى. وعان دا شۇكىر دەيمىز. مۇحيتتىڭ 165 جىلدىعىندا دا، عاريفوللا قۇرمانعاليەۆتىڭ 100 جىلدىعىندا دا ءان بايقاۋى ۇيىمداستىرىلدى. ءان بايقاۋلارى ءجيىلەپ كەتتى، بىراق ىلعي – قايتالاناتىن ءبىر دۇنيە. بەس-ون جىلعا دەيىن ءداستۇرلى اننەن بايقاۋ وتكىزبەي، ەسەسىنە مۇحيتتىڭ وسى تويىنا ءۇش جۇزدەن ءانشى شاقىراتىن بولىپ كەلىسىپ ەدىك، اقىرى الگىندەي بولىپ كەتتى…
– قازىرگى كەزدە مۇحيت بابامىز تۋرالى ەل ىشىنەن تابىلعان تىڭ دەرەكتەر، بۇگىنگە دەيىن نازاردان تىس قالعان اندەرى بار ما؟
– مۇحيتتىڭ ەسكەرىلمەي قالعان ءاندەرى از بولۋى ىقتيمال. مارقۇم اكادەميك احمەت جۇبانوۆ ونى جان-جاقتى زەرتتەپ، «زامانا بۇلبۇلدارى» كىتابىندا جازىپ كەتتى. كەيىن ءبىرشاما ءانىن اتاقتى عاريفوللا قۇرمانعاليەۆ قازاق راديوسىنا اكەلىپ تاپسىردى. حالىققا جەتپەگەن، زاتاەۆيچ نوتاسىن ءتۇسىرگەن بىرەن-ساران ءانى بولۋى ءمۇمكىن. الداعى مىندەت – سول. ساۋلە جانپەيىسوۆا «قيلاش» سياقتى سونداي ءاندەرىن راديوعا جازدىرىپتى. «بوياۋشى-بوياۋشى دەگەنگە بوياۋشى ساقالىن بوياپتى» دەمەكشى، «مۇحيت بۇيتكەن، ءسويتكەن» دەپ ەلدى اداستىرۋشىلار بار. «ءۇلكەن ايداي»، «كىشى ايداي» اتتى ءاندەردىڭ شىعۋ تاريحىنا بايلانىستى داۋ تۋىپ ءجۇر. احمەت جۇبانوۆتىڭ زەرتتەۋلەرىنە جانە قازاق راديوسىنداعى «ءانشى مۇحيت» راديوقويىلىمىنداعى ماعلۇماتقا سۇيەنسەك، مۇحيت ءوزى ۇستاز تۇتقان، كەيىننەن ءتىپتى تىلەۋلەس دوس بولعان بالا وراز دەگەن انشىگە ارناپ ءان شىعارعان. «بالا وراز» ءانىنىڭ اتاۋى «كىشى وراز» دەلىنىپ، اقىرىندا «كىشى ايدايعا» وزگەرەدى. «ايداي» دەگەن – ءاننىڭ قايىرماسىندا كەزدەسەتىن وداعاي ءسوز. مۇحيتتىڭ ازىلقۇمار جورا-جولداستارى: «بالا وراز» قاشانعى بالا بولىپ جۇرە بەرەدى، كىشى وسپەي مە ەكەن؟!» – دەيدى. «سەندەر سولاي ۇيعارساڭدار، حالقىمنان اياناتىن ونەرىم بار ما؟!» – دەپ ول «ۇلكەن وراز» ءانىن شىعارىپتى. بۇل – «ۇلكەن ايداي» ءانى. سوڭعى كەزدەرى بىرەۋلەر مۇحيت تاڭداي، ايداي دەيتىن ەكى قىزعا عاشىق بولىپ، وسى ءاندى ارناعان دەگەن جورامالدى العا تارتۋدا. وزدەرىن جۇرت تانىعاننان كەيىن اۋزىمنان شىققاننىڭ ءبارى اقيقات دەپ ويلاي ما ەكەن؟! احمەت جۇبانوۆ ءوز دەرەكتەرىن مۇحيتتىڭ كوزىن كورگەن قاريالاردان جيناعان. ال ونىڭ بەرگى جاعىنداعى دەرەك بەرۋشىلەر – كومسومول قارتتار. مۇحيتتىڭ كوزىن كورمەگەن كومسومول قارتتاردىڭ ونەر تۋرالى ايتقانىنا قالايشا سەنۋگە بولادى؟! اباي: «ءبىرىڭدى، قازاق، ءبىرىڭ دوس كورمەسەڭ، ءىستىڭ ءبارى بوس»، – دەمەي مە؟! «عاريفوللا قۇرمانعاليەۆ اتىراۋدا تۋعان» دەپ ءبىر پروفەسسورىمىز جازىپ ءجىبەرىپتى. مۇنداي اسىرە جەرشىلدىكتىڭ نە قاجەتى بار؟! عارەكەڭە بايلانىستى كەز كەلگەن ەستەلىكتەن «تۋعان جەرى – باتىس قازاقستان وبلىسىنا قاراستى قاراتوبە اۋدانى» دەگەن جازۋعا كەزىگەسىز. وسىنداي قاساقانا بۇرمالاۋشىلىققا جول بەرمەۋىمىز كەرەك. كەيىنگى زەرتتەۋشىلەر بۇرىنعىلاردىڭ جازىپ كەتكەندەرىمەن ساناسسا ەكەن دەيمىن. ءويتكەنى ولار ءدايەكتى ءان تۇلعاسىنا ءبىر تابان جاقىن ادامداردان الدى. زاتاەۆيچ نوتاعا ءتۇسىرگەن مۇحيتتىڭ ءبىر كۇيى انىقتالعان ەدى، ونى قارشىعا احمەدياروۆ ورىنداپ شىقتى. ول كۇيدى ءبىزدىڭ فيلارمونيانىڭ ءداۋلەتكەرەي اتىنداعى ۇلت اسپاپتارى وركەسترىنىڭ ديريجەرى ەركىن نۇرىمبەتوۆ وركەسترگە ءتۇسىردى.
– قازاق ءانىنىڭ ءار ءتۇرلى مەكتەپتەرگە بولىنەتىنى راس. ايتسە دە ونەردى الالاپ، بولشەكتەپ قاراۋ دەرتى بەلەڭ العانداي كورىنەدى…
– ءار مەكتەپتىڭ ەرەكشەلىگىنىڭ ايتىلعانى دۇرىس، بىراق سونىڭ ءبارى قازاققا ورتاق ەكەنىن ۇمىتپاۋىمىز كەرەك. ورىس اندەرىنىڭ ساراتوۆتىق، ەدىلدىك، ءسىبىرلىك دەگەن ءتارىزدى ەرەكشەلىكتەرى بار. ءبىراق ولار ونى ءبىر ورىستىڭ ورتاق مۇراسى رەتىندە قارايدى. تاعى باسقا ەلدەردە دە – سولاي. بىزدە دە مەكتەپتەردىڭ ءىزىن جوعالتپاعان ءجون، بىراق الالاپ قاراۋ دۇرىس ەمەس. باياعىدا تەلەديدار، راديو دەگەن بولعان جوق. ونەر ادامدارىنىڭ قارىم-قاتىناسى ناشار بولعان. ويتكەنى جەر شالعاي. باتىستا – كوكجار، جەتىسۋدا – جاركەنت، ارقادا اتباسار جارمەڭكەلەرى بولعان. سول جارمەڭكەلەردە عانا سال-سەرىلەر باس قوسىپ، ارقا-جارقا ونەر سايىستىرادى ەكەن. ءبىر ايماقتىڭ ونەرپازدارىنىڭ كەلەسى اتىراپقا قاتىناۋى قيىنعا سوققان. سوندىقتان ونەرى دە دارالانىپ، تۇرلەنە تۇسكەن. قالاي بولعاندا دا، بارلىق مۋزىكالىق قۇندىلىعىمىز جالپىمىزعا ورتاق. ءتۇر مەن مازمۇنعا باي ونەردى الالاۋعا قارسىمىن.
– كەز كەلگەن سالانىڭ كاسىبي ماماندارى ەل ورتالىقتارىندا ءازىرلەنەدى. بۇل – مۋزىكا سالاسىنا دا ءتان قۇبىلىس. الايدا ءوزىڭىز سياقتى ناعىز ونەر مايتالماندارىنىڭ ايماقتاردا ەلەۋسىز قالىپ قويىپ وتىرعان جايى بار. استانا مەن الماتى سياقتى قالالاردا ءدارىس بەرىپ، ءشاكىرت تاربيەلەۋدى جوسپارلاپ پا ەدىڭىز؟
– بۇل جونىندە باتىس ءان مەكتەبى قاتتى جاپا شەگىپ وتىر. ويتكەنى باتىس ءان مەكتەبى استانا مەن الماتى سياقتى الىپ شاھارلاردان شالعاي جاتىر. كونسەرۆاتوريادا باتىس ءان مەكتەبىنەن قىزداردىڭ ەمەس، ەر ادامداردىڭ ساباق بەرگەنىن قالار ەدىم. قارتايعان كەزىمدە مەن كەلمەي-اق قويايىن، بىراق قانشاما مىقتى ءانشى جىگىت بار ەمەس پە؟! كونسەرۆاتوريادا ءبىلىمىن جەتىلدىرىپ، وسىندا ءدارىس بەرسە دەيمىن. بىراق وعان ءۇي ماسەلەسى مۇمكىندىك بەرمەيدى. ەڭ قۇرىعاندا، جاتاقحانادان بولمە تاۋىپ بەرەيىك، كەيىن پاتەرى بولادى دەگەن ەمەۋرىن بولسا، قانەكەي؟
– جاس انشىلەردىڭ كاسىبي ءبىلىكتىلىگىنە كوڭىلىڭىز تولا ما؟
– اتىراۋدا قايرات كاكىموۆ دەگەن ازامات بار. ءاندى تاماشا سالادى. تەوريالىق جاعىن ايتا المايمىن. دەگەنمەن جاستاردىڭ ىشىندە ۇزدىك ءانشى رەتىندە قايراتتى اتار ەدىم. مەنەن وقىعان ارمات، ميراس، ساعدات راحمەتجانوۆتىڭ كلاسىنان بىتىرگەن داستان – ءبارى دە بولاشاعىنان ۇلكەن ءۇمىت كۇتتىرەتىن ونەرپازدار. ءبىر جامان قاسيەتىمىز: ءان ايتۋدى يگەرىپ الامىز دا، مۋزىكالىق ساۋاتتىلىققا كەلگەندە اقسايمىز. مەن باتىستا 18 جىل بەكەر وتىرعان جوقپىن. جاقسى انشىلەر بار، بىراق جارناماسى ءتومەن. جارناماسى بولماعان سوڭ، كونتسەرتتەرگە دە شاقىرا بەرمەيدى.
– حالىق اندەرىن ەستراداعا قوسىپ ورىنداۋعا قالاي قارايسىز؟
– ءبىزدىڭ ۇلتتىق ءان ونەرىمىزدىڭ نەگىزى دومبىرا عوي. ەستراداعا جاقسى يكەمدەلەتىن دە حالىق اندەرى بار. كەيبىر حالىق كومپوزيتورلارىنىڭ اندەرى ەستراداعا قوسىلعاندا بوگدە بيەنى ءبوتەن قۇلىن ەمىپ جاتقانداي اسەر قالدىرادى. مۇحيتتىڭ «زاۋرەشىن»، «ۇلكەن ايدايىن»، «كىشى ايدايىن» ەستراداعا سالعاننان ەشتەڭە ۇتپايمىز. «مۋزىكاعا ءتىلدىڭ كەرەگى جوق» دەپ جاتادى. ونەردى تۇسىنبەيتىن ادام ءۇشىن كەرەمەت ءاندى قورلاۋدىڭ قاجەتى جوق دەپ ەسەپتەيمىن. مۇحيتتىڭ، عاريفوللانىڭ اندەرى ۇلت اسپاپتارى وركەسترىنە قوسىلعان. مۇندايدى قولداۋعا بولادى.
– كوز جانارىڭىزداعى ءمۇكىستىك سىزگە كوپ كەدەرگىسىن كەلتىرگەن-اق شىعار؟..
– مەن ءاۋ باستا بەلگىلى ءبىر دارەجەدە كورەتىن ەدىم. ىشكى تۇيسىگىم جانارىمنىڭ مۇلدە كەتەتىنىن سەزدىردى. سودان باستاپ ءبىلىمىمدى شىڭداۋعا كۇش سالدىم. 70-جىلدارى مۋزىكا ۋچيليششەسىنىڭ كلاسسيكالىق انشىلەر دايارلايتىن فاكۋلتەتىن ءبىتىرىپ الدىم. اۋەلى اۋىلداعى مەكتەپتە، سوسىن ءمادەنيەت سالاسىندا قىزمەت ەتتىم. 1991 جىلى مۇحيتتىڭ 150 جىلدىعىنا بايلانىستى سول وبلىستاعى قۇرمانعازى اتىنداعى مۋزىكا ۋچيليششەسىندە ءداستۇرلى ءان كلاسى اشىلىپ، 18 جىل سوندا ساباق بەردىم. كوز دە بىرتىندەپ قۇري باستادى. 2004-2007 جىلدارى باتىس قازاقستان مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىندە وقىپ شىقتىم. ناشار كوزدىڭ ەش بوگەتى بولعان جوق. لەكتسيانى ديكتوفونعا باسىپ الامىن. ءبىر ەستىگەن مۋزىكام ونسىز دا ۇنەمى قۇلاعىمدا تۇرادى. وسى كوزىممەن-اق ۋنيۆەرسيتەتتى ۇزدىك ديپلومعا تامامدادىم. 70-جىلدارى وبلىستىق ءمادەنيەت باسقارماسىنىڭ باستىعى مەنىڭ وسۋىمە كەدەرگىسىن جاسادى. باسقا كەدەرگى كەزدەستىرمەدىم.
– قازىر ەلىمىزدە ەكونوميكالىق قانا ەمەس، رۋحاني داعدارىس تا سەزىلەدى. شىنايى ونەردى باعالايتىن ورتانىڭ قاتارى سيرەگەنى الاڭداتادى. «ەستى ءان مەن ەسەر ءاندى» اجىراتۋدان دا قالىپ بارامىز. ءوزىڭىز تامىر بايلاعان ولكەدە جالپاق جۇرتتىڭ ۇلتتىق ونەرگە قىزىعۋشىلىعى قالاي؟
– بۇرىن قالادان دومبىرا ۇستايتىن جان تابا الماي، جاس تالاپتاردى اۋىلدان ىزدەپ جاتۋشى ەدى. سوڭعى كەزدە كەرىسىنشە بولىپ بارا جاتىر. قالاداعى مۋزىكا مەكتەپتەرىندە وقيتىن بالالار دومبىرا، قوبىز اسپاپتارىن تارتادى. مۇندا ءداستۇرلى انشىلەر دە بار. ال اۋىلدارىمىز ماڭگۇرتتەنىپ بارادى. كونتسەرتپەن اۋىلعا شىقساڭ، اناۋ جوق، مىناۋ جوق دەگەندى جەلەۋ ەتىپ العان. جۇرتتىڭ شەكەسى شىلقىپ تۇرماسا دا، جاعداي تاپ 90-جىلدارداعىداي ەمەس شىعار. بيلەتى ەڭ ارزان دەگەن باعاعا قويىلعان كونتسەرتتەرگە كەلگىسى كەلمەيدى. كونتسەرتتەن شىقساڭ، الگىندە عانا اقشا جوق دەگەندەرىڭ سىمعا تىزىلگەن قارلىعاشتاي قاتارلاسىپ الىپ، سىرا ءىشىپ وتىرادى. تاڭدى تاڭعا ۇرىپ كارتا وينايتىندار دا جەتكىلىكتى. جاي وينامايدى، اقشا تىگەدى. ىشىمدىككە، ويىنعا اقشا تابىلادى دا، ۇلتتىق ونەرىمىزگە كەلگەندە پەيىلىمىز تارىلادى. مىنە، بۇل – رۋحاني ازعىنداعانىمىزدىڭ كورىنىسى. سوسىن تاعى ءبىر ماسەلە، كونتسەرتتەردە جەكە كۇيلەر ورىندالا بەرمەيدى. وركەسترمەن عانا شىعادى. ءداستۇرلى ءانشىلەر شەرۋى دەيتىن ءبىر دەرتكە شالدىقتىق. ءتورت-بەس ءانشىنى ساحناعا شىعارىپ، ءبىر-ءبىر شۋماقتان ءان ايتقىزادى. ودان دا ءبىر عانا انشىگە ەكى-ءۇش ءان ورىنداتقان ءجون. ۇلتتىق ونەر وكىلدەرىن مازاق ەتكەندەي نارسە عوي! ءداستۇرلى انشىلەر ءان ايتتى دەگەن اتى عانا بولماسا، زاتى جوققا ءتان. وسىنداي كەلەڭسىزدىك قازاق ءانىنىڭ باعاسىن تۇسىرەدى. وسىنى ويلاپ تاپقان رەجيسسەردىڭ كوزىن ويىپ الۋ كەرەك.
الاشقا ايتار داتىم…
ءتىلىمىز دامىپ كەلە جاتىر دەيمىز. بۇرىنعىعا قاراعاندا شۇكىر عوي. بىراق ءالى ءورىسى تار. جاڭا 5 مىڭدىق تەڭگە شىعىپتى. ءبىر جاعى – ورىسشا، ءبىر جاعى – قازاقشا. «پيات تىسياچ» دەگەندى جازباسا دا، ءبارىبىر تۇسىنەدى عوي! رەسەيدىڭ قۇرامىندا قانشاما اۆتونوميالىق رەسپۋبليكا بار! سولاردىڭ قايسىسى ورىس ءتىلىن اقشالارىنا قوسىپ وتىر؟ اقشا كەرەك ادام ءوزى-اق ءتۇسىنىپ الادى. ارتىق جالپاقشەشەيلىكتەن ارىلعان ءجون! .
ارمان اۋباكىر
