"ەح، ندس ءوسىپتى", - دەپ كۇرسىندى ليفتتە كورشى. مەن ودان ەكى قابات جوعارى تۇرامىن. "ندس-تىڭ نە ەكەنىن بىلەسىز بە؟" دەپ سۇرادىم. "جوعا، بىراق ءبارى وسەدى دەپ ءجۇر. ول ناشار دەيدى" دەپ قاپالاندى.
ندس - قوسىمشا قۇن سالىعى. ول بارىنە جاپپاي سالىناتىن سالىق ەمەس. جاپپاي سالىناتىن سالىقتار - يپن (جەكە تۇلعاعا، جەكە تابىس سالىعى), كپن (زاڭدى تۇلعاعا، كورپوراتيۆتى تابىس سالىعى). قوسىمشا قۇن سالىعى - ىشكى نارىقتا ساتىلاتىن تاۋارلار مەن قىزمەتتەرگە سالىنادى. ندس ەسەبىندە تۇرعان كاسىپكەرلەر ونى ىشكى نارىقتا ءوزى ساتاتىن باعاعا بۇرىننان بەرى قوسادى جانە ونىڭ قازىرگى ستاۆكاسى 12%. تاۋاردىڭ وزىندىك قۇنى مەن كاسىپكەر مارجاسىنا قوسىلادى.
كاسىپكەر ساتاتىن تاۋارىن وپتوم 5 مىڭ تەڭگەگە ساتىپ الدى دەيىك. ۇستىنە 2 مىڭ پايداسىن قوستى. 7 مىڭ تەڭگە. ندس 12% قوستى. 7 840 تەڭگە اقىرعى باعامەن ساتتى. ەندى ندس 20% بولدى دەيىك. وندا باعا 8 400 تەڭگە بولادى. كاسىپكەر ۇتىلمايدى. تاۋار باعاسى وسى تاۋاردى الاتىن ادام ءۇشىن قىمباتتايدى.
جالپى، قوسىمشا قۇن سالىعىن الەمنىڭ 137 ەلى قولدانادى. كوپ ەلدەردە بۇل بيۋدجەتتى تولتىرۋدىڭ نەگىزگى ءادىسى. قازاقستان قازىر ندس رەيتينگىندە 70-ءشى ورىندا. ءبىز ققس-ى تومەن ەلدەر ساناتىندامىز، بىراق الەۋمەتتىك جۇكتەمەمىز وتە كوپ. لەنين جاساي الماعان كوممۋنيزمو-سوتسياليزم مودەلىن ءبىز جاسادىق. مۇنداي الەۋمەتتىك جۇكتەمەمەن ندس كوپ بولۋى كەرەك نەمەسە ندس 12 پايىزدا قالسا، وندا الەۋمەتتىك شىعىنداردى كەمى 6 تريلليون تەڭگەگە قىسقارتۋ كەرەك. زەينەتكەرلەر مەن ستۋدەنتتەردىڭ، بيۋدجەت قىزمەتكەرلەرىنىڭ تابىسىن كەسۋگە مەملەكەتتىڭ قولى بارا المادى. سوتسياليزم جالعاسادى. بىراق وسى بانكەتتىڭ شوتىن بىرەۋ تولەۋ كەرەك قوي.
الەمدىك تاجىريبەگە سايكەس مەملەكەت كومپەنساتسيالىق رەجيم ەنگىزبەك. ەگەر ندس-ءتى وسىرە السا، جۇمىس بەرۋشى مەن جۇمىسشىنى بۋىندىرىپ تۇرعان سوتسنالوگ پەن وپۆردى الىپ تاستاۋعا ۇكىمەت ىقتيار سياقتى. وندا قولىنا 300 مىڭ تەڭگە الىپ جۇرگەن ادامنىڭ تابىسى تاعى 8-10 مىڭ تەڭگەگە ءوسىپ، 310 مىڭ بولۋى ءتيىس.
2025 ايتارلىقتاي قىمبات جىل بولادى. ءبىرشاما جىلدار بويى ءومىر سۇرگەن سوتسياليزم ءۇشىن (بۇيرىقپەن ۇستاپ تۇرعان تومەن كوممۋنالدى تاريفتەر مەن جانارماي) ەندى تولىق تولەي باستايمىز. جارىق پەن سۋدى ۇنەمدەۋگە كوشەمىز. ندس-پەن ساتاتىن سۋپەرماركەت ەمەس، ندس تولەمەيتىن كاسىپكەردەن تاماق الۋعا ۇيرەنەمىز. اۆتوبۋسقا ءمىنىپ، وڭاي كارتاسىمەن تانىسامىز.
ناعىز نارىق ەكونوميكاسى، كاپيتاليزمگە جايلاپ اياق باسامىز. وعان ۇيرەنىپ العان ەلدەردىڭ سۋدى ۇنەمدەيتىنىنە، جىلۋ قوسپاي ەكى قابات كورپە وراناتىنىنا كۇلۋشى ەدىك. ەندى ءبىز دە ۇيرەنەمىز. قيىن بولادى. باسىندا اشۋلانامىز. بوقتايمىز، لاعنەت ايتامىز. ءتۇبى قابىلدايمىز. بۇدان كەيىن سوتسياليزمگە ءبىرجولاتا ورالمايتىن بولامىز.
