الماتىدا «ەۋروپالىق وداق - ورتالىق ازيا ازاماتتىق قوعام فورۋمىنىڭ» بەسىنشى باسقوسۋى بولىپ جاتىر. بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ جوبالارعا قىزمەت كورسەتۋ جونىندەگى باسقارماسى ۇيىمداستىرعان ءىس-شارا 28 قاڭتاردا باستالدى، ءۇش كۇنگە سوزىلادى.
بەسىنشى مارتە وتكىزىلىپ وتىرعان «ەۋروپالىق وداق - ورتالىق ازيا ازاماتتىق قوعام فورۋمى» - ازاماتتىق قوعام ۇيىمدارىنىڭ مۇمكىندىكتەرىن كەڭەيتۋگە باسا نازا اۋدارعان. جيىنداعى تاقىرىپتار ءار الۋان بولعانىمەن، ورتالىق ازيا ەلدەرىنە ورتاق ماسەلەلەر كوتەرىلەدى. سونىڭ ىشىندە تسيفرلىق ترانسفورماتسياعا، كليماتتىڭ وزگەرۋىنە كوڭىل ءبولىپ، جاستاردىڭ بەلسەندىلىگى، ايەلدەردىڭ قۇقىقتارى مەن مۇمكىندىكتەرىن كەڭەيتۋگە باعىتتالعان.
فورۋمعا قازاقستاننىڭ مادەنيەت جانە اقپارات ۆيتسە-ءمينيسترى ايزادا قۇرمانوۆا قاتىسىپ، جيىننىڭ قازاقستانعا ماڭىزدىلىعىن اتاپ ءوتتى.
«فورۋم قازاقستاندا ۇەۇ-نىڭ دامۋىنا ىقپال ەتىپ، ازاماتتىق قوعامدى حالىقارلىق ستاندارتارعا جاقىنداتادى. بۇل قازاقستاننىڭ ەۋروپالىق وداق ەلدەرىمەن ساياسي-ەكونوميكالىق جانە الەۋمەتتىك بايلانىستارىن تەرەڭدەتۋگە مۇمكىندىك بەرىپ وتىر. بۇگىنگى تالقىلانىپ جاتقان ماسەلەلەر جاڭا ينۆەستيتسيالىق مۇمكىندىكتەردى بەرەدى»، دەدى ۆيتسە-مينيستر.
«زامانىمىزدىڭ ەڭ وزەكتى ماسەلەلەرىن شەشەمىز»
بۇل ءتورت جىلدىق باستامانىڭ نەگىزگى ماقساتى - ىنتىماقتاستىقتى نىعايتۋ جانە تيىستىمەملەكەتتىك باسقارۋ مەن تۇراقتى دامۋدى قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن وڭىرلىك شەشىمدەر قابىلداۋ پروتسەسىنە بەلسەندى قاتىسۋداعى ءرولىن ارتتىرۋ ارقىلى بۇكىل ورتالىق ازيا بويىنشا ازاماتتىق قوعام ۇيىمدارىنىڭ مۇمكىندىكتەرىن كەڭەيتۋ. بۇل تۋرالى ەۋروپالىق وداقتىڭ قازاقستانداعى ەلشىسى الەشكا سيمكيچ توقتالىپ ءوتتى.
«ءبىزدىڭ 2 ناقتى ماقساتىمىز بار. ولار – وڭىرلىك، ايماقتىق ىنتىماقتاستىقتى ارتتىرۋعا دەم بەرۋ. بۇل جاعدايدا ەۋروپالىق وداق ءوز تاجىريبەسىن ۇسىنا الادى. ەكىنشىسى – ازاماتتىق قوعامدى دامىتۋ. ادام قۇقىعىن قورعاۋ ماسەلەلەرىنە نازار اۋدارا وتىرىپ، ونىڭ ءتۇرلى سالاداعى دامۋىن ايقىنداۋ.
ەو ورتالىق ازيامەن قارىم-قاتىناسىن نىعايتۋعا، سونداي-اق وڭىرلىك تۇراقتىلىقتى، الەۋمەتتىك ينكليۋزيۆتىلىكتى جانە ورنىقتى دامۋدى قامتاماسىز ەتۋگە ءوز ۇلەسىن قوساتىن ازاماتتىق قوعامنىڭ باعا جەتپەس جۇمىسىن قولداۋعا مىندەتتەنەدى. ىنتىماقتاسا وتىرىپ، ءبىز جاستار مەن ايەلدەردىڭ ءوز بولاشاعىن قالىپتاستىرۋدا بەلسەندى ءرول اتقارۋىنا مۇمكىندىك بەرە وتىرىپ، تسيفرلىق ترانسفورماتسيادان كليماتتىڭ وزگەرۋىنە دەيىنگى زامانىمىزدىڭ ەڭ وزەكتى ماسەلەلەرىن شەشە الامىز»، دەدى ەلشى.
«ورتاق ماسەلەنىڭ شەشىمىن بىرگە تابۋ كەرەك»
ءىس-شاراعا ەۋروپالىق وداق ينستيتۋتتارى، بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ اگەنتتىكتەرى، ورتالىق ازيا ەلدەرىنىڭ ۇكىمەتى جانە ازاماتتىق قوعام ۇيىمدارىنان وكىلدەر باس قوسقان جيىنعا 150-دەن استام مامان قاتىسۋدا. فورۋم مۇددەلى تاراپتارعا تاجىريبە الماسۋعا، وڭىرلىك سىن-قاتەرلەردى تالقىلاۋ جانە پراكتيكالىق شەشىمدەردى انىقتاۋعا ديالوگ الاڭىن قامتاماسىز ەتەدى.
ەلىمىزدىڭ باتىسىنان ارنايى كەلگەن «ماڭعىستاۋ وبلىسىنىڭ ازاماتتىق اليانسى» زاڭدى تۇلعالار بىرلەستىگىنىڭ پرەزيدەنتى جىبەك احمەتوۆانىڭ ايتۋىنشا، ەلدەگى وزەكتى ماسەلەلەرگە بەي-جاي قاراماي، وسىنداي جيىندار ارقىلى شەشىمىن ۇسىنۋ قاجەت.
«قازاقستانداعى ازاماتتىق قوعام ماسەلەلەرى باسقا ورتالىق ازيا ەلدەرىنىڭ ماسەلەسىنە ۇقساس. سوندىقتان ولارعا بەي-جاي قاراماۋىمىز قاجەت، سول ماسەلەلەردى تالداپ، قانداي دا ءبىر ورتاق شەشىم، يدەيالار بولسا، سولاردى قاراستىرۋ، مىنا مەملەكەتكە، مينيسترلىككە ءوزىمىزدىڭ ۇسىنىستارىمىزدى ايتۋ كەرەك. بۇگىنگى جان-جاقتان جينالۋىمىزدىڭ سەبەبى دە وسى - ورتاق ماسەلەنىڭ شەشىمىن بىرگە تابۋ»، دەدى جىبەك احمەتوۆا.
ال اۋسترياداعى يۋنوپس ەلارالىق كەڭسەسىنىڭ ديرەكتورى مىندەتىن اتقارۋشى گيۋرەل گۋركان تۇراقتى وزگەرىستەردى ىنتالاندىرۋداعى ازاماتتىق قوعامنىڭ شەشۋشى ءرولىن اتاپ ءوتتى.
«يۋنوپس-تا ءبىز دامۋ جولىنداعى كۇردەلى ماسەلەلەردى شەشۋدە ىنتىماقتاستىق پەن يننوۆاتسيالاردىڭ كۇشىنە سەنەمىز. ازاماتتىق قوعام جەرگىلىكتى دەڭگەيدە وڭ وزگەرىستەردى قامتاماسىز ەتە وتىرىپ، وسى جۇمىستىڭ العى شەبىندە تۇر. ءبىزدىڭ سەرىكتەستىكتەرىمىز ارقىلى ءبىز ورتالىق ازياداعى ينكليۋزيۆتى دامۋعا جاردەمدەسۋ جانە تۇراقتى دامۋ ماقساتتارىنا قول جەتكىزۋگە كومەكتەسۋ ماقساتىندا ازاماتتىق قوعامنىڭ مۇمكىندىكتەرىن ارتتىرۋعا تىرىسامىز. بۇل فورۋم ءبىلىم الماسۋعا، سەرىكتەستىك قارىم-قاتىناس ورناتۋعا جانە وسى ايماقتىڭ ەلدەرى ءۇشىن ەڭ ماڭىزدى ماسەلەلەر بويىنشا وڭ ۇدەرىستەردى جەدەلدەتۋگە بىرەگەي مۇمكىندىك بەرەدى»، دەدى گيۋرەل گۋركان.
«قوعامدىق كەڭەس 100% قوعام وكىلدەرىنەن قۇرالۋ كەرەك»
قازاقستانداعى ازاماتتىق اليانستىڭ پرەزيدەنتى بانۋ نۇرعازيەۆا قوعامدىق كەڭەستەردىڭ ساياسي الاڭداعى ماڭىزىنا توقتالىپ ءوتتى.
«بۇل - بىزگە كەرەك فورۋم. ءىس-شارادا ايتىلىپ، تالقىلانىپ جاتقان ماسەلەلەر وتە وزەكتى. ورتالىق ازيادا ازاماتتىق قوعام داميتىن بولسا، وندا مەملەكەتتەرى دە مىقتى بولماق. سونىمەن قاتار ەۋروپالىق وداق پەن ورتالىق ازيانىڭ ەلدەرى جاقسى قارىم-قاتىناستا بولا بەرمەك. ءبىزدىڭ ەلىمىزدە «قوعامدىق باقىلاۋ تۋرالى» زاڭ قابىلداندى. سونىڭ ناتيجەسىندە بۇل باعىتتاعى جۇمىس جاقسى ءجۇرىپ جاتىر. الىس-جاقىن شەتەلدەردىڭ وكىلدەرى ءبىزدىڭ قوعامدىق ۇيىمداردىڭ جۇمىسىنا قىزىعۋشىلىق تانىتادى. ايتا كەتسەك، قوعامدىق كەڭەس دۇرىس جۇمىس ىستەۋ ءۇشىن ونىڭ قۇرامى 100% قوعام وكىلدەرىنەن قۇرالۋى كەرەك. الايدا، ءالى كۇنگە دەيىن بىزدە 70%-ى قوعام وكىلدەرى، ال قالعاندارى مەملەكەتتىك ورگاندار نەمەسە باسقا سالادان كەلگەندەر. بولاشاقتا وسى ماسەلەنى دە جولعا قويۋ كەرەك»، - دەدى بانۋ نۇرعازيەۆا.
الەم الاڭداعان ماسەلەردى قوزعاعان ءىس-شارا شەڭبەرىندە الدا تاقىرىپتىق تالقىلاۋلار جۇرگىزىلمەك. سونداي-اق ادام قۇقىقتارى جونىندەگى دانيا ينستيتۋتى باستاعان ارنايى سەمينارلار وتكىزىلىپ، قاتىسۋشىلار پىكىر الماسىپ، نەگىزگى وڭىرلىك ماسەلەلەر بويىنشا ءوزارا ارەكەتتەستىكتى تەرەڭدەتۋ ماقساتىندا بايلانىستار ورناتۋعا يە بولادى.
