اقتاۋ ماڭىندا Azerbaijan Airlines (AZAL) اۋە كومپانياسىنا تيەسىلى باكۋدان گروزنىيعا باعىتتالعان Embraer-190 ۇشاعىنىڭ اپاتقا ۇشىراعانىنا ءبىر ايدان استى. قايعىلى وقيعا 2024 جىلى 25 جەلتوقسان كۇنى بولعان ەدى. سودان بەرى نە بەلگىلى، نە انىقتالدى؟
بۇل تراگەديانىڭ سالدارىنان ۇشاقتىڭ كاپيتانى يگور كشنياكين، ەكىنشى پيلوت الەكساندر كاليانينوۆ جانە اعا بورتسەرىك حاكيما اليەۆامەن قاتار 38 ادام قازا تاپقان بولاتىن. ولارعا ءازىربايجاننىڭ ۇلتتىق قاھارمانى اتاعى بەرىلدى.
كەلەسى كۇنى، 2024 جىلدىڭ 26 جەلتوقسانىندا، باستاپقى مالىمەت بويىنشا ۇشاق رەسەيدىڭ «پانتسير-س1» اۋە قورعانىس جۇيەسى ارقىلى اتىپ تۇسىرىلگەنىن حابارلانعان بولاتىن. كەيىنىرەك رەسەي تاراپى تراگەديانىڭ سەبەپتەرىن بۇلىڭعىرلاتۋعا تىرىسىپ، ءتۇرلى بولجامدار ۇسىندى.
Caliber.اz باسىلىمى مالىمدەگەندەي، سودان بەرىدە ۇشاقتى اتىپ تۇسىرگەن ورىنداۋشى جانە بۇعان بۇيرىق بەرگەن وفيتسەر انىقتالدى. سونىمەن قاتار، ۇشاقتىڭ رەسەيدىڭ «پانتسير-س1» اۋە قورعانىس جۇيەسىمەن اتىپ تۇسىرىلگەنى تۋرالى دەرەكتەر راستالدى. سونداي-اق، ۇشاققا سوققى بەرمەس بۇرىن ونىڭ بورتىندا راديوەلەكتروندى كۇرەس قۇرالدارى قولدانىلعانى، بۇل ناۆيگاتسيالىق جۇيەلەردىڭ ىستەن شىعۋىنا جانە ۇشاقتىڭ باسقارۋىن قيىنداتۋىنا سەبەپ بولعانى دا بەلگىلى بولدى.
وسى اپاتتىڭ سەبەپتەرىن انىقتاۋ ءۇشىن ازەربايجان پرەزيدەنتى يلحام اليەۆتىڭ جارلىعىمەن ارنايى مەملەكەتتىك كوميسسيا قۇرىلدى. جارلىققا سايكەس، مەملەكەتتىك مەكەمەلەر، سونىڭ ىشىندە دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى مەن مەديتسينالىق اۋماقتىق بولىمشەلەردى باسقارۋ قاۋىمداستىعى ء(تاۆىۆ) قاجەتتى شارالاردى قابىلداۋ ءۇشىن تاپسىرمالار الدى.
امان قالعانداردىڭ جاعدايى قالاي؟
دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنىڭ ءباسپاسوز قىزمەتى حابارلاعانداي، اپاتتان جاراقات العان ازاماتتاردى ەلگە قايتارۋ جانە ولاردىڭ ەمدەلۋى ءۇشىن قاجەتتى جاعدايلار جاسالدى. وتكەن اپتاداعى مالىمەت بويىنشا «ەني كلينيكاسىنا» جەتكىزىلگەن 17 ادامنان تورتەۋى رەانيماتسيا بولىمىندە، ال 13-ءى ستاتسيوناردا ەمدەلۋدە. پاتسيەنتتەردىڭ كوپشىلىگىنىڭ دەنەسىندە سىنىقتار، كوگەرۋلەر، باس-مي جاراقاتى، كەۋدە قۋىسىنىڭ سوققى جاراقاتى، ەكى جاقتى پنەۆموگەموتوراكس، تىنىس الۋ جەتكىلىكسىزدىگى سياقتى ءتۇرلى جاراقاتتار بار.
ءاربىر ناۋقاس ءتيىستى دارىگەرلەردىڭ (ورتوپەد-تراۆماتولوگ، نەيروحيرۋرگ، رەانيماتولوگ، توراكالدى حيرۋرگ، جالپى حيرۋرگ، ينفەكتسيونيست) باقىلاۋىمەن تەكسەرىلىپ، قاجەتتى دياگنوستيكالىق زەرتتەۋلەر جۇرگىزىلدى. جالپى، 17 ناۋقاستىڭ 12-ءسى امبۋلاتورلىق ەم الۋ ءۇشىن ۇيلەرىنە شىعارىلدى. ولاردىڭ جاعدايىن باقىلاۋ ءۇشىن ۋچاسكەلىك دارىگەرلەر تاعايىندالدى. ءۇش ناۋقاسقا وپەراتسيا جاسالدى، ال قازىر 4 ادام (1 ەر ادام جانە 3 ايەل) ستاتسيوناردا ەمدەلۋدە. ولاردىڭ ءبىرى رەانيماتسيا بولىمىندە، قالعان ۇشەۋى ستاتسيونارلىق ەمدە جالعاسۋدا. ءبىر ناۋقاستىڭ جاعدايى اۋىر دەپ باعالانسا، قالعاندارى قاناعاتتانارلىق دەڭگەيدە دەلىنەدى.
ايتا كەتەيىك، اتالعان ۇشاقتان الىنعان قارا جاشىكتەردىڭ برازيليادان جەتكىزىلگەن دەرەكتەرىن زەرتتەۋگە كىرىسكەنىن 15 قاڭتاردا حابارلاعان.
"قازاقستان رەسپۋبليكاسى كولىك مينيسترلىگىنىڭ اۆياتسيالىق وقيعانى تەكسەرۋ جونىندەگى كوميسسياسى يكاو-نىڭ 13-قوسىمشاسىنداعى ستاندارتتار مەن ۇسىنىلعان تاجىريبەگە سايكەس بارلىق فاكتىلەر مەن ماتەريالداردى ەگجەي-تەگجەيلى زەردەلەگەننەن كەيىن الدىن الا ەسەپ جاريالايدى. بۇل ەسەپتە ناقتى انىقتالعان اقپارات جانە تەرگەۋ بارىسى تۋرالى مالىمەتتەر كورسەتىلەدى. قازاقستانعا جەتكىزىلگەن بورتتىق جازعىشتاردىڭ شيفرى شەشىلگەن دەرەكتەرى دە ماماندار تاراپىنان زەرتتەلۋدە", - دەپ حابارلاعان سوندا قازاقستان كولىك مينيسترلىگىنىڭ ءباسپاسوز قىزمەتى.
اقتاۋ ماڭىندا اپاتقا ۇشىراعان ۇشاقتىڭ قارا جاشىكتەرىن شيفرىن انىقتاۋعا مىندەتتەلگەن برازيليادا بۇل جۇمىس 7 قاڭتاردا اياقتالعانى بەلگىلى بولعان. سول كەزدە قارا جاشىكتىڭ ەكى جازعىشىنان الىنعان ءتيىستى اقپارات قازاقستان بيلىگىنە جىبەرىلگەنى حابارلاندى.
ال قازاقستاننىڭ ۆيتسە-پرەمەرى قانات بوزىمباەۆ وتكەن اپتادا بريفينگ بارىسىندا اقتاۋ ماڭىنداعى AZAL ۇشاعىنىڭ اپاتى بويىنشا الدىن الا تەرگەۋ قورىتىندىلارى وسى اپتادا جاريالاناتىنىن ايتقان ەدى.
ەسكە سالا كەتەيىك، بولجام بويىنشا، گروزنىي اۋە كەڭىستىگىندە ۇشاق رەسەيلىك اۋە قورعانىس جۇيەسىنىڭ شابۋىلىنا ۇشىراعاننان كەيىن باعىتىن وزگەرتۋگە ءماجبۇر بولعان، وسىلايشا قازاقستانعا جەتىپ اپاتقا ۇشىراعان. ازەربايجان پرەزيدەنتى يلحام اليەۆ اپاتقا رەسەي وكىلدەرى كىنالى دەپ مالىمدەپ، ماسكەۋ وتەماقى تولەۋى كەرەك دەگەن تالاپ قويدى.
كەيىن رەسەي پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتين اليەۆكە ۇشاق «رەسەيدىڭ اۋە كەڭىستىگىندە اپاتقا ۇشىراعانى ءۇشىن» كەشىرىم سۇرادى. رەسەي بيلىگى ازەربايجان ۇشاعى گروزنىيعا قونباق بولعان كەزدە ۋكراينالىق دروندارعا بايلانىستى قالا توبەسىندە اۋە قورعانىس جۇيەسى ىسكە قوسىلىپ تۇرعانىن مويىنداعان.
كەيىن ازەربايجان ۇشاعىنىڭ اپاتقا ۇشىراۋىنىڭ تەرگەۋ قورىتىندىلارىن كۇتىپ وتىرعاندا رەسەي تاراپى كىنالىلەردى جازالاۋدان گورى، ماسەلەنى ماعىناسىز تالاسقا بۇرۋعا تىرىسقانىن حابارلادىق.
اتالعان داۋدىڭ باسى رەسەي سىرتقى ىستەر ءمينيسترى سەرگەي لاۆروۆتىڭ «قارا جاشىكتەردەن» الىنعان دەرەكتەر «مەديا كەڭىستىكتە تاراعان اقپاراتتى راستامايدى» دەگەن مالىمدەمەسىنەن باستالعان بولاتىن. ال قازاقستان ۆيتسە-پرەمەرى قانات بوزىمباەۆ شىنايى دەرەكتىڭ تارالىپ كەتكەن مالىمەتتەن ايىرماسى بارىن ايتقان. ونىڭ ايتۋىنشا، برازيليادا اشىلىپ وقىلعان قارا جاشىك مالىمەتتەرى زەرتتەلىپ، وسى اپتادا الدىن-الا قورتىندىسى جاريالانۋى مۇمكىن.
