قازاقتىڭ اسا كورنەكتى اعارتۋشىسى، قوعام قايراتكەرى مىرجاقىپ دۋلاتۇلىنىڭ ءوز قولىمەن جازعان قولجازباسى تابىلدى. بۇل تۋرالى بۇگىن، 10 اقپاندا مۇحتار اۋەزوۆ اتىنداعى ادەبيەت جانە ونەر ينستيتۋتىنىڭ جەتەكشى عىلىمي قىزمەتكەرلەرى ناسيحات مۇرساليموۆا مەن جانات سالتاقوۆا ءمالىم ەتتى، دەپ حابارلايدى «ادىرنا» ءتىلشىسى.
قولجازبادا اقىننىڭ سول كەزدەگى قازاقستان ءباسپاسوز كوميتەتىنىڭ ءباسپاسوز بولىمىنەن «ەڭبەكشى قازاق» گازەتىندە جاريالانعان جالادان ءوزىن قورعاۋىن، ماسەلەنى وڭ شەشىپ بەرۋىن وتىنەدى.
«حات 1926 جىلى 9 قىركۇيەكتە توتە جازۋمەن، قىزىل سيادا جازىلعان. كولەمى – 2 بەت. قولجازبانىڭ سوڭعى جاعىندا م. دۋلات (ماديار) دەپ قول قويىلعان»، - دەپ ءتۇسىندىردى ينستيتۋتتىڭ ءباسپاسوز قىزمەتى.
اۋەزوۆ اتىنداعى ادەبيەت جانە ونەر ينستيتۋتىنىڭ ءباسپاسوز قىزمەتى تاراتقان مالىمەتتە "جالا" تۋرالى تاراتىپ ايتىلماعان.
بەلگىلىسى - مىرجاقىپتىڭ «ەڭبەكشى قازاق» گازەتىنىڭ 1926 جىلعى 8 شىلدەدەگى №145 سانىندا جاريالانعان «ون التىنىڭ ويرانى» اتتى 1916 جىلعى اتىشۋلى وقيعانىڭ اقيقاتىن ايتقان ماقالاسى بار. مۇنىمەن قوسا «جاڭا مەكتەپ» جۋرنالىنىڭ 1926 جىلعى №11-12-13 ساندارىندا «تورعاي ۋەزىندەگى 1916 جىل ۋاقيعاسى» اتتى «تورعايلىق» دەگەن بۇركەنشىك اتپەن م.دۋلاتوۆتىڭ كولەمدى ماقالاسى جاريالاندى. ونىڭ ماقالاسىنىڭ باسى «تاتىر سوعىسى» دەپ اتالىپ، وندا ماۋسىم جارلىعىنا قارسى كەلگەندەردى باسۋعا تورعاي ۋەزى باسشىسى تكاچەنكونىڭ باسشىلىعىمەن 80 شامالى اتتى كازاكتىڭ ەلدى دۇرلىكتىرىپ، ۇستالعانداردى ۇرىپ-سوققاندىعى ايتىلادى.
جۋرناليست، جازۋشى جۇمات انەسۇلىنىڭ جازۋىنشا، 1921-1922-جىلدارعى اشارشىلىق تا ەلدى كۇيزەلتىپ جىبەردى. ەل ەندى ەڭسەسىن كوتەرە بەرگەندە، تاپ كۇرەسى، دىنگە قارسى كۇرەس كۇشەيە ءتۇستى. قازاق ەلىنە كەلگەن ەڭ ۇلكەن اۋىرتپالىق قازاق ۇكىمەتىنىڭ باسىنا گولوششەكين كەلگەننەن كەيىن باستالدى. ەڭ اۋەلى ول ا.بايتۇرسىنوۆ نەگىزىن قالاعان توتەنشە عارىپتى لاتىنشاعا كوشىرۋ ماسەلەسىن كوتەردى. ودان كەيىن بايلاردى كامپەسكەلەۋ ناۋقانىن باستاپ كەتتى. گولوششەكيننىڭ وسى اڭگۇدىك ساياساتىنان كەيىن ستاتيستيكالىق دەرەكتەرگە قاراعاندا، قازاقتىڭ جالپى سانى ەكى ەسەگە جۋىق كەمىگەن. مال باسى ەڭ تومەنگى كورسەتكىشكە جەتىپ، ناتيجەسى ەل 1932-1933-جىلدارى تاعى دا اشتىققا ۇشىراعان. گولوششەكين القالى جيىنداردا تاپ كۇرەسىن ۋشىقتىرا ءتۇستى. اسىرەسە، الاشتىڭ وقىعان ازاماتتارىنا قىسىم كورسەتۋدى، قۋعىنداۋدى كۇشەيتتى.
اقىرىندا 1928 جىلى م.دۋلاتوۆتى قىزىلوردادا قىزمەت ىستەپ جۇرگەن جەرىنەن تۇتقىندالادى. بىرەر كۇننىڭ ىشىندە ا.بايتۇرسىنوۆ، ح.دوسمۇحانبەتوۆ، م.اۋەزوۆ، ج.اقباەۆ جانە باسقادا كوپتەگەن الاش قايراتكەرلەرىدە تۇرمەگە جابىلعان. ا.بايتۇرسىنوۆ باستاعان ءبىر توپتى سوسىن الماتى تۇرمەسىنە جونەلتكەن. م.دۋلاتوۆ، يۋسۋپوۆ، ج.ايماۋىتوۆتى ماسكەۋدىڭ بۋتىركا تۇرمەسىنە اپارىپ، م.دۋلاتوۆتى جالعىز كىسىلىك كامەراعا قاماعان. اياۋلى جاحاڭا (مىرجاقىپ) قاعاز قالام بەرمەگەن، حات جازۋعا رۇقسات ەتپەگەن. م.دۋلاتوۆتىڭ الاش پارتياسىنىڭ بەلدى كوسەمدەرىنىڭ ءبىرى بولعانىن قازاق اۆتونومياسىن باسقارىپ تۇرعان گولوششەكين دە، نكۆد-نىڭ كوميسسارى دزەرجينسكي دە جاقسى بىلگەن. بۋتىركادا م.دۋلاتوۆتىڭ وتە قاتاڭ جاعدايدا ۇستالۋى دا وسىلاردىڭ تىكەلەي بۇيرىعىمەن ىستەلگەن دەۋگە بولادى.
تەك، ەكى جىلدان كەيىن، 1931 جىلى ماسكەۋدە ۇشتىك سوت بولىپ، م.دۋلاتوۆتى اقتەڭىزدەگى سوسنوۆەتس ارالىنا ايداۋعا جىبەرەدى. بۋتىركادا جاتقاندا استما اۋرۋىنا ۇشىراعان مىرجاقىپتىڭ دەرتىن سوسنوۆەتسكىنىڭ ىلعالدى اۋاسى ودان ءارى اسقىندىرىپ جىبەرگەن. سوڭىنان مىرجاقىپتىڭ سونداعى لازارەتتە باقيلىق بولعانى ايتىلادى.
