تاۋەلدىلىك — بۇل جەكە ادامنىڭ بەلگىلى ءبىر زاتقا نەمەسە ارەكەتكە فيزيكالىق جانە پسيحولوگيالىق تۇرعىدان بەيىمدەلۋى، ول ادامنىڭ ءومىر ساپاسىن ناشارلاتىپ، دەنساۋلىققا، الەۋمەتتىك قاتىناستارعا جانە جالپى ومىرىنە تەرىس اسەر ەتۋى مۇمكىن. تاۋەلدىلىك كوبىنەسە ىشىمدىكتىڭ، ەسىرتكىنىڭ، تەمەكىنىڭ نەمەسە باسقا دا زياندى ادەتتەردىڭ سالدارىنان پايدا بولادى. تاۋەلدىلىكتى ەمدەۋ كەشەندى ءتاسىلدى تالاپ ەتەدى، ونىڭ ىشىندە پسيحولوگيالىق قولداۋ مەن پسيحوتەراپيا ماڭىزدى ءرول اتقارادى.
پسيحولوگيالىق قولداۋ جانە پسيحوتەراپيا دەگەن نە؟
پسيحولوگيالىق قولداۋ — بۇل ادامنىڭ ەموتسيالىق جانە پسيحيكالىق جاي-كۇيىن جاقسارتۋعا، كۇيزەلىس پەن قيىندىقتاردى جەڭۋگە كومەكتەسەتىن پسيحولوگيالىق پروتسەستەر مەن ادىستەردىڭ جيىنتىعى. پسيحوتەراپيا بولسا، ارنايى كاسىبي مامان ارقىلى جۇرگىزىلەتىن، ادامعا ويلاۋ، مىنەز-قۇلىق جانە سەزىمدەرىن رەتتەۋگە كومەكتەسەتىن ەمدەۋ ءادىسى.
تاۋەلدىلىكپەن كۇرەسۋدەگى پسيحولوگيالىق قولداۋدىڭ ماڭىزى
تاۋەلدىلىكپەن كۇرەسۋدە پسيحولوگيالىق قولداۋ شەشۋشى فاكتور بولىپ تابىلادى. تاۋەلدىلىكتىڭ پايدا بولۋى كوبىنەسە ادامنىڭ ىشكى پسيحولوگيالىق ماسەلەلەرىمەن، مىسالى، دەپرەسسيا، كۇيزەلىس، ءوزىن-ءوزى باعالاۋدىڭ تومەندىگى، ومىرلىك قيىندىقتارمەن تىعىز بايلانىستى. وسى تۇرعىدان العاندا، پسيحولوگيالىق قولداۋ تاۋەلدىلىكتىڭ تەك فيزيكالىق ەمەس، پسيحولوگيالىق اسپەكتىلەرىن دە قاراستىرادى.
1. ەموتسيونالدىق قولداۋ. تاۋەلدىلىكتەن ارىلۋعا نيەت بىلدىرگەن ادام كوبىنەسە ءوزىن جالعىز سەزىنەدى. ەموتسيونالدىق قولداۋ كورسەتەتىن پسيحولوگ نەمەسە پسيحوتەراپەۆت ادامنىڭ ءوز-وزىنە دەگەن سەنىمىن ارتتىرىپ، ونىڭ كۇرەسكە دەگەن موتيۆاتسياسىن كوتەرەدى.
2. سەزىمدەرمەن جۇمىس. تاۋەلدىلىكپەن اۋىراتىن ادامدار ءجيى ىشكى كۇيزەلىس نەمەسە قاتتى سترەسس جاعدايىندا بولادى. پسيحولوگتار مەن پسيحوتەراپەۆتتەر پاتسيەنتكە ءوز سەزىمدەرىن دۇرىس تانۋعا، ولارمەن جۇمىس ىستەۋگە جانە ولاردى ءتيىمدى تۇردە باسقارۋعا كومەكتەسەدى.
3. كوگنيتيۆتى-مىنەز-قۇلىقتىق تەراپيا (كمت). بۇل ءادىس تاۋەلدىلىكپەن كۇرەسۋدە كەڭىنەن قولدانىلادى، سەبەبى ول ادامنىڭ ويلاۋ مەن مىنەز-قۇلقىن وزگەرتۋگە باعىتتالعان. كمت ءادىسى ارقىلى تاۋەلدىلىككە سەبەپ بولاتىن تەرىس ويلار مەن مىنەز-قۇلىقتاردى انىقتاپ، ولاردى وزگەرتۋگە بولادى. مىسالى، كمت ارقىلى پاتسيەنت ىشىمدىكتىڭ نەمەسە ەسىرتكىنىڭ قاجەتتىلىگى مەن ولاردان باس تارتۋ تۋرالى ويلارىن قايتا قۇرا الادى.
4. ءوزىن-ءوزى باسقارۋ داعدىلارىن دامىتۋ. پسيحوتەراپيا بارىسىندا ادامنىڭ ءوز-وزىنە دەگەن باقىلاۋى مەن ءوزىن-ءوزى باسقارۋ داعدىلارى داميدى. بۇل تاۋەلدىلىكتىڭ قايتالانۋ مۇمكىندىگىن تومەندەتۋگە جانە ادامنىڭ ءومىر ساپاسىن جاقسارتۋعا كومەكتەسەدى.
5. الەۋمەتتىك قولداۋ. پسيحولوگتار مەن پسيحوتەراپەۆتەر تاۋەلدىلىكتەن ەمدەلۋشى ادامنىڭ الەۋمەتتىك ورتادا قولداۋ جۇيەسىن قۇرۋعا كومەكتەسەدى. الەۋمەتتىك بايلانىستار تاۋەلدىلىكتىڭ الدىن الۋدا ماڭىزدى ءرول اتقارادى، ويتكەنى وتباسى مەن دوستاردىڭ قولداۋى ادامنىڭ ەمدەلۋگە دەگەن نيەتىن كۇشەيتەدى.
پسيحوتەراپيانىڭ تاسىلدەرى مەن ادىستەرى
پسيحوتەراپيا تاۋەلدىلىكپەن كۇرەسۋدە ءارتۇرلى ادىستەردى قولدانادى. ولاردىڭ اراسىندا ەڭ كەڭ تارالعاندارى:
1. كوگنيتيۆتى-مىنەز-قۇلىقتىق تەراپيا (كمت). بۇل تەراپيانىڭ ماقساتى — پاتسيەنتتىڭ تەرىس ويلارىن انىقتاپ، ولاردى وڭدى ويلارعا وزگەرتۋ. تاۋەلدىلىككە بەيىم ادامدار كوبىنەسە الكوگولدى نەمەسە ەسىرتكىنى قولدانۋ كەزىندە ءومىردىڭ قيىندىقتارىنان قاشۋعا تىرىسادى. كمت كومەگىمەن بۇل مەحانيزمدەردى ءتۇسىنىپ، ادامنىڭ تەرىس مىنەز-قۇلقىن وزگەرتۋگە بولادى.
2. موتيۆاتسيالىق سۇحبات. بۇل ءادىس پاتسيەنتتىڭ ىشكى ىنتاسىن وياتۋعا، تاۋەلدىلىكتەن قۇتىلۋعا دەگەن سەنىمىن قالىپتاستىرۋعا باعىتتالعان. پسيحولوگتار ادامنىڭ تاۋەلدىلىكتەن قۇتىلۋعا دەگەن كۇش-جىگەرىن قولدايدى جانە وعان ىشكى موتيۆاتسياسىن ارتتىرۋعا كومەكتەسەدى.
3. گرۋپپالىق تەراپيا. تاۋەلدىلىكتەن ەمدەۋدە گرۋپپالىق تەراپيا دا ءتيىمدى ءادىس بولىپ تابىلادى. بۇل ءادىس توپتىق قولداۋدىڭ كومەگىمەن ادامنىڭ ءوزىن جالعىز سەزىنبەۋىن قامتاماسىز ەتەدى جانە تاۋەلدىلىكپەن كۇرەسۋ جولىنداعى تاجىريبەلەرمەن ءبولىسۋدى ىنتالاندىرادى.
4. وتباسىلىق تەراپيا. تاۋەلدىلىكپەن كۇرەسۋدە وتباسىنىڭ ءرولى ەرەكشە ماڭىزدى. وتباسىلىق تەراپيا بارىسىندا پسيحولوگتار وتباسى مۇشەلەرىمەن جۇمىس ىستەپ، ولاردى پاتسيەنتتىڭ ەمدەلۋ پروتسەسىنە تارتۋعا تىرىسادى. بۇل تاۋەلدىلىكتى جەڭۋگە كومەكتەسەتىن قوسىمشا قولداۋ كوزى بولا الادى.
تاۋەلدىلىكپەن كۇرەسۋدە پسيحولوگيالىق قولداۋ مەن پسيحوتەراپيا وتە ماڭىزدى ءرول اتقارادى. تەك فيزيكالىق تۇرعىدان عانا ەمەس، پسيحولوگيالىق تۇرعىدان دا تاۋەلدىلىكتى ەمدەۋ قاجەت. پسيحوتەراپيانىڭ ءارتۇرلى ادىستەرى ارقىلى تاۋەلدىلىككە ۇشىراعان ادامدارعا وزدەرىنىڭ ويلاۋ جۇيەسىن وزگەرتۋگە، ەموتسيالارىمەن جۇمىس ىستەۋگە جانە الەۋمەتتىك قولداۋ تابۋعا مۇمكىندىك بەرىلەدى. وسىلايشا، پسيحولوگيالىق قولداۋ تاۋەلدىلىكتەن ارىلۋ جولىنداعى ماڭىزدى قادامداردىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى.
