ءومىر شىنىبەكۇلى: ءدال بۇگىنگى كۇندەرى يقان شايقاسىنا 160 جىل تولدى...

1526
Adyrna.kz Telegram
يقان شايقاسىندا ورىس كازاكتارىنا جول كورسەتكەن جەرگىلىكتى ادامدار احمەت (سول جاقتا) پەن يارمۇقامەد. ەكەۋى گەورگي كرەسىمەن ماراپاتتالعان. سۋرەت ءومىر شىنىبەكۇلىنىڭ FB پاراقشاسىنان الىندى.
يقان شايقاسىندا ورىس كازاكتارىنا جول كورسەتكەن جەرگىلىكتى ادامدار احمەت (سول جاقتا) پەن يارمۇقامەد. ەكەۋى گەورگي كرەسىمەن ماراپاتتالعان. سۋرەت ءومىر شىنىبەكۇلىنىڭ FB پاراقشاسىنان الىندى.

قازاقستان تاريحىن ءبىزدىڭ عالىمدار رەسەي تاريحشىلارىمەن بىرگە جازاتىن بولسا، تومەندەگى شايقاستى قالاي سۋرەتتەر ەكەنبىز؟

2014 جىلى وسى شايقاس تۋرالى ماقالام ءۇشىن جەرگىلىكتى ءبىر گازەت ۇستىمنەن شاعىمدانعاندا، ولاردى بەرىك ءۋالي مەن امانگەلدى قۇرمەتۇلى توقتاتىپ ەدى...

ءدال بۇگىنگى كۇندەرى يقان شايقاسىنا 160 جىل تولدى...

6-8 جەلتوقسان 1864 جىل ورىس اسكەرىنىڭ تاريحىنا قارا كۇن بولىپ ەنگەن.

قىپشاق الىمقۇل مەن سادىق كەنەسارىۇلى باستاعان شاعىن قولدان وڭباي جەڭىلىپ، 113 ورىس-كازاگى جەر جاستانعان سوڭ تۇركىستان ولكەسىندەگى ورىس وتارشىل اسكەرىنىڭ باسشىلىعى پاتشا الدىندا قالاي اقتالۋدىڭ جولىن تاۋىپ كەتتى.

ولار پەتەربۋرگكە "تۇركىستانعا قوقاننىڭ 10 مىڭ اسكەرى تۇتقيىلدان شابۋىل جاساپ، 113 ورىس-كازاگى قاسىق قانى قالعانشا شايقاسىپ ەرلىكپەن قازا تاپتى" دەپ دەپەشا جىبەرەدى..

وسى ارقىلى ولار 2 جەپ بيگە، شىقتى..

بىرىنشىدەن، وزدەرىن اقتاپ قانا قويعان جوق، اسا باتىل ەتىپ كورسەتە الدى. شايقاسقا قاتىسقانداردىڭ بارلىعى رەسەي مەملەكەتتىك ناگرادالارىمەن ماراپاتتالدى. ولەڭدەر جازىلدى، كىتاپتار شىقتى، يقان تۇبىندە ەسكەرتكىش قويىلدى.

ەكىنشىدەن، تۇركىستانداعى وتارشىل اسكەردى قارجىلاندىرۋدى ۇلعايتىپ، قارجىنىڭ ۇلكەن بولىگىن اسكەر باسشىلىعى ءوز قالتالارىنا باستى.

ورىس وتارشى اسكەرىندەگى جەمقورلىق تۋرالى ورىس جازۋشىسى ميحايل ەۆگرافوۆيچ سالتىكوۆ-ششەدريننىڭ 1869 -1872 جىلدارى جازىلىپ، كەيىن "تاشكەنتتىك بايباتشالار" ("گوسپودا تاشكەنتتسى") اتتى كىتاپ بولىپ شىققان پامفلەتتەرىنەن وقۋعا بولادى.

"ۆ ستەپي شيروكوي پود يكانوم"

ۆ ستەپي شيروكوي پود يكانوم

ناس وكرۋجيل كوكانەتس زلوي،

ي تروە سۋتوك س باسۋرمانوم

ۋ ناس كيپەل كروۆاۆىي بوي.

مى وتستۋپالي... ون زا نامي

تولپامي تىسياچنىمي شەل"

ون پۋت ناش ۋستيلال تەلامي

ي كروۆ سترۋيل نا سنەجنىي دول.

مى زالەگلي... سۆيستەلي پۋلي،

ي يادرا رۆالي ۆسە ۆ كۋسكي.

نو مى ي گلازوم نە سمورگنۋلي،

ستويالي مى... مى - كازاكي!

ي سمەرت نوسيلاس... مى رەدەلي;

گەرويسكي ۆسە ستويال كازاك.

پرو پلەن مى سلىشات نە حوتەلي،

ا ەتوگو جەلال نام ۆراگ.

دەرجاليس مى تري دنيا، تري نوچي،

تري نوچي، دولگيە، كاك گود،

ۆ كروۆي ي نە سمىكايا وچي،

زاتەم مى رينۋليس ۆپەرەد.

ۆوكرۋگ ۆاليليس ناشي براتيا،

كوكانەتس كوجۋ س نيح سديرال

ي باسۋرمانسكيە پروكلياتيا

ۆوسلەد نام س پۋلەي پوسىلال.

سۆينتسوم پروبيتىە، لەجالي

گەروي ناشي زدەس ي تام

ي سنەگ س پرەزرەنيەم بروسالي

گورستمي ۆ ليتسو سۆويم ۆراگام.

ي وبەزگلاۆلەننوە تەلو

رۋبيل ۆراگ ۆ مەلكيە كۋسكي،

نو مى نە دروگنۋلي، ي سمەلو

ۆسە جدالي سمەرت، كاك كازاكي.

نو ۆوت ۆ ستەپنوي دالي سۆەركنۋلي

رودنىە رۋسسكيە شتىكي،

ي ۆسە وترادنەە ۆزدوحنۋلي،

پەرەكرەستيليس كازاكي.

پوتوم ۆزگليانۋلي برات نا براتا،

ي گرۋستنو ستالو: منوگيح نەت،

ي ۆسە وني ۋ سۋپوستاتا،

ي ك نيم ۆەدەت كروۆاۆىي سلەد.

ي ەتيم سلەدوم وتستۋپايا،

ۆراگ ترۋپى مەرتۆىە تەرزال.

نو، ناشي گولوۆى سبيرايا،

سۆويح ون بولشە ناسچيتال.

ي، سنياۆشي گولوۆۋ س گەرويا،

زلودەي ك سەدلۋ ەە ۆيازال،

چتوب پوحۆاليتسيا پوسلە بويا،

كاك ون س لەجاچيم ۆوەۆال.

ي مەرتۆىح دليننىم كاراۆانوم

(نام پوسلە سكازىۆالي تاك),

پوكونچيۆ بوينيۋ پود يكانوم،

پوۆەز پوداروك حانۋ ۆراگ.

ا مى، سوبراۆ تەلا گەروەۆ،

موگيلۋ ۆىرىلي، ي ۆ نەي،

دليا ميرا ۆەچنوگو، پوكويا،

زارىلي ۆسەح بوگاتىرەي.

ي مار ناسىپالي ناد نيمي;

پۋست ۆەكي ۆەچنىە ستويت

ي گرومكو س ۆەترامي ستەپنىمي

و ناشەي سلاۆە گوۆوريت!

پۋست گوۆوريت، كاك پود يكانوم

ناس وكرۋجيل كوكانەتس زلوي،

ي كاك مى بيليس س باسۋرمانوم

زا سلاۆۋ رودينى سۆياتوي!

سەرگەي زىكوۆ

Omir Shynybekuly

 

 

 

 

پىكىرلەر