قازىرگى زاماننىڭ ەڭ كەڭ تارالعان دەمالىس تۇرلەرىنىڭ ءبىرى – كومپيۋتەرلىك ويىندار. بۇگىنگى كۇندە ويىن يندۋسترياسى قارقىندى دامىپ، ءتۇرلى پلاتفورمالار مەن قۇرىلعىلاردا ويىن ويناۋ وڭاي ءارى قولجەتىمدى بولا ءتۇستى. الايدا، شىنايى ومىردەن گورى ۆيرتۋالدى الەمگە ەنۋ، اسىرەسە، جاستار اراسىندا جاڭا ءبىر تاۋەلدىلىككە اينالىپ بارادى.
دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمى (ددسۇ) ويىندارعا تاۋەلدىلىكتى رەسمي تۇردە پسيحيكالىق بۇزىلىس رەتىندە تانىدى. بۇل قۇبىلىس قازاقستاندا دا وزەكتى ماسەلەگە اينالىپ وتىر. 2022 جىلعى زەرتتەۋلەر ناتيجەسىندە 15-25 جاس ارالىعىنداعى جاستاردىڭ 30%-ى كۇندەلىكتى كومپيۋتەرلىك ويىن وينايتىنى انىقتالعان. ونىڭ ىشىندە 5 ساعاتتان استام ۋاقىتىن مونيتور الدىندا وتكىزەتىندەر سانى ارتقان. بۇل ويىننىڭ تەك ەرمەك بولىپ قالماي، كەيبىر جاستاردىڭ ءومىرىنىڭ ءبىر بولىگىن جۇتىپ جاتقانىن كورسەتەدى.
كومپيۋتەرلىك ويىندارعا دەگەن شامادان تىس اۋەستىك ادامنىڭ كۇندەلىكتى ومىرىنە كەرى اسەرىن تيگىزىپ، ويىننان باس الا المايتىن كۇيگە جەتكىزەدى. بۇل تاۋەلدىلىكتىڭ العاشقى بەلگىلەرى – ۋاقىتتى باقىلاۋ قابىلەتىنىڭ جوعالۋى جانە ويىنعا دەگەن تۇراقتى قاجەتتىلىك. ويىنعا بەرىلگەن ادام شىنايى ومىردەگى مىندەتتەر مەن قارىم-قاتىناستارىن ۇمىتىپ، ۆيرتۋالدى الەمدە ءومىر سۇرە باستايدى. مۇنداي اۋەستىك جاستاردىڭ وقۋ ۇلگەرىمىنە، جەكە ومىرىنە جانە دەنساۋلىعىنا تەرىس ىقپال ەتەدى.
دەنساۋلىققا تيگىزەر زيانى دا زور. كۇنى بويى كومپيۋتەر الدىندا وتىرۋ ومىرتقا اۋرۋلارىنا، كورۋ قابىلەتىنىڭ ناشارلاۋىنا جانە فيزيكالىق بەلسەندىلىكتىڭ تومەندەۋىنە اكەلەدى. سونىمەن قاتار، ۇزاق ۋاقىت ۇيقىسىز قالۋ، ۇيقى رەجيمىنىڭ بۇزىلۋى دا ءجيى بايقالادى. ۇزاق ۋاقىت بويى ويىنعا ەنىپ كەتۋ ميدىڭ شارشاۋىنا جانە كۇيزەلىس پەن جالعىزدىق سەزىمىنىڭ كۇشەيۋىنە الىپ كەلۋى مۇمكىن.
بۇعان قوسا، ويىندارداعى زورلىق-زومبىلىق ەلەمەنتتەرى مەن قاتىگەزدىك جاستاردىڭ پسيحولوگياسىنا كەرى اسەر ەتەدى. ۆيرتۋالدى الەمدەگى اگرەسسيا شىنايى ومىردە دە ورىن الۋى مۇمكىن، سوندىقتان بۇل ماسەلەنىڭ الدىن الۋ قاجەت.
قازاقستاندا بۇل ماسەلەنى شەشۋ جولدارى ازىرگە جەتكىلىكسىز. ماماندار اتا-انالار مەن مۇعالىمدەرگە بالالاردىڭ ويىن ۋاقىتىن قاداعالاۋدى جانە ولارعا شەكتەۋ قويۋدى ۇسىنىپ وتىر. بالالاردى سپورتپەن، ونەرمەن، كىتاپ وقۋمەن اينالىسۋعا ىنتالاندىرۋ ارقىلى ويىنعا دەگەن تاۋەلدىلىكتى ازايتۋعا بولادى. سونىمەن قاتار، ويىنداردىڭ دەنساۋلىققا زيانىن اشىق ءتۇسىندىرۋ قاجەت.
ارينە، كومپيۋتەرلىك ويىندار – دەمالىستىڭ ءبىر ءتۇرى، بىراق ونىڭ شەكتەۋلى بولۋى ماڭىزدى. كومپيۋتەرلىك ويىندارعا شەكتەن تىس بەرىلمەي، شىنايى ومىردەگى قىزىقتاردى ۇمىتپاۋ قاجەت. ءاربىر ادام ءوز ۋاقىتىنا جانە دەنساۋلىعىنا جاۋاپتى ەكەنىن ءتۇسىنىپ، ۆيرتۋالدى الەمنەن گورى ناقتى ومىردەگى قارىم-قاتىناس پەن ماقساتتارعا ءمان بەرۋى ءتيىس.
ويىن قىزىقتارى وتكىنشى، ال شىنايى ءومىر ماڭگىلىك.
