وتكەن اپتادا ليتۆاداعى قىتاي ەلشىلىگىنىڭ ءۇش قىزمەتكەرى ەلدەن شىعارىلدى. سەيمنىڭ سىرتقى ىستەر جونىندەگى كوميتەتىنىڭ (FAC) جاڭا توراعاسى رەميگيۋس موتۋزاس وسىدان باسقا تاڭداۋدىڭ جوقتىعىن العا تارتتى، دەپ حابارلايدى “ادىرنا” ۇلتتىق پورتالى.
«بۇل ديپلوماتتار ليتۆادان اككرەديتاتسيا ماسەلەسىن شەشپەگەندىكتەن شىعارىلدى. اككرەديتاتسيا جىل باسىندا-اق اياقتالعان بولاتىن. (...) قىتايدىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى اككرەديتاتسيانى ۇزارتۋدى ءتۇرلى جولدارمەن سۇرادى، بىراق ولار ونى ۋاقىتشا وكىلدىك رەتىندە ۇزارتۋدى ايتتى، ال ۆەنا كونۆەنتسياسىنا سايكەس مۇنداي وكىلدىكتەر جوق. سوندىقتان باسقا جول قالمادى»، – دەپ مالىمدەدى ر. موتۋزاس دۇيسەنبىدە ELTA اگەنتتىگىنە.
سونداي-اق، ول ءبارى قىتايدىڭ قولىندا ەكەنىن اتاپ ءوتتى. الايدا، قيد توراعاسىنىڭ ايتۋىنشا، ليتۆا مەن قىتاي اراسىنداعى ديپلوماتيالىق قاتىناستاردىڭ جاقىن ارادا قالىپقا كەلۋىنە ەشقانداي نەگىز جوق.
«بۇل ۇلكەن ەلمەن ديپلوماتيالىق قاتىناسىمىز بولماۋى قالىپتى جاعداي ەمەس، بىراق دوپ قىتاي جاعىندا. سوڭعى مالىمدەمەلەر قىتايدىڭ وسى قاتىناستاردى جاقسارتۋدى جانە ماسەلەلەردى شەشۋدى جاقىن ۋاقىتتا قالامايتىنىن كورسەتەدى»، – دەدى ر. موتۋزاس.
ليتۆانىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى جۇما كۇنى پەكينگە ديپلوماتيالىق نوتانى تابىس ەتكەننەن كەيىن، وكىلەتتىكتىڭ ءۇش قىزمەتكەرى «قاجەت ەمەس» دەپ تانىلىپ، ەلدەن ءبىر اپتا ىشىندە، ياعني 29 قاراشاعا دەيىن كەتۋگە ءتيىس ەكەنىن مالىمدەدى. جاريالانعان حابارلامادا اتالمىش ءۇش وكىلدىڭ ۆەنا كونۆەنتسياسى مەن ليتۆا زاڭناماسىن بۇزاتىن ارەكەتتەرى ءۇشىن «قاجەت ەمەس» دەپ تانىلعانى ايتىلعان.
پرەزيدەنت كەڭسەسى ءوز كەزەگىندە جاعدايدى ەشقانداي پىكىرمەن تۇسىندىرمەدى.
ال بەيجىڭ ليتۆاداعى ءۇش قىتايلىق ديپلوماتتىڭ «پەرسونا نون گراتا» دەپ تانىلۋىنا كەلىسپەۋشىلىك پەن نارازىلىق ءبىلدىردى. ەكى ەل اراسىنداعى ديالوگ 2021 جىلى ۆيلنيۋستە تايۆاننىڭ رەسمي وكىلدىگى اشىلعان كەزدە ناشارلاعان.
پەكين ليتۆا سەبەپتى ناقتى كورسەتپەي، تەك 1961 جىلعى ۆەنا كونۆەنتسياسى مەن ليتۆا زاڭناماسىن بۇزعانى تۋرالى جالپى سىلتەمە جاساعانىن اتاپ ءوتتى.
باتىس باق-تارىنىڭ حابارلاۋىنشا، ديپلوماتيالىق ينتسيدەنت قىتايدىڭ كەمەسىنىڭ ەكى سۋ استى كابەلىنىڭ ۇزىلۋىنە قاتىسى بولۋى مۇمكىندىگىن تەكسەرۋمەن بايلانىستى تۋىنداعان. بۇل كابەلدەردىڭ ءبىرى بالتىق تەڭىزىنىڭ تۇبىمەن ليتۆا مەن شۆەتسيا اراسىندا وتەدى. شۆەتسيا پەكيننەن بۇل زاقىمدانۋدىڭ سەبەپتەرىن تۇسىندىرۋگە كومەك سۇرادى. دەگەنمەن، مۇددەلى تاراپتاردىڭ ەشبىر سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى بۇل وقيعا تۋرالى رەسمي تۇردە ايتقان جوق.
قىتاي سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى ليتۆا ەكى ەل اراسىنداعى قارىم-قاتىناستاردى شيەلەنىستىرەتىن شەشىمدەر قابىلداۋدا العاش ەمەس ەكەنىن ەسكە سالدى.
پەكين ۆيلنيۋس تايۆانمەن بايلانىس ورناتۋعا شەشىم قابىلداعاننان كەيىن ەكىجاقتى قاتىناستاردىڭ ناشارلاعانىن مەڭزەيدى: 2021 جىلى ليتۆا استاناسىندا تايۆان وكىلدىگى اشىلدى. قىتايدىڭ قارسىلىعى، ليتۆا وكىلدىكتىڭ اتاۋىندا تايۆاننىڭ اتىن قولدانۋعا كەلىسىم بەرگەنىنەن تۋىندادى. پەكين مۇنى تايۆاننىڭ تاۋەلسىز مەملەكەت رەتىندە ارەكەت ەتۋگە تىرىسۋى دەپ قابىلدادى.
ۆيلنيۋسپەن تۋىنداعان كەلىسپەۋشىلىكتەر فونىندا پەكين ليتۆامەن ديپلوماتيالىق قاتىناستاردى سەنىمدى وكىلدەر دەڭگەيىنە دەيىن تومەندەتۋ تۋرالى شەشىم قابىلدادى جانە ليتۆاداعى قىتايدىڭ ديپلوماتيالىق مەكەمەسىنىڭ اتاۋىن «ەلشىلىك» دەگەننەن «قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ وكىلدىگى» دەپ وزگەرتتى.
حابارلارعا قاراعاندا، بۇل قادامنىڭ ەكونوميكالىق سالدارى دا بولدى — بىرنەشە ترانسۇلتتىق كومپانيا ليتۆامەن قاتىناستارىن ءۇزدى.
تايۆان 1949 جىلدان بەرى قىتايدان تاۋەلسىز وزىندىك اكىمشىلىگىنە يە بولىپ، وزدەرىن «قىتاي رەسپۋبليكاسى» دەپ اتايدى، الايدا ولار قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ 1949 جىلى جاريالانعان زاڭدىعىن مويىندامايدى. ءوز كەزەگىندە، قىتاي تايۆاندى ءوز ايماعى دەپ ساناپ، ونى بۇلىكشى ايماق رەتىندە قاراستىرادى.
