Өткен аптада Литвадағы Қытай елшілігінің үш қызметкері елден шығарылды. Сеймнің Сыртқы істер жөніндегі комитетінің (FAC) жаңа төрағасы Ремигиюс Мотузас осыдан басқа таңдаудың жоқтығын алға тартты, деп хабарлайды “Адырна” ұлттық порталы.
«Бұл дипломаттар Литвадан аккредитация мәселесін шешпегендіктен шығарылды. Аккредитация жыл басында-ақ аяқталған болатын. (...) Қытайдың Сыртқы істер министрлігі аккредитацияны ұзартуды түрлі жолдармен сұрады, бірақ олар оны уақытша өкілдік ретінде ұзартуды айтты, ал Вена конвенциясына сәйкес мұндай өкілдіктер жоқ. Сондықтан басқа жол қалмады», – деп мәлімдеді Р. Мотузас дүйсенбіде ELTA агенттігіне.
Сондай-ақ, ол бәрі Қытайдың қолында екенін атап өтті. Алайда, ҚИД төрағасының айтуынша, Литва мен Қытай арасындағы дипломатиялық қатынастардың жақын арада қалыпқа келуіне ешқандай негіз жоқ.
«Бұл үлкен елмен дипломатиялық қатынасымыз болмауы қалыпты жағдай емес, бірақ доп Қытай жағында. Соңғы мәлімдемелер Қытайдың осы қатынастарды жақсартуды және мәселелерді шешуді жақын уақытта қаламайтынын көрсетеді», – деді Р. Мотузас.
Литваның Сыртқы істер министрлігі жұма күні Пекинге дипломатиялық нотаны табыс еткеннен кейін, өкілеттіктің үш қызметкері «қажет емес» деп танылып, елден бір апта ішінде, яғни 29 қарашаға дейін кетуге тиіс екенін мәлімдеді. Жарияланған хабарламада аталмыш үш өкілдің Вена конвенциясы мен Литва заңнамасын бұзатын әрекеттері үшін «қажет емес» деп танылғаны айтылған.
Президент кеңсесі өз кезегінде жағдайды ешқандай пікірмен түсіндірмеді.
Ал Бейжің Литвадағы үш қытайлық дипломаттың «персона нон грата» деп танылуына келіспеушілік пен наразылық білдірді. Екі ел арасындағы диалог 2021 жылы Вильнюсте Тайваньның ресми өкілдігі ашылған кезде нашарлаған.
Пекин Литва себепті нақты көрсетпей, тек 1961 жылғы Вена конвенциясы мен Литва заңнамасын бұзғаны туралы жалпы сілтеме жасағанын атап өтті.
Батыс БАҚ-тарының хабарлауынша, дипломатиялық инцидент Қытайдың кемесінің екі су асты кабелінің үзілуіне қатысы болуы мүмкіндігін тексерумен байланысты туындаған. Бұл кабельдердің бірі Балтық теңізінің түбімен Литва мен Швеция арасында өтеді. Швеция Пекиннен бұл зақымданудың себептерін түсіндіруге көмек сұрады. Дегенмен, мүдделі тараптардың ешбір сыртқы істер министрлігі бұл оқиға туралы ресми түрде айтқан жоқ.
Қытай Сыртқы істер министрлігі Литва екі ел арасындағы қарым-қатынастарды шиеленістіретін шешімдер қабылдауда алғаш емес екенін еске салды.
Пекин Вильнюс Тайваньмен байланыс орнатуға шешім қабылдағаннан кейін екіжақты қатынастардың нашарлағанын меңзейді: 2021 жылы Литва астанасында Тайвань өкілдігі ашылды. Қытайдың қарсылығы, Литва өкілдіктің атауында Тайваньның атын қолдануға келісім бергенінен туындады. Пекин мұны Тайваньның тәуелсіз мемлекет ретінде әрекет етуге тырысуы деп қабылдады.
Вильнюспен туындаған келіспеушіліктер фонында Пекин Литвамен дипломатиялық қатынастарды сенімді өкілдер деңгейіне дейін төмендету туралы шешім қабылдады және Литвадағы Қытайдың дипломатиялық мекемесінің атауын «елшілік» дегеннен «Қытай Халық Республикасының өкілдігі» деп өзгертті.
Хабарларға қарағанда, бұл қадамның экономикалық салдары да болды — бірнеше трансұлттық компания Литвамен қатынастарын үзді.
Тайвань 1949 жылдан бері Қытайдан тәуелсіз өзіндік әкімшілігіне ие болып, өздерін «Қытай Республикасы» деп атайды, алайда олар Қытай Халық Республикасының 1949 жылы жарияланған заңдығын мойындамайды. Өз кезегінде, Қытай Тайваньды өз аймағы деп санап, оны бүлікші аймақ ретінде қарастырады.
