تاۋەلسىزدىك تاڭى اتقالى ەل تىزگىنىڭ قولعا الىپ، 28 جىل بويى جاقسى-جامان باسشى بولا بىلگەن ەلباسى نازارباەۆ پەن قازاقستان ديپلوماتتارىنىڭ كوشباسشىسى، مەملەكەت پرەزيدەنتى توقاەۆتىڭ ۇقساستىقتارى مەن ايىرماشىلىقتارىنا ارنايى ساراپتاما جاسادىق.
كوشباسشى مەن قوس باسشى. ەكى اۋلەت
سونىمەن، باسىنان باستايىق. ن.نازارباەۆ ونەر سۇيگەن، ولەڭ سۇيگەن قاراپايىم عانا وتباسىنان شىقسا، ق.توقاەۆ اۋقاتتى جانۇيادان. اكەسى بەلگىلى قازاق جازۋشىسى بولسا، اناسى شەت تىلدەر پەداگوگيكالىق ينستيتۋتىندا قىزمەت جاساعان.
كىم ءبىلىمدى؟
ن.نازارباەۆ 1967 جىلى قاراعاندى مەتاللۋرگيا كومبيناتى جانىنداعى جوعارى تەحنيكالىق وقۋ ورنىن اياقتاسا، ق.توقاەۆ 1975 جىلى ماسكەۋ مەملەكەتتىك حالىقارالىق قاتىناستار ينستيتۋتىن، 1992 جىلى رەسەي فەدەراتسياسى سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ ديپلوماتيالىق اكادەمياسىن تامامداعان. دەمەك، زامانعا ساي ولشەيتىن بولساق، قايسىسى ساياسي ءبىلىمدى ەكەنىن باعامداي بەرىڭىز.
(ق.توقاەۆتىڭ ستۋدەنتتىك شاعى)
جۇبايلارى
ن.نازارباەۆتىڭ جۇبايى — سارا الپىسقىزىنان داريعا، ءداريا، ءاليا اتتى ءۇش قىزى بولسا، قاسىم-جومارت توقاەۆ اجىراسقان. ونىڭ بۇرىنعى ايەلى نادەجدا داۆىدوۆنادان تيمۋر ەسىمدى جالعىز ۇلى بار.
ق. توقاەۆتىڭ ايەلى نادەجدا داۆىدوۆنا
تاجىريبە
ن. نازارباەۆ ساياساتتا باس-اياعى 12 جىل ءجۇرىپ پرەزيدەنتتىككە كەلسە، ق. توقاەۆ 20 جىلدىق ساياسي تاجىريبەگە يە.
ارىستاعى اپات. كىم، قالاي كومەكتەستى؟
سايكەسىنشە، سوڭعى ورىن العان وقيعالارعا توقتالساق، ارىستاعى اپات ەل تاريحىندا 4 رەت قايتالانعان. ونىڭ ۇشەۋى ن.نازارباەۆتىڭ تۇسىندا ورىن الدى. ەلباسى 3 اپاتتا دا "جارىلىس قوسپاسى اپتاپ ىستىقتان جارىلعان بولۋى مۇمكىن، قاۋىپسىزدىك تەحنيكاسى ەرەجەلەرىن ورەسكەل بۇزىلعان" دەپ تابيعاتتىڭ ىسىنە بالاعان. جانە روبوتوتەحنيكالار ارقىلى ادام رەسۋرستارىن جۇمىلدىرۋدى بارىنشا ازايتۋ تۋرالى تاپسىرما بەرگىزدى. ال ق.توقاەۆ ۇستازىنىڭ دارا جولىن قايتالاپ، قورعانىس، ىشكى ىستەر مينيسترلەرى مەن تۇركىستان وبلىسىنىڭ اكىمىنە اسكەري ءبولىم قويماسىنداعى وق-ءدارى جارىلىسىنىڭ زارداپتارىن جويۋ تۋرالى (ادەتتەگىدەي شەشىمسىز) شۇعىل شارالار قابىلداۋدى تاپسىردى. الايدا حالىقتى اپات ورتالىعىنان ول دا، ەلباسى سەكىلدى سۋىرىپ شىعارا المادى. بىراق ق. توقاەۆ ءدال وسى وقيعادا ازداعان ايىرماشىلىق تانىتتى. ول ارىسقا جارىلىس بولعان ءتۇنى-اق قوس وكپەسىن قولىنا الىپ، جەتىپ بارعان ەدى.
لاتىن ءالىپبيى
ن. نازارباەۆ 2017 جىلى 12 ساۋىردە لاتىن الىپبيىنە كوشۋ تۋرالى شەشىم قابىلداعان بولاتىن. ق. توقاەۆ مەملەكەت پرەزيدەنتى لاۋازىمىنا يە بولعاندا، بۇل تۋرالى شەشىمگە وزگەرىستەر ەنگىزىلە مە، دەگەن جۇرەكتە جىلت ەتكەن ءۇمىت پايدا بولعان ەدى. الايدا ق. توقاەۆ 2017 جىلى-اق قازاق ءتىلىن لاتىن گرافيكاسىنا كوشىرۋ ماسەلەسىن قوس قولداپ قولداي جونەلگەن.
ەسىرتكىمەن اينالىساتىندارعا كىم قاتاڭ شارا قولداندى؟
2018 جىلدىڭ 19 جەلتوقسانىندا سەناتتىڭ وتىرىسىندا توقاەۆ ەسىرتكى بيزنەسىمەن اينالىساتىن قىلمىسكەرلەرگە قاتىستى سوت تەرگەۋىن ءومىر بويى تۇرمەگە قاماۋ جانە ءولىم جازاسىنا كەسۋگە دەيىن قاتاڭداتۋدى ۇسىندى. ال ەلباسى ەلوردا ارقىلى وتەتىن استىرتىن ەسىرتكى ترافيگىنىڭ جولىن كەسۋ، زاڭسىز ەسىرتكى اينالىمىنىڭ دەڭگەيىن تومەندەتۋ جانە ونىمەن بايلانىستى قىلمىستاردى بەيتاراپتاندىرۋ دەگەن سەكىلدى قاراپايىم دۇنيەلەرمەن عانا شەكتەلىپ قالعان.
ءۇش تىلدىلىك نازارباەۆقا كەرەك. توقاەۆقا شە؟
ال ءتىل ماسەلەسىنە كەلگەندە ن. نازارباەۆ بەسىكتەگى بالادان ەڭكەيگەن قارتقا دەيىن ءۇش ءتىلدى ءبىلۋدى مىندەتتەسە، ق. توقاەۆ: "بۇل – وتە كۇردەلى ءارى ماڭىزدى ماسەلە. مەنىڭ ۇستانىمىم، بىرىنشىدەن، قازاق ءتىلى بولۋعا ءتيىس، ورىس ءتىلى بولۋعا ءتيىس. بۇلاردىڭ بالالارىمىز ءۇشىن ماڭىزى زور. تەك سودان كەيىن عانا اعىلشىن ءتىلىن وقىتۋ كەرەك", – دەپ، اعىلشىننىڭ اسا ءبىر ماڭىزدى ەمەس ەكەنىن اتاپ وتكەن. بىرەۋ بىلەر، بىرەۋ بىلمەس، ن. نازارباەۆ قازاق پەن ورىس ءتىلىن جەتىك بىلسە، ق. توقاەۆ ورىس، قىتاي، اعىلشىن، فرانسۋز جانە قازاق ءتىلىن مەڭگەرگەن.
جولداۋداعى پارىق
ال كۇنى كەشە عانا 2-قىركۇيەكتە وتكەن جولداۋدا ەلباسى ۇزىننان ۇزاق داستانعا اينالدىرعان جەر داۋىنا نۇكتە قويدى. ميتينگكە رۇقسات تا بەردى. ەلباسى اسا قاتتى ءمان بەرمەگەن زورلىق-زومبىلىق ماسەلەسىندە جازانى كۇشەيتەتىنىڭ دە ايتىپ قالدى. ۇقساستىقتارى ەكەۋى دە ورىس-قازاق تىلىندە جولدادى.
"ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى
