جەتى رۋح

2816
Adyrna.kz Telegram

“تۋعان جەر” شىعارماشىلىق بايقاۋىنا قاتىسۋشىلاردىڭ تۋىندىلارىن پاراقشامىزعا جاريالاۋدى باستادىق. كەلەسى كەلىپ تۇسكەن تۋىندى «ۇزدىك پوەزيا» اتالىمى بويىنشا نارقۇلان رايحانۇلى.

 

 

اۆتورى: نارقۇلان رايحانۇلى

بايلانىس نومەرى: 8-708-566-71-24

 

 

پوەما

ۋاقىت رۋحى قايتىپ كەلمەيدى.
وسى رۋح ازايا باستاعانى-اقىرزاماننىڭ جاقىنداعانى.
ياماموتو تسۋنەتومو

 

I
جەتى قۇرلىقتى اينالىپ،
ادامزات كىندىگى ءنار العان،
كيەلى رۋحقا بايلانىپ.
جەتى قات كوك پەن جەر -
اللانىڭ ءامىرى بويىنشا جارالعان.

سودان بەرى،
اقجال تاريحتىڭ،
اقتارىپ بۋىرقانعان پاراعىن.
قاراساڭ...
ادام اتا مەن ھاۋا انادا،
اردا التايدان تاراعان.
ءتاڭىرى نۇر قۇيىپ ساناعا،
تىرشىلىك تۇرەنى باستالعان،
التىن كوكىرەك،
ابىز كەۋدەلى وسىناۋ ۇلى دالادا.

ۇڭىلسەڭ التىن تاريحقا كەشەگى،
ەجەلگى بوتاي مادەنيەتى -
ءبىزدىڭ كىم ەكەنىمىزدى الەمگە ءماشھۇر ەتەدى.
ەگەردە تۇسىنسە تۇيسىكسىز الەمنىڭ پەندەسى،
جەر جارالعالى ءبارى بىزدەن باستالعان،
ايشىقتاپ ايتۋعا وسىدا جەتەدى.
قولعا ۇيرەتىپ جابايى تورىنى،
قۇلان جال قىلقۇيرىق ءباھادۇر ەرلەردىڭ استىندا ويناعان.
اتپەنەن باستالعان حان شىڭعىس جورىعى،
نايزاسى ەۆروپا توسىنە دەيىن بويلاعان.
ونىدا جاساعان ءبىز ەدىك انىعى...
جورىقتا ات قۇلاعىندا ويناعان،
ايزايرا بابامنىڭ اقكوز ەرلىكتى جورىعى...

II
ءبىز دەگەن -
اق الماس قانجاردىڭ ءجۇزى ەدىك،
جادىگەر مۇرامىز، قىلىش پەن ساداقتى ايت،
ونى الەمگە ۇستاۋدى ۇيرەتكەن ءبىز ەدىك!
بۇگىندە جەر جاھان قارۋدىڭ اتاسى وسى دەپ اداقتايدى،
رۋحى ءور -
كەشەگى ساق پەن عۇن،
بۇگىنگى قازاقتى ايت!!!

قازاققا جەتى قۇت دارىعان،
جەر شارىن اينالىپ،
ۋاقىت بوداندىق بوساعاسىنا سارىعان.
الاشتا تاۋەلسىزدىك تويلانىپ،
جەر شارى كوك تۇرىك ۇرپاعىن تانىعان.
ۇلت ەدىك ۋىزىنا جارىعان،
كۇللى تۇرىكتىڭ قارا شاڭىراعىنا،
مۇراگەر ءبىز بولىپ سايلانىپ،
ۇلتىمنىڭ رۋحىنا كوكبورى دارىعان.
ەگەستە ەلى ءۇشىن قايرالىپ...

ەندى ءبىز -
جەتى باس ايداھار كەلسەدە،
ورماندى ايۋعا الدىرماس
ازۋى التى قارىس ارلانبىز.
بيىككە سامعاسا قاناتىن تالدىرماس،
باسىنا سامۇرىق ۇيالار زاڭعارمىز.
ۇلت ەدىك كوكجالمەن تاعدىرلاس،
كەتەتىن قاقپانعا اياعىن قالدىرىپ.
نامىسىن، رۋحىن قۇلاتپاۋ قۇلديعا،
بۇل دەگەن سالت-ءداستۇر زاڭدىلىق.
سانا مەن تۇيسىكتە ساقتالعان ىلعيدا...

III
جەتى اتا تەكتىلىك سارىنى،
ۇرپاقتىڭ مولدىرلىك يباسى.
قوبىزدىڭ قۇلاقتا زار ءۇنى،
اششى زارىم مەن تەرىمنىڭ تۇنباسى.
كەرمەك ءۇنى بار عاسىردىڭ،
وتكەنگە ۇڭىلسەڭ...
زارلاعان ىنگەننىڭ ۇزىلگەن بۇيداسى.

بيىككە ۇشۋدان تالماعان،
سىنىعى ەك اسىلدىڭ.
تەكتىلىك جۇرناعى ءتاڭىرى قولداعان،
كونە بال-بالدار ۇنىمەن،
بابالار قاشاعان ويۋلار،
قوشقار ءمۇيىزدىڭ تۇرىمەن،
اردا تاريحىم قويۋلار.
ءبىر تال ارشانىڭ بۇرىنەن...
قىل قۇيرىق تۇلپاردىڭ تۇگىنەن،
ادامزات ءناسىلى -
تەكتىلىك دەگەندى مويىندار.

جەتى جۇت كەلسەدە،
بىرلىگى تاس ءتۇيىن.
تىرىدە ءبىر توبە،
بۇيىرعان ءبىر شۇڭقىر،
سەرتتەسىپ ولسەدە.
ۋاقىت پەن سەرتىنە بەرىك ۇلت.
ءبىز ەدىك، راسى -
ءتاڭىرى ءمور باسىپ قالدىرعان مۇراسى.
سەنبەسەڭ سەندەلمەي،
گەرودوت، ابىزعازى، سىما سيان
سەكىلدى التىن كوكىرەك ابىزداردان سۇراشى.

ولاردا باس ءيىپ قالدىرعان،
توم توم تاريح جازباسىن.
بۇل جايلى،
كونە شاھاردان الدىرعان،
ەسكى جازبالار قوزعاسىن.
"تۇرىك شەجىرەسى" مەن "تاريح" ەڭبەگىن وقىشى،
ءبىز جايلى نە دەيدى؟
جازادى ولاردا،
جەكپە-جەك شايقاستا قاس ساقتىڭ جەنگەنىن.
سەبەبى ولاردى كوك ءتاڭىر جەبەيدى،
"تاريحي جازبالاردا" اڭىز بوپ ايتىلعان،
ءبىزدىڭ تۋلاعان تاريحتى ەندى كىم بوگەيدى...

IV
التىن ادامدا ۇلى دالادا ساقتالعان،
ەۆروپا ەتەگىن جابا الماي جۇرگەندە.
بابامىز التىنمەن اپتالعان،
وسىدا جەتەدى ءبىز جايلى بىلگەنگە.
اقسوڭكە تاريح بەتىنە ءۇڭىلشى،
ءبىزدىڭ كارتادا،
كونە جادىگەر ەسكى شاھارلار قاتتالعان.

سان عاسىر تاريح،
اق شاشى اعارىپ كەمسەڭدەپ،
كونە شاھارلار تۋرالى سويلەيدى.
تاريح تەڭىزى اعادى سەڭ-سەڭ بوپ،
جادىگەر تۇرىكستان رۋحى گوي-گويلەيدى.
قارت مەكەن ابىز تارازدىڭ وتكەنى،
ول دەگەن تاۋسىلماس قازىنا.
قيماق پەن وعىزدىڭ بەكتەرى،
تارازدا جۇگىنگەن قازىعا...
التىن باۋلى قىرانى ەك تۇركىنىڭ،
ەشكىمگە ەسەسىن جىبەرمەس.
ءتۇسىرىپ كورمەگەن سۇلكىنىن،
تۇركىلەر دەگەنىم -
بوز دالا ايعىرى ەك،
جالى مەن قۇيرىعى كۇزەلمەس.

اقباس التايدىڭ شىڭدارى،
كۇللى تۇرىكتى بىرلىككە شاقىرعان.
باعزى بابالار مۇڭ زارى،
بوداندىق بۇعاۋىنان قۇتىلىپ،
الداسپان رۋحى جەبەدەي اتىلعان.
الىپ يمپەريالار رۋحتىڭ بۋىنا جۇتىلىپ،
تاق پەن تاجدەرى ساۋداعا ساتىلعان.
تۇركىلەر ويانىپ سول مەزەت،
كوك ءتاڭىر رۋحىن شاقىرعان.
وسىلاي دا وسىلاي،
ۋاقىتتىڭ وتىندە ەلگەزەك،
بىرلىكتىڭ دۇعاسى وقىلعان...

V

ۇلى جىبەك جولىدا،
ۇلى دالانىڭ زاڭىندا جازىلعان.
باتىس پەن شىعىستى جالعاعان،
سول جولدى ءايمۇيىز بابالار باسقارىپ،
بولاشاق ۇرپاعىن العاعان.
تولاعاي-تولاعاي ءىس ءۇشىن تەمىرقازىق جاستانىپ،
جەر ءۇشىن شاھيت بوپ كەتسەدە،
جاراتقان ۇرپاعىن وڭداعان.
ءبىز دەگەن جەيحۋن مەن سەيحۋن داريا،
تاۋسىلماس ارناسى.
ەجەلگى تۇرىكتىڭ، بۇگىنگى قازاقتىڭ جالعاسى،
قانشاما داۋىرلەر بولسادا قانسوقتى،
قىران ەك قاناتى تالماعان!

VI
جەتى قازىنا،
داۋىرلىك مۇرامىز، جالعاسقان باعزىدان.
وزگە ءۇشىن بۇل اڭىز
«تاۋسىلماس جىر اڭىز»،
دەيدى ەكەن كارى قۇرلىقتار الجىعان.
ولاردىڭ ءىشىن ورتەيدى وكسىگى،
ورداسىن تالقانداپ ور جىلان.
سەبەبى ولاردا جوق ەدى «ەرتوستىگى»،
ەلى ءۇشىن شاھيت بوپ،
دۇشپاننان قورعاعان.

كونە اڭىز ءاپسانا،
ىلكىدەن بابالار تاريحىن دارىپتەر.
كوكتۇرىك سارىندى ەرلىكتىڭ جالعاسىن،
الپامىس، قوبىلاندى باتىرلار ادىپتەر.
ار جاعىم،
ورحون مەن ەنيسەي بويىندا،
بال-بالدار سىر شەرتىپ بوزدايدى.
كۇلتەگىن، تونىكوك تۇركىلەر سويىندا،
عاسىرلىق تاريحىمدى قوزعايدى.
بەر جاعىم جەم، ساعىز، ويىلدا،
مەنىڭ التىن تاريحىم توزبايدى.
استانا ورناتقان ەسىلدىڭ بويىندا،
تۇرىكتىڭ، قازاقتىڭ رۋحىن قوزعايدى...

VII
جەتى بۇل،
رۋحتىڭ توعىسقان سيمۆولى.
بولاشاق بىزدەردىڭ ۋىستا،
كوك بايراق قازاقتىڭ سۇيگەنى،
الاشپىز بۇيرەگى بۇرىلىپ تۇراتىن تۋىسقا.
جەتى رەت ولشەيتىن ءار ءىسىن،
اسپانتەك ۇلت ەدىك ۇجداندى.
رۋحتان ىزدەيتىن ءومىردىڭ ءمانىسىن،
ارتىڭدا الاشىم الداسپان ءىز قالدى.

بۇل كۇندە،
ۇلت ەدىك، ءداستۇرى مەن سالتى ناقتى
«...الەمدى تىتىرەتكەن سالتاناتى...»
سۇلتانماحمۇت جىرلاعان داڭقىڭ وردە،
ۋاقىت سوڭى بولعانشا ءان قاناتتى،
عاسىر سوڭى بولعانشا جالقىن اتتى،
زامان سوڭى بولعانشا انتراكتى...

پىكىرلەر