كەشەدەن بەرى باق بىتكەن قىرعىزستان ەكس-پرەزيدەنتى المازبەك اتامباەۆقا قاتىستى اقپاراتتاردى جارىسا جازۋدا. وسىعان بايلانىستى بۇگىن ءبىز سوورونباي جەەنبەكوۆ پەن المازبەك اتامباەۆ اراسىنداعى تەكەتىرەس پەن قوي تاشتا بولعان ارنايى وپەراتسياعا قىسقاشا توقتالۋدى ءجون كوردىك.
تەكەتىرەس قايدان شىقتى؟
جەەنبەكوۆ پەن اتامباەۆ ارازدىعى 2017 جىلى العاشقىسىنىڭ ۇلىقتاۋ ءراسىمى اياقتالا سالىسىمەن باستالدى. پرەزيدەنت سايلاۋى كەزىندە اتامباەۆ جەەنبەكوۆتى قوس قولداپ قولداسا،يناۋگۋراتسيادان كەيىن ونىڭ ريتوريكاسى وزگەرىپ سالا بەردى. قوس كوشباسشى قارىم-قاتىناسىنىڭ وزگەرۋىنە جاڭا پرەزيدەنتتىڭ بيلىك باسىنا كەلە سالىسىمەن جەمقورلىقپەن كۇرەسۋى سەبەپ بولدى. اتاپ ايتقاندا جەەنبەكوۆ كومانداسى بيلىك تىزگىنىن قولىنا العان ساتتەن باستاپ اتامباەۆ تاعايىنداپ كەتكەن كادرلاردى ورنىنان الىپ، ولاردىڭ ۇستىنەن قىلمىستىق ءىس قوزعاي باستادى. ءبىر سوزبەن ايتقاندا جاڭا پرەزيدەت وزىنە ىڭعايلى جاڭا ساياسي الاڭ قالىپتاستىرۋعا كىرىستى. وسىدان كەيىن اتامباەۆ كەشەگى پارتيالاس ارىپتەسىن قاتاڭ سىناپ، جەردەن الىپ، جەرگە سالۋ ناۋقانىنا كىرىستى. باستاپقىدا جەەنبەكوۆ ەكس-ارىپتەسىنىڭ بۇل ارەكەتتەرىنە قارسى ەشقانداي پىكىر بىلدىرگەن جوق. بىراق كەيىننەن ول «مەن ەشكىمگە ءبىر ادامنىڭ مۇددەسىن قورعايمىن دەگەن ۋادە بەرگەن جوقپىن» دەپ مالىمدەدى. «ەكى قوشقاردىڭ باسى ءبىر قازانعا سىيمايدى» دەگەندەي، ەكى باسشىنىڭ جولى وسى مالىمدەمەدەن كەيىن ەكىگە ءبولىندى.
اتامباەۆقا تاعىلعان ايىپتار
2019 جىلدىڭ ماۋسىم ايىندا قىرعىزستان پارلامەنتى المازبەك اتامباەۆتان «قول سۇعىلماۋشىلىق» مارتەبەسىن الىپ تاستادى. وعان «بيلىكتى كۇشپەن تارتىپ الۋ»، «قىلمىس الەمىنىڭ سەركەسى ازيز باتۋكاەۆتى بوستاندىققا شىعارۋعا كومەكتەسۋ»، «جەمقورلىق» جانە «جەر تەلىمدەرىن زاڭسىز بولىسكە سالۋ» باپتارى بويىنشا ايىپ تاعىلدى. باس پروكۋراتۋرا جوعارىدا اتالعان ايىپتاردىڭ ىشىندە «بيلىكتى كۇشپەن تارتىپ الۋ» ايىبىن نەگىزسىز دەپ تانىپ، قالعان ايىپتار بويىنشا اتامباەۆتىڭ ۇستىنەن قىلمىستىق ءىس قوزعاۋعا قاۋلى شىعاردى. اتامباەۆ «قول سۇعىلماۋشىلىق» يممۋنيتەتىنەن ايىرىلعاننان كەيىن، قوي تاشتاعى ۇيىنەن ەشقايدا بارمايتىنىن ايتىپ، قۇزىرلى ورگانداردىڭ تەرگەۋگە شاقىرتۋىن قابىل المادى. بىراق جەەنبەكوۆ بيلىگىن سىناۋدى توقتاتپادى. ءىىم تامىز ايىنىڭ 7-ءى كۇنى ەكس-پرەزيدەنت ۇيىندە بولعان ارنايى وپەراتسياعا دەيىن اتامباەۆتى 3 رەت تەرگەۋگە شاقىردى. كرەملگە شاقىرتۋ شىلدە ايىنىڭ 24-ءى كۇنى المازبەك اتامباەۆ رەسەي بيلىك وكىلدەرىنىڭ شاقىرتۋىمەن ماسكەۋگە جول تارتتى. وندا ول رف باسشىسى ۆلاديمير پۋتينمەن كەزدەستى. بىراق كەزدەسۋ اتامباەۆتىڭ پايداسىنا شەشىلمەدى. ولاي دەيتىن سەبەبىمىز، باس قوسۋدان كەيىن پۋتين قىرعىزستان حالقىن سوورونباي جەەنبەكوۆتىڭ ماڭايىنا توپتاسۋعا، سوعان كومەكتەسۋگە شاقىردى.
بۇدان ارى نە بولۋى مۇمكىن؟
المازبەك اتامباەۆتى ۇستاۋعا جاسالعان تالپىنىس بەلگىلەنگەن شەكتەن شىعىپ كەتۋدىڭ سوڭعى قادامى دەسەك، وندا الداعى ۋاقىتتا قىرعىزستان حالقى ەكىگە ءبولىنۋى ابدەن مۇمكىن. ءبىر ادامنىڭ ءومىرىن قيىپ، 45 ادامدى جاراقاتتاعان قاندى قاقتىعىس «جەەنبەكوۆ – اتامباەۆ ساياسي ساگاسىنىڭ» باسى عانا ءتارىزدى. كەشەگى وقيعاعا بايلانىستى ەكى باسشىنىڭ جاساعان مالىمدەمەلەرىنە قاراپ، بۇل تەكەتىرەس بۇگىن نەمەسە ەرتەڭ اياقتالادى دەپ ايتۋ قيىن...
دەرەككوز: "The Qazaq Times"
"ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى
