بۇگىن — قازاق جازۋشىلارىنىڭ اراسىندا ءبىرىنشى بولىپ سوتسياليستىك ەڭبەك ەرى التىن جۇلدىزىمەن ماراپاتتالعان بەلگىلى دراماتۋرگ، مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى عابيت مۇسىرەپوۆتىڭ تۋعان كۇنى.
حالىق جازۋشىسى قازىرگى 1902 جىلى 22 ناۋرىزدا سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ جامبىل اۋدانىندا دۇنيەگە كەلگەن. ازان شاقىرىپ قويعان اتى – عابدى ءال-عابيت. بۇل اراب تىلىنەن اۋدارعاندا «قۇدايدىڭ قۇلى» دەگەن ماعىنانى بىلدىرەدى.
اۋىل مولداسىنان ارابشا حات تانىعان ول اۋەلى ەكى جىلدىق اۋىلدىق ورىس مەكتەبىن، كەيىن ءتورت جىلدىق جوعارى باسقىش ورىس مەكتەبىن بىتىرەدى. ورىس مەكتەبىندە جۇرگەندە ورىستىڭ اتاقتى اقىن جازۋشىلارىنىڭ شىعارمالارىن وقىپ ءبىلۋى، اۋىل مەكتەبىندە ءوزىن وقىتقان ادەبيەتشى مۇعالىم بەكەت وتەتىلەۋوۆتىڭ اسەر-ىقپالى بولاشاق جازۋشىنىڭ ادەبيەتكە ەرەكشە ىقىلاس اۋدارۋىنا سەپتىگىن تيگىزەدى.
عابيت مۇسىرەپوۆ 1918-1921 جىلدارى پرەسنوگوركوۆ ستانتسياسىنداعى جوعارى جەتى جىلدىق ۋچيليششەدە ورىسشا ءبىلىمىن شىڭدايدى. ال 1923 جىلى جازۋشى ءسابيت مۇقانوۆپەن بىرگە ورىنبورداعى جۇمىسشى فاكۋلتەتىنە (رابفاك) وقۋعا تۇسەدى. بۇل ءبىلىم ورداسىندا الەم ادەبيەتى ساڭلاقتارى مەن XIX عاسىرداعى ورىس كلاسسيكتەرىنىڭ شىعارمالارىمەن تانىسادى.
1926 جىلى رابفاكتى بىتىرگەن سوڭ، ومبىداعى اۋىل شارۋاشىلىعى ينستيتۋتىندا ءبىر جىل وقىپ، 1927–1928 جىلدارى بۋراباي تەحنيكۋمىندا وقىتۋشىلىق قىزمەت اتقاردى. تۇڭعىش شىعارماسى – «تۋلاعان تولقىندا» پوۆەسىن وسى تۇستا جازدى. بۇل تۋىندى 1928 جىلى جارىق كوردى. مۇندا رەۆوليۋتسيانىڭ قيىندىعىن كورگەن، باقىت پەن ەركىندىك ءۇشىن ايانباي كۇرەسكەن ادامدار جايلى ايتىلعاندىقتان، شىعارما بىردەن وقىرمانداردىڭ قىزىعۋشىلىعىن وياتتى.
وسىدان كەيىن «العاشقى ادىمدار»، «قوس شالقار»، «ۇزدىكسىز ءوسۋ» سەكىلدى پوۆەستەرى مەن ايەل-انا تۋرالى اڭگىمەلەر سەرياسى جارىق كوردى.
مۇسىرەپوۆ ءار كەزەڭدە جازىلعان انا تاقىرىبىنداعى تۋىندىلارىندا قازاق ايەلىنىڭ جيىنتىق بەينەسىن جاسادى. قالامگەر “انانىڭ اناسى” (1933), ء“ولىمدى جەڭگەن انا” (1933), “اشىنعان انا”، “انانىڭ اراشاسى” (1934), “ەر انا” (1942), “اقليما” (1944), ء“امينا”، “انا جىرى”، “انا” شىعارمالارى ارقىلى ءسوز ونەرىنە جاڭا كوركەمدىك ورنەك اكەلدى.
عابيت ماحمۇتۇلىنىڭ العاشقى رومانى — “قازاق سولداتى”. 1945 جىلى “قازاق باتىرى” دەگەن اتپەن جارىق كورگەن پوۆەسىن جازۋشى وڭدەپ، تولىقتىرىپ، 1950 جىلى قايتا جاريالادى. بۇل شىعارما بۇكىل قازاق ادەبيەتىنىڭ پروزا سالاسىندا II دۇنيەجۇزىلىك سوعىس تاقىرىبىنا ارنالعان تۇڭعىش تۋىندى جانە قازاق ادەبيەتىندەگى سوعىس تاقىرىبىندا جازىلعان تاڭداۋلى شىعارمالاردىڭ ساناتىنان لايىقتى ورنىن العان اسا ەلەۋلى ەڭبەك بولدى.
قالامگەردىڭ كوپ ىزدەنىس، ۇلكەن دايىندىقپەن كەلگەن وبرازى — ۇلپان بەينەسى. ول كۇندەلىگىندە: “مەنىڭ ويىمدا ۇلپان 40 جىل بىرگە جاساسىپ ءجۇردى. مەن ول بەينەنى ءار قىرىنان كورسەتۋگە تىرىستىم – ويى، سەزىمى، سىرت سۋرەتى، جاس كەزى، ەسەيگەن كەزى، مىنەزى، مەيىرىمى، تاعىسىن تاعى»،– دەپ جازدى.
عابيت مۇسىرەپوۆ ءوزىنىڭ قوعامدىق، پۋبليتسيستىك، جۋرناليستىك، سىنشىلدىق قىزمەتىمەن دە تۋعان حالقىنىڭ مادەنيەتىنىڭ دامۋىنا زور ەڭبەك ءسىڭىردى. الايدا قازاق حالقى ونى ۇلكەن سۋرەتكەر جازۋشى دەپ تانيدى، كوركەم ءسوزدىڭ حاس شەبەرى دەپ بىلەدى، قۇرمەت تۇتادى. ول بىرنەشە مارتە قازاق كسر جوعارعى كەڭەسىنىڭ، ءبىر رەت كسرو جوعارعى كەڭەسىنىڭ دەپۋتاتى جانە قازاق كسر جوعارعى كەڭەسىنىڭ توراعاسى بولىپ سايلانعان. ءۇش مارتە لەنين وردەنىمەن جانە ەكى مارتە ەڭبەك قىزىل تۋ وردەنىمەن، وكتيابر رەۆوليۋتسياسى وردەنىمەن جانە كوپتەگەن مەدالدارمەن ماراپاتتالعان.
