ساياسي قۋعىن-سۇرگىن قۇرباندارىن تولىق اقتاۋ جونىندەگى مەملەكەتتىك كوميسسيا وتە اۋقىمدى جۇمىستار اتقاردى. جاقىندا مەملەكەتتىك كەڭەسشى ەرلان قارين الماتىعا كەلگەن ساپارىندا ءبىر توپ زيالى قاۋىم وكىلدەرىنە، جازۋشى-جۋرناليستەرگە وسى كوميسسيا شەڭبەرىندە جيناقتالعان قۇجاتتارمەن تانىستىردى.
كوميسسيا توراعاسى ەرلان قاريننىڭ ايتۋىنشا، باس پروكۋراتۋرا، ۇقك، ءىىم قاراستى جابىق قورلارداعى 2 ميلليوننان استام قۇپيا قۇجاتتان “قۇپيا” بەلگىسى الىنىپ تاستالىپ، اشىق زەرتتەۋلەر جۇرگىزۋگە، جاريالانۋعا جول اشىلعان.
پرەزيدەنت ارحيۆىندە 100 جىلعا جۋىق ۋاقىتتا 700 مىڭعا جۋىق ءىس جيناقتالسا، قۋعىن-سۇرگىن قۇرباندارىن اقتاۋ جونىندەگى مەملەكەتتىك كوميسسيا ءوزى جۇمىس ىستەگەن 3 جىل ىشىندە 600 مىڭعا جۋىق ءىس-قاعازداردى پرەزيدەنت ارحيۆىنە تابىستاپ وتىر. كوميسسيا ءۇش جىلدا جيناقتاعان قۇجاتتار كولەمى پرەزيدەنت ءارحيۆىنىڭ 100 جىلدا جينالعان قۇجات قورىمەن پارا-پار بولىپ وتىر.
ايتا كەتۋ كەرەك، 600 مىڭ ءىس دەگەنىمىز ول - 600 مىڭ پاراق ەمەس. ءاربىر ءىس بىرنەشە تومنان تۇرۋى ىقتيمال.
وسىدان-اق مەملەكەتتىك كوميسسيانىڭ جۇمىس اۋقىمىن سەزىنۋگە بولادى.
– مۇراعاتقا كەلىپ تۇسكەن ءاربىر ماتەريالعا زالالسىزداندىرۋ جۇمىسى ءجۇرگىزىلەدى. مۇنى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن ارنايى اپپاراتتار پايدالانىلادى. ماتەريالداردىڭ قۇرامىندا زاتتاي دالەلدەر بار. ءتىپتى، كەيبىرىنىڭ قۇرامىندا ۋلى زاتتار بولۋى مۇمكىن. سوندىقتان زالالسىزداندىرۋ ءىسىنىڭ ماڭىزى ايرىقشا. ودان كەيىن رەستاۆراتسيالىق وڭدەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلەدى. مۇندا ماماندار ءار قاعازدى قايتا قالپىنا كەلتىرۋمەن اينالىسادى. سودان سوڭ تسيفرلاندىرىلادى. قازىر مەملەكەتتىك كوميسسيا ءوزىنىڭ جۇمىسىن اياقتاعانىمەن، الدا كەم دەگەندە 5-10 جىل ىشىندە ماتەريالدىڭ بارلىعىنا زالالسىزداندىرۋ جۇمىسى ءجۇرىلىپ، قايتا قالپىنا كەلتىرىلۋى ءتيىس.
قازىر جالپى سانى 2 ميلليون قۇجات قۇپياسىزداندىرىلسا، 600 مىڭنان استام ءىس قۇجاتتارى مۇراعاتقا بەرىلگەن. مەملەكەتتىك كوميسسيانىڭ نەگىزگى جۇمىسى – ىزدەستىرۋ، جۇيەلەۋ، ساراپتاما جاساۋ، تالداۋ. ازىرگە وسى جۇمىستار اياقتالدى. ەندى الدىمىزدا رەتكە كەلتىرۋ، زالالسىزداندىرۋ، تسيفرلاندىرۋ مىندەتى تۇر. وسىدان كەيىن عانا تاريحشىلار مەن ارنايى ماماندار قۇجاتتارعا ءوزارا تالداۋ جاساي الادى، – دەيدى مەملەكەتتىك كەڭەسشى ە.قارين.
زەرتتەۋ جۇمىسى ناتيجەسىندە قول جەتكىزگەن تاماشا دەرەك - ءاليحان بوكەيحانوۆتىڭ سەمەيدەگى ورتالىققا جىبەرگەن حاتى. ودان كەيىنگى ايرىقشا جاڭالىقتاردىڭ ءبىرى – جۇسىپبەك ايماۋىتوۆتىڭ بۇرىن-سوڭدى ەش جەردە جاريالانباعان شىعارماسىنىڭ تابىلۋى.
«ءازىر ولمەيمىن» («تەز ولمەن») – جۇسىپبەك ايماۋىتوۆتىڭ اباقتىدا جاتىپ جازعان ولەڭى. تار قاپاستا ەلگە دەگەن ساعىنىش سەزىمىن ولەڭمەن جەتكىزگەن. ۇيقاسى مەن ەكپىنى جەتىسپەيتىن ولەڭ جولدارىنىڭ جۇسىپبەك ايماۋىتوۆقا تيەسىلى ەكەندىگىنە كۇمان بولعان. بىراق بىرنەشە ينستيتۋتتان قۇرىلعان كوميسسيا ناقتى دالەلدەر ۇسىنىپ ولەڭدى الاش قايتراتكەرىنە جاتقىزىپتى.
اباقتىدا جاتقان وزگە ازاماتتار شىعارمانى ءبىر-بىرىنە اۋىزشا تاراتقان دەسەدى. ونداي جاعدايدا شىعارما بەلگىلى ءبىر وزگەرىسكە ۇشىراۋى دا زاڭدى عوي.
پرەزيدەنت ءارحيۆىنىڭ ديرەكتورى ءاليا مۇستافينا ءباسپاسوز وكىلدەرىنە زەرتحاناداعى رەستاۆراتسيالىق وڭدەۋ كەزىندەگى پروتسەسس بارىسىن باياندادى.
– بۇگىندە 600 مىڭ ماتەريالدىڭ ىشىندە 40 مىڭنان استام ءىستى زەرتتەپ، ولارعا سيپاتتاما جاسادىق. بۇل ءبىر جىل ۋاقىت ىشىندە جاسالعان جۇمىس. ارحيۆتىك ءىستىڭ وزىندىك ءتارتىبى بار. ماتەريالدى جابىق قوردان العاننان كەيىن ارحيۆتىك ءىستىڭ تالاپتارىنا سايكەس ولاردى جۇيەلەپ، رەتتەپ، ءبىر جۇيەگە كەلتىرەمىز، – دەيدى پرەزيدەنت ءارحيۆىنىڭ ديرەكتورى.
ءاليا مۇستافينانىڭ ايتۋىنشا، قۇندى قۇجاتتار ونداعان جىلدار بويى وتە ناشار دەڭگەيدە ساقتالعان. اقىرىندا، 686 ءىستى ءتىپتى قايتا قالپىنا كەلتىرۋ مۇمكىن بولماي قالعان.
“قابىلدانعان قۇجاتتاردىڭ 51 پايىزى تولىق قالپىنا كەلتىرۋدى قاجەت ەتسە، 47 پايىزى ءىشىنارا قالپىنا كەلتىرىلۋى ءتيىس. زالالسىزداندىرىلعان، قايتا قالپىنا كەلتىرۋدەن وتكەن قۇجات قولجەتىمدى بولماق” دەيدى ءاليا مۇستافينا.
مەملەكەتتىك كەڭەسشى ەرلان قاريننىڭ ايتۋىنشا، زەردەلەنگەن قۇجاتتار جىل سايىن عىلىمي جيناق رەتىندە كىتاپ بولىپ باسىلىپ شىعىپ وتىرماق. ودان بولەك، ارنايى ۆەب-سايت اشىلىپ، سول سايتقا بارلىق قۇجاتتار ەلەكتروندى تۇردە جۇكتەلىپ، زەرتتەۋشى عالىمدارعا دا، قالىڭ وقىرمان قاۋىمعا دا قول جەتىمدى بولماق.
بۇل ۆەب-سايت راسىندا ىسكە قوسىلسا، ەل-جۇرت قۋعىن-سۇرگىن تۇسىندا ءىس-ءتۇزسىز كەتكەن اتا-بابالارى جايىندا تىڭ دەرەكتەردى ونلاين تۇردە وپ-وڭاي تابۋىنا جول اشىلماق. سول كۇندى اسىعا كۇتەمىز…
ارمان اۋباكىر
