الەۋمەتتىك جەلىلەردە تارتىسقا اينالعان مۇحتار ماعاۋين مەن دۋلات يسابەكوۆتىڭ جەكە سۇحباتى تۋرالى جازۋشىلار وداعىنىڭ باسقارما توراعاسى مەرەكە قۇلكەنوۆ پىكىر ءبىلدىردى. توراعا بۇل داۋلى ماسەلە توڭىرەگىندە Abai.kz اقپاراتتىق پورتالىنا بەرگەن سۇحباتىندا ايتادى.
داۋرەن قۋات: مەرەكە ابدەشۇلى، ءوزىڭىز بىلەسىز، ەلدىڭ تۇتاستىعى، بىرلىگى دەگەنىمىز – بۇگىن ايتىپ ەرتەڭ ۇمىتاتىن ءسوز ەمەس. ەلدىڭ ىشكى بەرەكە بىرلىگىن، ۇلتتىڭ تۇتاستىعىن ءبىز ارقاشان ويىمىزدان شىعارماي، بەرىك ۇستاۋعا ءتيىسپىز. ال حالىقتىڭ ىنتىماعى زيالى قاۋىمنىڭ اۋىزبىرلىگىنەن تابىلادى دەپ تۇسىنەمىن. ءسىز قالاي ويلايسىز؟
مەرەكە قۇلكەنوۆ: وتە دۇرىس ايتاسىڭ! اۋىزبىرلىك بولماي، كىشى ۇلكەندى سىيلاماي، ۇلكەن كىشىنى قۇرمەتتەمەي – بولاشاعىمىز بۇلدىر بولۋى مۇمكىن. بيىل ءبىز جاڭا جىلدى ەكى ۇلكەن سۇحباتپەن قارسى الدىق. پرەزيدەنتتىڭ سۇحباتىنان باسقا، الەۋمەتتىك جەلىلەردە ەكى جازۋشىنىڭ سۇحباتى جارىق كوردى. ءبىرىنشىسى، مۇحتار ماعاۋيننىڭ سۇحباتى. جاقسى سۇحبات. مۇحاڭنىڭ سۇحباتىندا كوپكە وي تاستاعان سوزدەر جەتەرلىك. م. ماعاۋيننىڭ ماڭدايىمىزعا باسقان تۇلعالاردىڭ ءبىرى ەكەنىن مويىنداۋىمىز كەرەك. مەن جازۋشىنى قازاق پروزاسىنا، قازاق ادەبيەتىنىڭ تاريحىنا، جالپى قازاق تاريحىنا كوپ ەڭبەك سىڭىرگەن ادام دەپ ەسەپتەيمىن. ءدال وسىلاي تاريح پەن ادەبيەتكە قاتار ەڭبەك سىڭىرگەن ادامدار بىزدە ساۋساقپەن سانارلىق. م. ماعاۋيننىڭ ءجونى قازاق ءۇشىن بولەك. ونىڭ اۋزىنان شىققان ءاربىر ءسوزىن جۇرت قاعىپ الىپ، اقىل-كەڭەس سياقتى قابىلدايدى.
سول سياقتى ەكىنشى اعامىز دۋلات يسابەكوۆتىڭ دا ەڭبەگى ۇشان-تەڭىز. اسىرەسە، پروزا، دراماتۋرگيا جانرىندا. الەمگە قازاقتىڭ دراماتۋرگياسىن تانىتۋعا دۋلاتتاي ەڭبەك سىڭىرگەن قالامگەر كەمدە كەم. كەشەگى «بورتەسىنىڭ» ءوزى قانداي كەرەمەت دۇنيە بولىپ قابىلدانىپ جاتىر!
سويتە تۇرا، وسى ەكى اعامىزدىڭ سۇحباتىندا مەن عانا ەمەس، جالپى زيالى قاۋىم قابىلدامايتىن تۇستارى بار دەپ ويلايمىن. دۇنيەدەن وتكەن كىسىلەرگە، سونىمەن قاتار، ءبىزدىڭ ۇلكەن تۇلعالارىمىزعا كىر جاعىپ، ايىپ تاققىسى كەلىپ تۇراتىن مىنەزدەرى، ەكەۋىنىڭ ءبىرىن-ءبىرى مويىنداعىسى كەلمەيتىنى ۇنامايدى. مىسالى، «قازاقتىڭ ەڭ ۇلكەن، ەڭ زيالى ون جازۋشىسى كىم؟» دەسەك، ەكەۋى دە سول وندىققا كىرىپ تۇرعان قالامگەر. ەكەۋى دە بىرىنەن-ءبىرى كەم ەمەس.
مۇحتار ماعاۋيننىڭ سوڭعى كەزدە جازعان ەڭبەكتەرى – ءتورت تومدىق شىڭعىس حان تۋرالى شىعارمالارى، التىن وردا تۋرالى شىعارمالارى. ءوزى وسى شىعارمالاردى شارشاپ-شالدىعىپ ءبىتىرىپ، ەندى ءسال كىدىرىس جاساپ دەمالتىندىعىن ايتىپ وتىر. بۇل قازاقتىڭ تاريحىنا، ءبىزدىڭ ادەبيەتىمىزگە، مادەنيەتىمىزگە قوسىلعان ۇلكەن ۇلەس قوي.
سونداي اعالاردىڭ اۋزىنان پەندەشىلىك اڭگىمەلەردىڭ شىققانىن مەن جاراتپايمىن. سوندىقتان سوڭىنان كەلە جاتقان ىنىلەرى رەتىندە ەكەۋمىزدىڭ پىكىر بىلدىرگەنىمىز ءجون شىعار. بىرىنشىدەن، تۇرار رىسقۇلوۆ – قازاقتىڭ قايراتكەر ۇلى، قازاق ءۇشىن كوپ ەڭبەك سىڭىرگەن تۇلعا. ارينە، كەمشىلىگى بولعان شىعار. ارحيۆتە رىسقۇلوۆقا قاتىستى ءبىراز دۇنيەلەر بار دەپ ەستيمىز. بىراق ول دا ستاليندىك قۋعىن-سۇرگىننىڭ قۇربانى بولدى عوي. تەك سول ءۇشىن دە ونىڭ كەيبىر قاتەلىكتەرىن كەشىرۋگە بولماي ما؟!. رىسقۇلوۆتى ءبىر جاقتى كۇستانالاي بەرگەننەن نە ۇتامىز؟ ءبىزدىڭ ءومىرىمىزدى، ادەبيەتىمىزدى، تاريحىمىزدى بىلمەيتىن جاستارعا مۇحاڭنىڭ ايتقان ءسوزىنىڭ ءبارى عيبىراتتى ءسوز بولىپ قابىلدانادى. جاستار مۇحاڭنىڭ سوزىنە ەرىپ، ايتقانىمەن كەتە بەرۋى مۇمكىن. مىسالى، شەرحان مۇرتازا كىمنەن كەم ەدى؟! شەراعاڭ ءتاۋ ەتەر تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ تۋىن قاسقايىپ تۇرىپ كوتەرگەن ەرلەردىڭ ءبىرى. ءتىلىمىزدىڭ كونستيتۋتسيالىق مارتەبەسىنە لايىق بولۋىن بيلىكتەن تالاپ ەتىپ قالاي سويلەدى؟ قانداي ورەلى سوزدەر ايتتى؟!. ال ونى ءبىزدىڭ بۇرىنعى پرەزيدەنتىمىزدى قولداپ ايتقان ءبىر جىلى ءسوزى ءۇشىن جوققا شىعارىپ، بۇل ومىردەن سىزىپ تاستايمىز با؟
سول سياقتى مۇحتار شاحانوۆ. ول دا قازاقتىڭ ۇلكەن تۇلعاسى، قابىرعالى اقىنى. «تاناكوز» دەگەن پوەماسىنان باستاپ، اندەرىنە جازعان ماتىندەرى، ماحامبەت تۋرالى باللادالارىن ايتار بولساق، ونىڭ ءبارىن قالاي جوققا شىعاراسىڭ؟..
ءبىر ەستەلىك ايتايىن. «جالىن» جۋرنالىنىڭ رەداكتسياسى كوك بازاردىڭ تۇبىندە، الماتى ەنەرگيا مەكەمەسىنىڭ عيماراتىندا تۇراتىنبىز. مەن جۇمىستان شىعىپ كەلە جاتقاندا، مۇحتار ماعاۋين اعامىز بازار جاقتان كەلە جاتىر ەكەن. ماعان: «ءاي، مەرەكە، وتىر عوي انە، اعالارىڭ. جەلتوقسان تۋرالى بىرەۋى بىردەڭە دەي المادى. ءبىز قازاق وسىمىز، ەشتەڭە ايتا المايمىز. ۇيدە عانا مىڭگىرلەپ بىردەڭە ايتقان بولامىز»، – دەپ ەدى. ەرتەسىنە تاڭەرتەڭ مۇحتار شاحانوۆتىڭ جەلتوقسان تۋرالى مالىمدەمەسى جارق ەتە قالدى. مۇنداي ادامنىڭ ەڭبەگىن، ەرلىگىن قالاي عانا سىزىپ تاستايمىز؟
م. شاحانوۆتىڭ كوركەم شىعارمالارى مەن ونىڭ ەل قامىن جەپ ۇلكەن ىستەرگە ۇلەس قوسقان ەڭبەگىن جوققا شىعارساق، ءبىزدىڭ زامانىمىزدىڭ مازمۇنىندا كەمدىك بولار ەدى.
سول سياقتى دۋلات اعامىزدىڭ دا شىعارمالارى ءوز بيىگىندە قالادى. وعان كامىل سەنەمىن. سويتە تۇرا ءمۇيىزى قاراعايداي ەكى اعامىز ۇساق-تۇيەك نارسەلەردى بۇكىل حالىقتىڭ نازارىنا، قۇلاعىنا جەتكىزۋگە تىرىسىپ بولمايتىن سوزگە بارادى. مەنىڭشە، م. ماعاۋين دە، د. يسابەكوۆ تە دۋالى اۋىز بولىپ، قازاقتىڭ بولاشاعى، ادەبيەتى، تاريحى تۋرالى جاقسى اڭگىمەلەر ايتىپ، ەشكىمنىڭ نامىسىنا تيمەي، ەشكىمنىڭ وتكەنىنە «ۇكىم جۇرگىزبەي»، حالىققا كەرەك ابىزداردىڭ ءسوزىن ايتار ۋاقىتى بولدى دەپ ويلايمىن.
قازاقتا مۇحتار اعامىزدىڭ دوسى، كۇنى كەشە عانا دۇنيەدەن وتكەن ءابىش كەكىلباەۆ دەگەن جازۋشى بولدى. ول بالا كەزىنەن، مەكتەپتە جۇرگەننەن ادەبي سىنمەن شۇعىلداندى. كوپتەگەن جازۋشىلاردىڭ شىعارمالارىن سىن ساداعىنا الدى. بىراق، ول ەسەيە كەلە سونىڭ ءبارىن توقتاتتى. ەشكىمنىڭ كەمشىلىگىن ايتقان ەمەس. «سەن مىنانى ىستەمەدىڭ»، – دەپ بىرەۋدىڭ كوزىنە شۇقىعان ەمەس. قاباعىن ءتۇيىپ، باسىن شايقاپ، ارى قاراي ۇندەمەي وتىرىپ قالاتىن. بۇل دا بولسا ۇلكەن كورەگەندىلىك دەپ بىلەمىن.
ءسوزدىڭ قىسقاسى، ەكى اعامىزدىڭ جاڭا جىلدى وسىلاي ءبىر تەكەتىرەس سۇحباتپەن باستاعانى ماعان ونشا ۇنامادى. ارينە، قازىر مۇحاڭ الىستا ءجۇر. بىراق، قازىرگى جاھاندانۋ زامانىندا قايدا جۇرسەڭ دە ءوزىڭنىڭ ەلىڭدى ۇمىتپايسىڭ. قايدا جۇرسەڭ دە ەلىڭە قىزمەت جاسايسىڭ. ول كىسىنىڭ ەڭبەگى ۇشان-تەڭىز. مىسالى، «التىن وردا» اتتى ەكى تومدىق شىعارماسى – بۇكىل قازاق تاريحىندا بۇرىن-سوڭدى بولماعان ۇلكەن جاڭالىق بولۋى مۇمكىن. مەن سولاي دەپ قابىلدايمىن. ويتكەنى ول كىسى سولاي جازادى.
داۋرەن قۋات: ماعاۋيننىڭ تاريحتى جاڭاشا جازۋى بابا تاريحىمىزدى وقىتۋدىڭ سونى ءتاسىلى بولدى دەپ ويلايمىن. كاسىبي تاريحشىلار بار. بىراق ولاردىڭ جازعان ەڭبەكتەرى جۇرتتىڭ بارىنە بىردەي ۇعىنىقتى، تۇسىنىكتى دەپ ايتا الماس ەدىك. كەيدە تاريحشىلارمەن اڭگىمەلەسە قالساڭ، «وي، جازۋشىلار جازا بەرەدى عوي»، – دەيدى. بىراق سول تاريحشىلارىمىزدىڭ تاريح دەپ جازىپ جۇرگەندەرى جازۋشىلاردىڭ قالامىنان شىققان تاريحي كوركەم شىعارمالار سياقتى وقىلا بەرمەيدى. جالپى ءبىزدىڭ قازىرگى تاريحشىلاردا ىزدەنىس بار، بىراق دەرەكتانۋدا، تۇلعاتانۋ ماسەلەسىندە ولاردا انىق پوزيتسيا جوق پا دەپ قالامىن.
مۇحاڭنىڭ «قازاق تاريحىنىڭ الىپپەسى» دەگەن شىعارماسى توقسانىنشى جىلدارى قولدان-قولعا وتكەن وتە قۇندى ەڭبەك بولدى. قازاق حاندىعىنىڭ قۇرىلۋى، حانداردىڭ ميسسياسى تۋرالى تۇسىنىكتى، دەرەكتى، وتە انىق، ۇعىنىقتى جازىلعان دۇنيە – «قازاق تاريحىنىڭ الىپپەسى». وقۋ اعارتۋ مينيسترلىگى «قازاق تاريحىنىڭ الىپپەسىن» ءبىلىم بەرۋ باعدارلاماسىنا ەنگىزىپ، مەكتەپ وقۋشىلارىنان باستاپ، جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ ستۋدەنتتەرىنە دەيىن وقىتسا، ابزال بولار ەدى.
مەرەكە قۇلكەنوۆ: ءيا، دۇرىس ايتاسىڭ. «قازاق تاريحىنىڭ الىپپەسى» ەڭكەيگەن قارتتان ەڭبەكتەگەن بالاعا دەيىن ۇعىنىقتى قۇندى ەڭبەك قوي.
داۋرەن قۋات: ەندى بىلاي، ءبىزدىڭ كەشەگى الاشورداشىل عازيز اعالارىمىز، كوممۋنيسشىل بولسا دا، ۇلتىن سۇيگەن اعالارىمىز وسى زاماندا ءومىر ءسۇرىپ جاتسا دەپ قيالدانىپ كورەيىكشى. سولار بۇگىنگى اعا بۋىن قالامگەرلەر سياقتى ءبىر-ءبىرىنىڭ ەڭبەگىن جوققا شىعارىپ، مانسۇقتار ما ەدى؟
مەرەكە قۇلكەنوۆ: وتە جاقسى سۇراق قويىپ وتىرسىڭ! ولار، راس، ءبىر ءبىرىن جوققا شىعارىپ، ءبىرىنىڭ جاعاسىنان ءبىرى الماس ەدى. ويتكەنى الاشورداشىلار 1928 جىلدان باستالىپ ۇستالىپ، تەرگەلىپ، قامالىپ جاتتى عوي. قايسىبىرى قاپاستان امان ەسەن قايتىپ كەلدى. ا. بايتۇرسىنوۆتار وسىندا كەرزى ەتىكپەن، ۇستىندە شينەل – جۇمىس تابا الماي جۇرگەن. سوندا ەشكىم-ەشكىمنىڭ كوزىن شۇقىعان جوق. جۇمىسقا العىزا الماعان شىعار. بىراق، ءبارى ءبىرىن-ءبىرى ءتۇسىندى، جاقىنداستى. مىنە، ۇلتتىڭ مۇددەسىن ويلاعان ۇلىلاردىڭ بولمىسى.
قازىر بىزدە دۋلات يسابەكوۆ پەن مۇحتار ماعاۋيننەن باسقا كەيىنگى ۇرپاققا اقىل ايتاتىن كىم قالدى؟ ارينە، بار عوي ءبىراز اعالارىمىز.
داۋرەن قۋات: ارينە، بار. ال ەندى وسى ءبىزدىڭ اعالارىمىزدىڭ بويىندا ءبىر مىندەتسىنۋ بار سياقتى. وزدەرىنىڭ شىعارمالارىن، وزدەرىنىڭ وسىنداي بيىككە كوتەرىلگەندەرىن مىندەتسىنىپ جۇرەتىن مىنەزدەرى اركەز كورىنىپ قالادى. قايتا اينالىپ جاڭاعى سۇراققا كەلسەك. ەگەر الاشورداشىلار بولسا شە؟ ولار مىندەتسىنەر مە ەدى حالىققا؟
مەرەكە قۇلكەنوۆ: مىندەتسىنبەيدى عوي. تەك قازاق دەگەن ۇلتتىڭ مۇددەسىن عانا ويلادى ولار. ولار جانە العان بەتتەرىنەن قايتقان جوق. ەشكىمدى مەنسىنبەيتىن تاكاپپارلىق بولعان جوق ولاردا. مىسالى، اۋەزوۆتى، ايماۋىتوۆتى، ماعجاندى قارا، «حان بالاسىندا قازاقتىڭ حاقىسى بار ەدى، ءتىرى بولسام قازاققا قىزمەت قىلماي قويمايمىن» دەگەن ءاليحاننىڭ ءسوزى قانداي! ساياسي كوزقاراستار تۇرعىسىنان بىرىمەن-ءبىرى ايتىسىپ قالعان كەزدەرى ارينە، بولادى. بىراق ۇلتىنىڭ الدىندا ولار پەندەشىلىككە سالىنىپ، ەشقاشان ءبىر-ءبىرىنىڭ جاعاسىنان ۇستاپ، كوزىنەن شۇقىعان جوق دەپ ويلايمىن.
داۋرەن قۋات: ولاردى سادۋاقاسوۆشىلار، رىسقۇلوۆشىلار دەگەننىڭ ار جاعىندا سول كەزدەگى ساياسات تۇرعان جوق پا؟ تۇلعالاردى ءبىر-بىرىنە قارسى قويىپ، ايداپ سالۋدى كوزدەگەن جىمىسقىلار بولعان جوق پا؟ قالاي ويلايسىز؟
مەرەكە قۇلكەنوۆ: ساياسات تۇر. ار جاعىندا كوممۋنيستىك پارتيانىڭ يدەياسى مەن ويلارى تۇر. ستالين جانە ونىڭ اينالاسىنداعى سۇرقيالار قازاقتىڭ ارداگەر ۇلدارىن، ۇلتىن سۇيگەن ەرلەردى قۇرتىپ جىبەرۋگە تىرىستى جانە ونى جاسادى دا. قايتا ءبىزدىڭ باعىمىزعا م. اۋەزوۆ، ق. ساتپاەۆ، ا. جۇبانوۆ، ءا. ەرمەكوۆ سىندى تۇلعالار امان قالدى. بىراق نەگىزىن جوق قىلىپ جىبەردى عوي. ەلدىڭ باسىنان وتكەن سونداي سۇرقيا، زۇلمات زاماننىڭ قاسىرەتىن بىلە تۇرا اعالارىمىزدىڭ ارتىق سوزدەرگە بارىپ جاتقانى وتە ىڭعايسىز جاعداي. ەكەۋى دە بىرىنەن ءبىرى وتكەن تالانتتى ادامدار.
داۋرەن قۋات: ەكەۋى ءبىرىن-ءبىرى تولىقتىرىپ تۇرعان، قازاق ادەبيەتىن قالىپتاستىرعان تۇلعالار عوي. د. يسابەكوۆتىڭ «سۇيەكشى» شىعارماسى قانداي. قولدان-قولعا الىپ وقىدىق كەزىندە.
مەرەكە قۇلكەنوۆ: يا، ارينە، م.ماعاۋينسىز قازاق ادەبيەتى مەن تاريحىن ەلەستەتۋ مۇمكىن ەمەس. دۋلات تا سول سياقتى قازاق دراماتۋرگياسىنىڭ كوشباسشىسى دەپ ايتۋعا بولادى. پوۆەستەرى، اڭگىمەلەرى قانداي! م. ماعاۋين اتالعان سۇحباتىندا «كوكمۇنارداعى» كەيىپكەر «مەنىڭ ءوزىم» دەپتى. ول شىنىندا دا سونداي. بۇل شىعارما شىققان كەزدە بىزدەر جاس جىگىتتەرمىز عوي. ورە-تۇرەگەلدى قازاقتار. تۇسىنگەن جوق ول كەزدە «كوكمۇناردى» ەشكىم. سىناۋشىلار كوپ بولدى. بىراق ول كەرەمەت شىعارما ەدى. ءبىزدىڭ جاڭا ارناعا بۇرىلعان ادەبيەتىمىزدىڭ باستاۋىندا وسى «كوكمۇنار» تۇر.
داۋرەن قۋات: «ءستاليننىڭ زامانى» دەگەن الماعايىپ، الاساپىرانعا تولى سۇمدىق زامان بولدى. ادام ءتۇسىنىپ بولمايتىن، قاراڭعى تۇنەك سياقتى زامان ول. سوندىقتان ءبىز ول زامانعا باسقاشا پريزمادا قاراۋىمىز كەرەك سياقتى. ياعني، بىزدە دەرەكتانۋ، تۇلعاتانۋ دەگەن ءبىرىنشى ورىنعا شىعۋى ءتيىس. اركىم قولىنا تيگەن دەرەكتى الا سالىپ، «ول بىلاي جاساعان»، «ول ساتقىن»، «ول حالىقتى تورعايداي توزدىرعان» دەپ ايتا بەرەتىن بولساق، ەلدىڭ ءىشىن الاتايداي بۇلدىرە تۇسەمىز بە دەپ ويلايمىن.
مەرەكە قۇلكەنوۆ: سەنىڭ دە ەسىڭدە بار شىعار. ن. نزارباەۆتىڭ الدىندا ش. مۇرتازانىڭ ايتقان ءسوزى قازىر جۇرتتىڭ اۋىزىندا ءجۇر. سەنبەسەڭدەر الەۋمەتتىك جەلىلەردەن وڭاي تاۋىپ الۋعا بولادى. سول جەردە قالاي كەرەمەت ايتقان. سوندا نازارباەۆ جانىندا وتىر. ودان ارتىق قالاي ايتۋعا بولادى؟
داۋرەن قۋات: «ارانى اشىلعان قىران نە اڭدى الادى، نە اڭشىنىڭ ءوزىن الادى» دەگەن ەدى شەراعاڭ. ال سونداي شەراعاڭدى ءبىز «ساتقىن بولدى»، «بيلىكتىڭ الدىندا تومەندەدى» دەپ ايتا الامىز با؟! ول كىسى كەشەگى «لەنينشىل جاس»، مىنا بۇگىنگى «قازاق ادەبيەتىندە» باتىرلىق مىنەز تانىتقان باس رەداكتور بولا ءبىلدى. «قازاق ادەبيەتىنىڭ» بۇگىنگى، سوڭعى سانىندا جاريالانعان، ءوزىڭىز ءبىلىپ وتىرعان بولارسىز، قايىم-مۇنار تابەەۆتىڭ «كارتادا جوق قالا» دەگەن ماقالاسىن. سول كەزدە كرەملدىڭ شەشىمىمەن بالقاشتىڭ وڭ جاعالاۋىنا جاسىرىن تۇردە اەس سالىنباق بولعان. سول قۇپيا قالا تۋرالى جاس جۋرناليست تابەەۆ جازىپ، سونى شەراعاڭ «قازاق ادەبيەتىندە» جاريالاپ، سۇمدىق سەنساتسيا جاساعان عوي. شەراعاڭنىڭ جەلكەسىندە ول زاماندا قىلىشىن قايراپ قىزىل تسەنزۋرا تۇر، بىراق ول قورىقپادى، تايسالمادى، الگى ماقالانى شىعاردى. ءوز باسىم شەرحان «بيلىككە ساتىلىپ كەتىپتى»، «حالقىنا قارسى سويلەدى» دەگەن ايىپتاۋلاردى قابىلداي المايمىن.
مەرەكە قۇلكەنوۆ: شەراعاڭدى، ءا. كەكىلباەۆتى، م. ماعاۋيندى، د. يسابەكوۆتى ءار ءوڭىردىڭ تۋماسى دەپ بولە جارا قاراۋعا بولمايدى. بۇلار ءبىزدىڭ ۇلتتىق برەندىمىز، ۇلتتىق تابىسىمىز، ماڭدايىمىزعا باسقان اعالارىمىز.
كەيدە ويلايمىن، دۋلات يسابەكوۆ: «التىن وردا تۋرالى جازىپسىڭ، مۇحتار. بۇكىل تاريحشىلار جازباعان دۇنيەنى جازدىڭ، راقمەت ساعان!» – دەگەن ءبىراۋىز ءسوز ايتسا، مۇحاڭ دۋلاتقا: «سەن «بورتەنى» كەرەمەت جازدىڭ، ازاماتسىڭ!» – دەسە ەكەۋى دە مارقايىپ قالار ەدى-اۋ. ادەبيەت وسىلاي جاسالادى. ۇلتتىڭ ىشكى بىرلىگى تۇلعالاردىڭ ءبىر ءبىرىن تانىپ، مويىنداۋى ارقىلى ۇيىسا تۇسەدى. ولارعا وسىدان باسقا نە كەرەك، ەشتەڭە كەرەك ەمەس. وسىلايشا كەيىنگى ۇرپاقتى تاربيەلەيمىز. ءبىرىن-ءبىرى سىيلاۋدى، ءبىر-بىرىنەن كىشىرەيىپ تۇرۋدى ۇيرەنەتىن ۋاقىت كەلدى عوي دەپ ويلايمىن قازاققا.
داۋرەن قۋات
