بۇگىن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەكولوگيا جانە تابيعي رەسۋرستار ءمينيسترى ەرلان نىسانباەۆ دۋبايدا COP28 كونفەرەنتسياسىندا «تاۋ جۇيەلەرىن، مۇزدىقتار مەن ەرەكشە تۇرلەردى (ورتالىق ازيا پاۆيلونى) ساقتاۋ بويىنشا كليماتتىق ءىس-شارالار» پلەنارلىق وتىرىسىندا ءسوز سويلەدى، دەپ حابارلايدى «ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى.
بۇل كەزدەسۋدىڭ ۇيىمداستىرۋشىلارى قىرعىزستان جانە قار بارىسى مەن ەكوجۇيەنى قورعاۋ جونىندەگى جاھاندىق باعدارلامانىڭ (GSLEP) حاتشىلىعى.
ەكولوگيا جانە تابيعي رەسۋرستار ءمينيسترى ەرلان نىسانباەۆ ءوز سوزىندە بارىستىڭ قازاقستان مەن ورتالىق ازياداعى سيرەك كەزدەسەتىن ءىرى جىرتقىشتاردىڭ ءبىرى ەكەنىن، ول 1978 جىلى ەلىمىزدىڭ قىزىل كىتابىنا ەنگىزىلگەنىن اتاپ ءوتتى. بارىس رەسپۋبليكانىڭ مەملەكەتتىك ءرامىزى بولىپ تابىلادى جانە قازاق حالقىنىڭ باعا جەتپەس تابيعي جانە مادەني مۇراسىن كورسەتەتىن ۇلكەن الەۋمەتتىك ءمانى بار. وتكەن عاسىردىڭ 80 جىلدارىنىڭ باسىندا قازاقستانداعى بارىستىڭ سانى نەبارى 180-200 دارا بولدى. بۋحگالتەرلىك ەسەپ بويىنشا قازىر ەلىمىزدە 300-400-دەي بارىس مەكەندەيدى. قازاقستان ۇكىمەتى قابىلداعان بىرقاتار جۇيەلى شارالار قازىرگى ۋاقىتتا بارىس سانىن ۇلعايتۋعا مۇمكىندىك بەردى.
«سونىمەن بىرگە، كولىك ينفراقۇرىلىمىنىڭ دامۋى بارىستىڭ مەكەندەيتىن ورتاسىنىڭ ەلەۋلى بولشەكتەنۋىنە جانە پوپۋلياتسياسىنىڭ وقشاۋلانۋىنىڭ كۇشەيۋىنە اكەلەدى. قالا ماڭىندا ەلدى مەكەندەردىڭ كوپ بولۋى دا جانۋاردى الاڭداتاتىن فاكتور بولىپ تابىلادى. سوڭعى جىلدارى تۋريستەر ءۇشىن قولايلى جەرلەر كوبەيىپ كەلەدى. ال كليماتتىق جاعدايلاردىڭ وزگەرىپ، قار جامىلعىسىنىڭ ازايۋىنا بايلانىستى قىسقى ماۋسىمدا، بارىستىڭ جۇپتاسۋ كەزەڭىندە تۋريستەر اعىنى ايتارلىقتاي ارتتى. سوندىقتان ءبىزدىڭ الدىمىزدا ەرەكشە قورعالاتىن تابيعي اۋماقتاردا ەكوتۋريزمدى دامىتۋ مەن جانۋارلاردى قورعاۋ اراسىنداعى تەپە-تەڭدىكتى ساقتاۋ مىندەتى تۇر. حالىقارالىق مامانداندىرىلعان ۇيىمداردىڭ ۇسىنىستارىن ازىرلەي وتىرىپ، بارىستى جانە ونىڭ مەكەندەۋ ورىندارىن تەرەڭ زەرتتەۋ قاجەت»، - دەپ اتاپ ءوتتى ەرلان نىسانباەۆ.
سونىمەن قاتار ءسوز سوڭىندا كەزدەسۋگە قاتىسۋشىلاردىڭ نازارىن قازىرگى زاماننىڭ ۇلكەن سىن-قاتەرى قازاقستاندى دا الاڭداتىپ وتىرعان – كليماتتىڭ وزگەرۋى پروبلەماسىن اۋداردى.
ايتا كەتۋ كەرەك، تاۋلى ەكوجۇيەلەردى، مۇزدىقتار مەن قار بارىسىن ساقتاۋ ماسەلەلەرىن تالقىلاۋعا ارنالعان پلەنارلىق وتىرىستا قىرعىزستان، موڭعوليا، نەپال فەدەراتيۆتىك دەموكراتيالىق رەسپۋبليكاسى، وزبەكستان، پاكىستان، تاجىكستاننىڭ ءتيىستى مينيسترلىكتەرىنىڭ وكىلدەرى، سونداي-اق حالىقارالىق سەرىكتەس ۇيىمدار دا باياندامالار جاسادى: شۆەيتساريانىڭ قورشاعان ورتانى قورعاۋ جونىندەگى فەدەرالدىق بيۋروسى، جاھاندىق ەكولوگيالىق قور، Snow Leopard Trust, تاۋلاردى كەشەندى دامىتۋدىڭ حالىقارالىق ورتالىعى (ICIMOD). سونىمەن قاتار ورتالىق ازيا پاۆيلونىندا GSLEP حالىقارالىق ۇيلەستىرۋشىسى دوكتور كۋستۋب شارما GSLEP حاتشىلىعىنىڭ (قار بارىسىن جانە ەكوجۇيەنى قورعاۋدىڭ جاھاندىق باعدارلاماسى) «قار بارىسى – ءۇشىنشى پوليۋستەگى كليماتتىڭ وزگەرۋىنە بەيىمدەلۋ جانە تۇراقتىلىق بويتۇمارى» اتتى پرەزەنتاتسيا جاسادى.
«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى
