ۇلتتىق ءبىلىم بەرۋ دەرەكتەر قورىنىڭ ستاتيستيكالىق مالىمەتىنە سۇيەنسەك، 2022 جىلى قازاقستاندا 7880 بالاباقشا بولعان. جارتىسى جەكە مەنشىك. بيىل بۇل سان وسپەسە، كەمىمەدى. دەگەنمەن، بالاباقشا كەزەگىندە تۇرعاندار دا جەتەرلىك. جارايدى، ايتپاعىمىز بۇل ەمەس.
“تاربيە تال بەسىكتەن” دەپ، بالامىزدى تاربيەلەۋگە كەلگەندە جاڭىلىسىپ جاتامىز. جۇمىسى باستان اساتىن اتا-انا بالاسىن بالاباقشاعا سۇيرەپ الەك. بىراق ءتىلى ەندى شىعىپ، كۇبىرلەگەن بالاعا ولار نە ۇيرەتىپ جاتىر؟ وعان جۇمىسباستى اكە مەن انا ءمان بەرە مە؟
قازىر “حالال” اتاۋى بالاباقشالارعا دا تىركەلىپ العان. ءدىنتانۋشى مامانداردىڭ ايتۋىنشا، “حالال” دەسە، ء“دىني بالاباقشا” دەگەن تۇسىنىك كەلەدى. الايدا، ولار “تاماعىمىز ادال بولعاندىقتان، حالال اتاۋىن قويدىق”، دەيدى.
دەگەنمەن، بىرقاتار “حالال” اتاۋى بار بالاباقشالار اعىلشىن تىلىنەن بولەك اراب ءتىلىن ۇيرەتەدى ەكەن.
ينتەرنەتتە دە جارناماسى جەر جارادى. “حالال بالاباقشا” دەپ جازا قالساڭىز، الدىڭىزدان ءتىزىلىپ شىعادى. مۇنداي بالاباقشالاردىڭ ايلىق تولەمى دە جوعارى. سونداي حالال بالاباقشالاردىڭ بىرىنە حابارلاسىپ كورگەنىمىزدە، ايىنا 70 مىڭ تەڭگە ەكەنىن، ال ەكىنشىسى 1 بالاعا 130 مىڭ تەڭگە، ەگەر كۇنارا نەمەسە تۇسكە دەيىن عانا كەلسە، 100 مىڭ تەڭگە ەكەنىن ايتادى.
مۇنداي جەكەمەنشىك بالاباقشالارعا كەز كەلگەن تەرىس پيعىلدى ءدىني اعىمنىڭ قۇرىق سالماسىنا كىم كەپىل؟ اق پەن قارانى اجىراتا المايتىن سابيلەر ءدىندى قالاي اجىراتادى؟ مۇنداي بالاباقشالار كىمدى تاربيەلەپ شىعادى؟ ولاردىڭ جۇمىسى باقىلانا ما؟
بۇل جونىندە “ادىرنا” ءتىلشىسى ءدىنتانۋشى ءال-فارابي نۇربەكۇلىنان سۇراپ ءبىلدى.
«بالالاردى ءدىني سيپات نەگىزىندە وقشاۋلاپ، بولەك وقىتۋ دۇرىس ەمەس»
“نەگىزى “حالال بالاباقشا” دەپ ايتۋ تۇسىنىكسىز نارسە. «حالال» دەسە ءدىني بالاباقشا دەگەن تۇسىنىك پايدا بولادى، سەبەبى بۇل ءدىني تەرمين. ياعني، مۋزىكا مەن بەينەلەۋ ونەرىنە تىيىم سالىنعان، بالالار مەن قىزدار بولەك وينايتىن جەر دەگەنگە سايادى. بىراق قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭى بويىنشا ءدىني مەكەمەلەر بولەك تىركەلۋى ءتيىس. ەگەر تاماقتارى ادال، قۇرامىندا تىيىم سالىنعان شوشقا ەتى مەن قان جوق دەگەن ماعىنا بولسا، وندا سول ءۇشىن بۇكىل بالاباقشانى قانداي دا ءبىر ءدىني تەرمينمەن اتاۋدىڭ قاجەتى جوق. بالاباقشالار زايىرلى سيپاتتا بولۋى ءتيىس. تاعام ماسەلەسىنە كەلسەك، اتا-انالار بالاباقشا اكىمشىلىگىنە بالالارىنا تۇتىنۋعا بولمايتىن تاعامدار ءتىزىمىن بەرۋ كەرەك، ال اكىمشىلىك سونى ۇستانىپ، بالالارعا اتا-اناسى رۇقسات ەتكەن تاعامدارمەن تاماقتاندىرۋى ءتيىس. بالالاردى ءدىني سيپات نەگىزىندە وقشاۋلاپ، بولەك وقىتۋ دۇرىس ەمەس”، - دەدى ءدىنتانۋشى.سونداي-اق، ءال-فارابي نۇربەكۇلى بالالاردىڭ ءدىني اعىمعا ەرمەۋىنىڭ الدىن-الۋ كەرەگىن ايتتى.
“بالاباقشالاردا ءدىني ساباقتار بەرسە، بۇل - زاڭ بۇزۋشىلىق. وسىعان ۇقساس ادىستەرمەن، قايىرىمدىلىق قورلار اتىن جامىلىپ، تۇركيادان كەلگەن «سۇلەيمەنشىلەر» دەگەن قاۋىپتى ۇيىمنىڭ بالالارعا ءدىني ساباق بەرۋ، وعان قوسا زورلىق جاساۋ فاكتىلەرى اشىلعان ەدى. بالكىم، بۇل جەردە دە سوعان ۇقساس جاعداي ورىن الۋى مۇمكىن، انىقتاۋ كەرەك. ءارتۇرلى مەكتەپ، كوللەدج بەن جوعارى وقۋ ورىندارىندا شەتەلدەن كەلگەن جاماعات وكىلدەرى ناسيحات جۇرگىزىپ، وقۋشى، ستۋدەنتتەردى ارباعاندارىن بىلەمىز. ال كىشكەنتاي بالانىڭ ميىن ۋلاۋ ابدەن وڭاي كەلەدى. سول سەبەپتى بالالارىمىزدى بارىنشا زايىرلى سيپاتتا وقىتۋىمىز ءتيىس»، - دەدى ءدىنتانۋشى.
«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى
