توقاەۆ سىزىلعان شەڭبەردەن شىعا الا ما؟

1778
Adyrna.kz Telegram

توقاەۆ ءسوزسىز فاۆوريت. سايلاۋدا جەڭىسكە جەتەتىنىنە ەشكىمنىڭ كۇمانى جوق شىعار. بىراق، قالاي جەتەدى؟ سايلاۋدان كەيىن قوعامدا قانداي ءيمميدجى قالادى؟ ارمەن قاراي xالىق بيلىكتىڭ كانديداتى توقاەۆقا سەنەدى مە بۇل بولەك تاقىرىپ. پوليتتەxنولوگتاردىڭ ءبىر مينۋسى بيلىككە كەلگەن ەكى ايدان بەرى توقاەۆتى xالىققا جاقىن ازامات رەتىندە كورسەتە المادى. توقاەۆتىڭ ءيمميدجى ەلباسىنىڭ تاعايىنداعان كانديداتى ءارى وفيستە وتىراتىن شەنەۋنىك، اريستوكرات دەگەن تۇسىنىكتە قالىپتاسقان. توقاەۆ مىرزا 30 جىل سالتانات قۇرعان ەلباسى داۋرەنىندە اتقارعان ۇلكەن مىنبەردەگى قىزمەتتەرى ارقىلى عانا توقاەۆ بولىپ تۇر. وتكەن شاقتىڭ ينەرتسياسىمەن كەلە جاتىر. پرەزيدەنت سايلاۋى قارساڭىندا توقاەۆقا جەتپەي جاتقانى "مەن پرەزيدەنت بولسام ەلدە وزگەرىس باستالادى" دەگەن مىقتى مەسسەدجدى xالىققا جەتكىزە دە، سەندىرە دە الماۋى. سايلاۋالدى باعدارلاماسى مەن سويلەگەن سوزدەرى تىم رەسمي. باعدارلاماسى ادەمى، ءسوزى تۋرا بىراق، ءبارىبىر xالىقتان الىس. قوعام ءبىر بولەك، توقاەۆ ءبىر بولەك الەم سەكىلدى. پوليتتەxنولوگيا تۋرا ەلباسىنىڭ كەزىندە قالاي بولسا سولاي جالعاسۋدا. سەبەبى، ەلباسىنىڭ ءيميدجىن جاساعان اپ پوليتتەxنولوگتارى تۋرا سول تاكتيكامەن توقاەۆتىڭ دا ءيمميدجىن قالىپتاستىرۋدا. ادەمى سوزدەر مەن ساۋاتتى جازىلعان باعدارلامالار 30 جىل جازىلدى، ايتىلدى. قازىر xالىق باسقاعا سەنسە دە بيلىكتىڭ مۇنداي تاكتيكاسىنا سەنبەيدى. بۇل فاكت! قارسىلاسى قوسانوۆتىڭ قولىنداعى باستى كوزىرى دە وسى. "مەن xالىقتىڭ ادامىمىن. 30 جىل جۇيەدەن جالىققان قوعامعا وزگەرىستى مەن الىپ كەلەمىن" دەگەن ۇران. شەتەلدەگى ابليازوۆتىڭ ايتاتىنى دا "بۇل بيلىك ەلدەن الىستاعان. وزگەرىستى مەن عانا الىپ كەلەمىن" دەگەن ۋادە. ءدال وسىنداي جاعدايدا سايلاۋدا جەڭسە توقاەۆقا اكىمشىلىك كۇش پەن ەلباسىنىڭ قولداۋىنىڭ ارقاسىندا عانا جەڭدى دەگەن تاعى ءبىر جاعىمسىز يمميدج كەلىپ جابىسادى. ول يمميدج الداعى 5 جىل، ءتىپتى بيلىكتەن كەتكەننەن كەيىن دە سوڭىنان قالمايتىن بولادى.

قازىر توقاەۆ "پرەزيدەنت بولسام ەلباسى زامانىنداعى ەسكىرگەن دۇنيەلەردى بولاشاققا سۇيرەمەي جاڭا زاماندى باستايمىن" دەپ كەسىپ ايتا المايدى. ەلباسى تۇرعاندا ولاي تىكە ايتۋى قيىن شارۋا. ول تۇسىنىكتى دە. بىراق، اقورداداعى بارلىق ەليتا ءبىر كەمەنىڭ ىشىندە. ەگەر الداعى ۋاقىتتا ەل سەنگەن تەك قوسانوۆقا عانا ەمەس، سىرتتا جۇرگەن ابليازوۆقا دا "مات" قويعىسى كەلسە ينەتتى ءوشىرىپ، كوشەگە شىققانداردى قاماماي اق تۋرا وسى توقاەۆتىڭ جاڭا كەزىندەگى ءيمميدجىن جاڭادان قالىپتاستىرۋ ارقىلى ءورشىپ تۇرعان كوپ ماسەلەنى جانباي جاتىپ سوندىرۋىنە بولادى. ول ءۇشىن توقاەۆتىڭ جاڭا پرەزيدەنت ەكەندىگىن العاشقى كۇننەن پايدالانۋى كەرەك. ەگەر ءبارى دۇرىس ءارى ساۋاتتى جاسالسا قوعامداعى قوسانوۆ تۇگىلى ابليازوۆتىڭ سوزىنە دەگەن الاڭداۋشىلىقتى دا مينيمۋمگە تۇسىرۋگە بولادى. ول ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەك:

1. قاراپايىم مىسال، بيلىگى اۋىسقان ءارى مەنتاليتەتى بىزگە جاقىن كورشى وزبەكتەن ۇلگى السىن. ميرزيەەۆ بيلىككە كەلە سالا وزبەكستانداعى نەگىزىنەن قىرعىز xالقى قونىس تەپكەن ءبىر اۋىلدى 1 ايدا جول سالىپ، سۋ تارتىپ، ۇيلەرىن قايتادان سالىپ، ادام تانىماستاي تۇرلەندىرىپ تاستادى. بۇل ارقىلى وزبەك قوعامىنا قانداي مەسسەدج تاستادى؟.. "مەن پرەزيدەنت بولسام الىس جاتقان اۋىلدارعا دەيىن جاڭالىق پەن وزگەرىس اكەلەمىن. كاريموۆتىڭ كەزىندەگىدەي قىرعىز، وزبەك دەپ بولمەي بارىنە تەڭ قارايمىن" دەگەن xالىققا تاستالعان اقپاراتتىق پوداچا. وزبەك قوعامى تۇگىلى ورتا ازياعا دەيىن ميرزيەەۆتىڭ بۇل ارەكەتىن وتە جىلى قابىلدادى. ءدال وسى سەكىلدى توقاەۆ 2 ايدا قازاقستاننىڭ مۇمكىندىگىمەن 1 اۋىل ەمەس شىعىس، باتىس، وڭتۇستىك، سولتۇستىك پەن ەلدىڭ ورتالىعىنان كەمى 10 اۋىلدى قايتا قۇرۋىنا بولۋشى ەدى. بۇل قازاق قوعامىندا ءسوز بەن ادەمى ۋادە ەمەس ناقتى ءىس رەتىندە وتە جوعارى قابىلداناتىنى ءسوزسىز ەدى.

2. بايقاساڭىزدار قىرعىز پرەزيدەنتىنىڭ ۇشاقپەن ەل ىشىندە قاراپايىم xالىقتىڭ اراسىندا ۇشىپ جۇرگەنى اقپاراتتىق تۇرعىدا ورتا ازيانى شۋلاتىپ جىبەردى. جالپى، وركەنيەتتى ەلدەردە باسشىلاردىڭ ەلمەن قاتار ءجۇرۋى قالىپتى پروتسەسس. توقاەۆ ەكى ايدا ەڭ بولماعاندا الماتىدان استاناعا 3-4 رەت قازاقستان ازاماتتارى مىنگەن ۇشاقپەن ەلمەن بىرگە ۇشىپ 1-2 سەلفيگە تۇسە سالسا قازاق قوعامى توقاەۆقا قاراي قۇلاۋشى ەدى. 30 جىلدا قاشان كوردىڭ ەلباسىنىڭ xالىقپەن بىرگە ۇشقان ءساتىن؟.. بۇل قوعام تاراپىنان وزگەرىستىڭ ءبىر سيگنالى ەسەبىندە قابىلدانار ەدى.

3. تۋىستاس تۇرىكتىڭ پرەزيدەنتى ەردوعاننان ۇلگى السىن. ەردوعان رامازان ايىندا قاراپايىم كەدەي وتباسىنىڭ ۇيىنەن قۇرماسىن جەپ، قارا نانمەن شاي ءىشىپ، اۋزىن اشىپ وتىرادى. ەگەر قازىرگى سايلاۋ كومپانياسى تۇسىندا توقاەۆ استانانىڭ ماڭىندا تۇرىپ جاتقان تۇرمىسى تومەن كوپبالالى انانىڭ ۇيىنەن ءدال وسىلاي اۋىز اشار جاساپ، جاعدايىن سۇراپ، قاراپايىم xالىقپەن بىرگە ەكەنىن كورسەتىپ وتىرسا قوعام شۋلاپ، توقاەۆتى وزىندەي كورۋشى ەدى. ودان كەيىن بيلىككە مولدالاردىڭ اۋزىمەن "پاتشا اللانىڭ جەردەگى كولەڭكەسى" دەگەن ءسوزدى ايتۋدىڭ دا قاجەتى جوق.

3. كوپبالالى انالارعا 21 مىڭ تەڭگەدەن بەرۋ يدەياسى ءسال ەرتەرەك جاسالدى. اقىرى بيلىكتىڭ اۋىساتىنى 2016 جىلدان باستالعانى، الدىن الا ەسەپتەلگەنى راس بولسا ءارى 21 مىڭ تەڭگەنى ماۋسىم ايىنان باستاپ بەرەتىنى بار ەكەن بۇل يدەيا اقپاندا ەمەس، ەلباسى كەتكەننەن كەيىن توقاەۆتىڭ اۋزىمەن ايتىلۋى كەرەك ەدى. ەگەر تاۋىق پەن ونىڭ جۇمىرتقاسىنا دەيىن ساناماي، ءاربىر تۋىلعان بالاعا بەرىلەدى دەسە بۇكىل قازاقستان توقاەۆتىڭ قولداۋشىسى بولاتىنىنا كۇمانىڭىز بولماسىن.

4. بيلىكتە دە جاقپاي جۇرگەن مينيسترلەر مەن اكىمدەر بار شىعار. سولاردىڭ بەس-التاۋىنىڭ كەمشىلىگىن بەتىنە باسىپ، جاقسىلاپ تۇرىپ سوزبەن ساباپ، ولاردى بۇكىل xالىقتىڭ كوزىندە كوزەل وتپۋششەنيە جاساسا بۇل دا جاڭا پرەزيدەنتتىڭ كەرەك جەردە قاتال xاراكتەرى بار ەكەنىن، ەل تىزگىنىن ۇستاسا اناۋ دا مىناۋ ادامعا باس يە قويمايتىنىن كورسەتەر مەسسەدج.

5. شىنى كەرەك جوعارىداعى تاكتيكانىڭ ءبارىن قالپاقپەن ۇرىپ الار ءبىر ساياسي قادام بار. ونى جاساي السا ارينە. ول، پەتروپاۆل مەن پاۆلوداردىڭ اتىن قازاقشالاۋ. ەگەر بۇل قادامعا بارا بىلسە ەلدىڭ قولداۋى توقاەۆتا. الگى "تورتاياقتاپ قولدايمىن" دەگەن سوزدەر وسى كەزدە شىنايى ايتىلاتىن بولادى. لاتىن ارپىنە كوشۋدى دە رەسەيمەن قاتىناستى بۇزباي وتە ساۋاتتى جاساپ جاتىرمىز عوي. ونىڭ قاسىندا ەكى قالانىڭ اتىن اۋىستىرۋ تۇك تە ەمەس. قازاقستان قوعامى بۇل قادامعا دايىن.

6. ەگەر ويلارىندا بولاشاقتا بيلىكتى داريعاعا بەرۋ يدەياسى بولسا قازىردەن باس تارتسىن. ءتۇبى جاقسىلىق ەمەس.

7. ەلدە ساياسي رەفورمالار باستالۋى كەرەك. ازاماتتاردىڭ ەركىن ويىن ايتۋىنا، ساياسي پارتيالار اراسىنداعى باسەكەلىستىككە جول اشىلۋى كەرەك. قارسى وي ايتقاننىڭ ءبارى جاۋ ەمەس. ولار دا ەلدىڭ پاتريوتتارى ەكەنىن تۇسىنەتىن ۋاقىت جەتتى.

8. توقاەۆ قازاقشاسىن جەتىلدىرمەسە اياعىن شالار ۇلكەن مينۋسى بولادى. قىتاي، فرانتسۋز ءتىلىن مەڭگەرگەن تۇلعاعا انا ءتىلىن ۇيرەنۋ پروبلەما بولماسا كەرەك. باستىسى نيەت پەن شىنايى ۇمتىلىس كەرەك.

ارينە بۇل ارەكەتتەر ەلباسىنىڭ ءيمميدجى مەن ەگوسىنا ءبىراز كەرى اسەر ەتەدى. بىراق، جوعارىدا ايتقانىمداي ەليتانىڭ ءبارى ءبىر كەمەنىڭ ىشىندە. حالىق كوتەرىلسە ءبارى بىرگە كەتەدى. ىشكى-سىرتقى جاۋلاردان ينەتتى ءوشىرىپ، كوشەگە شىققانىن سوتتاپ، قاماپ، قورقىتىپ، ۇركىتىپ قورعانامىن دەسە قاتەلەسەدى. ەڭ ادەمى جول ابليازوۆتىڭ دا، باسقانىڭ دا الدىن وراپ، xالىقتىڭ سۇرانىسىنا وراي ناقتى قادامداردى جاساۋ. زامانعا ساي وزگەرىستەردى سىرتتان بىرەۋ كەلىپ جاساعانىن قالاماسا، xالىقتىڭ كوتەرىلگەنىن توقتاتقىسى كەلسە وزدەرى سول وزگەرىستى باستاۋى كەرەك. بيلىك وزگەرىستىڭ تاپ ءوزى بولۋى ءتيىس! دۇشپانداردىڭ ەلدى كوتەرۋىنە سەبەپ تە، تاقىرىپ تا قالدىرماۋى قاجەت. ۇنەمى ءبىر شاگ الدا ءجۇرۋى كەرەك. وسىنى الداعى 2-3 ايعا جەتكىزبەي باستاي بىلسە ينەتتى اشىپ تاستا دا وتىرا بەر الاڭداماي. قاۋىپ كەلسە xالىق ءوزى-اق كوڭىلىنە جاققان باسشىسىن قورعاپ قالادى. تۋرا اسكەري توڭكەرىس كەزىندە كوشەگە شىعىپ، ەردوعاندى قورعاپ قالعان تۇرىك xالقى سەكىلدى. بىراق، ول ءۇشىن بۇگىنگى ەليتا ءوزى ۇسىنعان كانديدات توقاەۆتىڭ جاڭا ەكەنىن پايدالانىپ ەلدىڭ كوڭىلىندەگى قادامداردى جاساۋى كەرەك. ۇناماسا دا، جاقپاسا دا بۇل قادامعا بارۋى ءتيىس. سەبەبى، بۇل قوعام مەن زاماننىڭ تالابى. وسى ارقىلى ورتاق كەمەدەگى بۋنتتى باسىپ ءالى دە ەڭ كەمى 10 جىل قازاقستان اتتى الىپ مۇxيتتا الاڭداماي ەركىن جۇزە تۇرۋعا بولادى.

باۋىرجان سەرىكباەۆ

"ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى

پىكىرلەر