الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر ليدەرلەرىنىڭ ءار سەزىندە قاتىسۋشىلار دەكلاراتسيا قابىلدايتىندىعى بەلگىلى.
وتكەن جىلى وتكەن VII سەزدە دە ورتاق ۇستانىمعا كەلگەن دەكلاراتسيا قابىلداندى. اتالمىش قۇجاتقا سايكەس قاتىسۋشىلار 35 تارماقتان تۇراتىن مالىمدەمە جاسادى. ارينە، ءبىر ماقالا كولەمىندە بارلىق تارماققا توقتالۋ مۇمكىن ەمەس. سوندىقتان كەيبىر نەگىزگى ماسەلەلەرگە قىسقاشا توقتالساق دەپ وتىرمىز.
الەمنىڭ پاندەميادان كەيىنگى دامۋى، بارلىق پروتسەستەردىڭ جاھاندانۋى مەن قاۋىپسىزدىككە تونەتىن قاتەرلەر شارتتارىندا سەزد بەيبىتشىلىك پەن ىنتىماقتاستىق جولىنداعى ديالوگتى نىعايتۋ بويىنشا بىرلەسكەن كۇش-جىگەردى جۇزەگە اسىرۋ جانە رۋحاني-ادامگەرشىلىك قۇندىلىقتارى ىلگەرىلەتۋدە ماڭىزدى ءرول اتقارادى. سونىمەن قاتار، پاندەميانىڭ جاعىمسىز سالدارىن بىرىگىپ جەڭۋگە بولاتىنىن تۇسىندىرەدى. بۇل تۇستا ءدىن مەن ادام قۇقىقتارىنىڭ اراقاتىناسى ماسەلەسى ماڭىزدى بولىپ تابىلادى. ەڭ الدىمەن ءدىننىڭ، ادام قۇقىقتارىنىڭ جانە زايىرلىلىقتىڭ ءوزارا بايلانىسى مەن تاۋەلدىلىگىنىڭ كەلەسى اسپەكتىلەرىنە نازار اۋدارعان ءجون: ءدىندى ادام قۇقىقتارىنان ولاردىڭ قادىر-قاسيەتىن قورعاۋدىڭ، ءدىني سەنىم بوستاندىعىن قامتاماسىز ەتۋدىڭ جانە قوعامداعى ىقپالىن كۇشەيتۋدىڭ ماڭىزدى قۇرالى رەتىندە ساناۋعا بولادى; ادام قۇقىقتارى ءدىندى رۋحاني-ادامگەرشىلىك قۇندىلىقتاردىڭ ماڭىزدى كوزى جانە حالىقتى دىنگە جۇمىلدىرۋ فاكتورى رەتىندە قاجەت; دىنگە ءدىني جانە ءدىني ەمەس قاۋىمداستىقتار اراسىندا قالىپتاسقان الەۋمەتتىك-مادەني كەڭىستىكتەگى قارىم-قاتىناستاردى تەڭەستىرۋ ءۇشىن زايىرلىلىق قاعيداتى كەرەك.
الەمدەگى بەيبىتشىلىكتى قولداعان قاتىسۋشىلار اسكەري قاقتىعىستارعا قارسىلىق ءبىلدىرىپ، حالىقارالىق قاتىناستاردى ناشارلاتاتىن «دومينو ەففەكتىسى» بار ەكەنىنە سەنەدى. دومينو ەففەكتىسى كەز كەلگەن وزگەرىس قاتارعا قويىلعان دومينو سۇيەكتەرىنىڭ قۇلاۋىنا ۇقساس باسقا دا وزگەرىستەر سەرياسىن تۋدىرادى دەگەن ساياسي تەوريا.
دەموكراتيالىق دومينو تەورياسىنا سايكەس، ءبىر ەلدەگى دەموكراتيانىڭ ارتۋى نەمەسە ازايۋى كورشى ەلدەرگە تارايدى جانە سول ەلدەردىڭ دەموكراتياسىن ارتتىرادى نەمەسە ازايتادى. جالپى دومينو تەورياسىن ساياساتتانۋشىلار مەن تاريحشىلار اراسىندا سىناۋشىلار كوپ. بۇل كوزقاراستاردىڭ نەگىزى تەوريا اراسىنداعى الشاقتىق جانە ونىڭ سالدارىن تاجىريبەدە قولدانۋ قيىندىقتارىمەن بايلانىستى ەدى. دەگەنمەن، دومينو تەورياسىندا بەينەلەنگەن حالىقارالىق ساياساتقا قاتىستى تۇسىنىكتەر قاۋىپتىلىكتى قۇرايدى.
ەكسترەميزم، راديكاليزم، تەرروريزم سەكىلدى زورلىق-زومبىلىقتىڭ وزگە دە تۇرلەرى شىنايى دىنگە ەشقانداي قاتىسى جوق ەكەندىگى مالىمدەلەدى. ءدىن ۇزاق ۋاقىت بويى تەرروريزم مەن ەكسترەميزمدى زەرتتەۋدىڭ باستى نازارىندا بولعانى جاسىرىن ەمەس. ءبىزدىڭ ويىمىزشا، مۋلتيمادەنيەتتى قوعامنىڭ كۇندەلىكتى ومىرىندەگى دىندارلىقتى مىناداي ءتورت ولشەمدە قاراعان دۇرىس: فيزيكالىق، الەۋمەتتىك، كوگنيتيۆتى جانە رۋحاني. ءدىني جانە رۋحاني ءپليۋراليزمدى تۇسىنۋدە ءتۇرلى كوزقاراستار قالىپتاسقان. ماسەلەن، ءپليۋراليزمدى ءتۇرلى الەۋمەتتىك بىرەگەيلىك تۇرعىسىنان تۇجىرىمدايتىن عالىمدار بار. بۇل توپقا قارسى پليۋراليزم بىرنەشە بىرەگەيلىكپەن ءىشىنارا قيىلىسادى دەپ تۇجىرىمدايتىن زەرتتەۋشىلەر دە كەزدەسەدى. سوندىقتان قوعام مۇشەلەرى ناقتى جانە دۇرىس قۇبىلىستارعا قاتىستى ءتۇرلى، ءتىپتى قاراما-قايشى ۇستانىمدارعا اۋىسا الادى دەپ بولجاۋىمىزعا بولادى.
دەكلاراتسيا اگرەسسيۆتى جانە دەسترۋكتيۆتى ريتوريكادان باس تارتۋعا شاقىرادى.
دەمەك، پوپۋليزمگە جول بەرمەي، ەلدىڭ حالىقارالىق بەدەلىن تۇسىرەتىن اگرەسسيۆتى جانە دەسترۋكتيۆتى ريتوريكانى قولدانباعان دۇرىس. قازىرگى تاڭداعى بالامالى مەديا سايتتار مەن دەرەككوزدەرىنىڭ كوبەيۋى بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىن سەنىمسىز جانە ساياسي بىرجاقتى دەپ ايىپتايتىن اگرەسسيۆتى ريتوريكانى ءوسىرىپ وتىرعانى انىق. «فەيك» جاڭالىقتاردىڭ كوبەيۋى جانە حالىقتىڭ سەنىمسىزدىگى اگرەسسيۆتى ريتوريكانى ءورشىتىپ وتىر. سوندىقتان بۇل ماسەلەمەن دە اينالىسقان دۇرىس.
ماڭىزدى قۇجاتتا عىلىم، تەحنيكا، مەديتسينا، ونەركاسىپ جانە باسقا دا سالالاردا قول جەتكەن جەتىستىكتەردى رۋحاني، الەۋمەتتىك جانە ادامي قۇندىلىقتارمەن ۇيلەستىرۋ اتالادى. بۇل تۇستا ءبىلىم ادامدى ەڭبەك الەمىمەن تانىستىرۋعا باعىتتالۋى كەرەك دەپ ويلايمىز.
زايىرلىلىق پەن رۋحاني قۇندىلىقتار كورپوراتيۆتىك مادەنيەتتىڭ بىلىمگە ىقپالىن قالىپتاستىرادى. قوعامنىڭ رۋحانيلىققا قىزىعۋشىلىعىنىڭ قايتا جاندانۋى ادام تابيعاتىنىڭ ماڭىزدى بولىگىنە قايتا ورالۋدى بىلدىرەدى. باسقالاردىڭ ءال-اۋقاتىن باعالاۋ ورتاق يگىلىك ءۇشىن ماڭىزدى. دەگەنمەن، ومىردە ءبارى كەرىسىنشە، ادام ەڭ الدىمەن ءوزىن ويلايدى. سوندىقتان ءبىز الەۋمەتتىك قۇندىلىقتاردى قالىپتاستىراتىن قيىندىقتار مەن مۇمكىندىكتەرگە نازار اۋدارامىز قاجەت.
جوعارىدا اتاپ وتكەنىمىزدەي، دەكلاراتسيا كوپتەگەن ماسەلەلەرگە نازار اۋدارادى. يدەيالار، ارمان-مۇراتتار، قۇندىلىقتار ءۇشىن كۇرەس ەشقاشان توقتامايدى. ءدىن كوشباسشىلارى وزدەرىنىڭ رۋحاني داۋىسىن فاناتيزم مەن وشپەندىلىككە قارسى تۇرۋعا، ءوزارا قۇرمەتتىڭ، جاناشىرلىقتىڭ جانە كىشىپەيىلدىلىكتىڭ ەڭ جوعارى ستاندارتتارىن وسىلايشا ناسيحاتتادى.
قورقىت اتا اتىنداعى قىزىلوردا
مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ساياسي
عىلىمدارىنىڭ كانديداتى،
قاۋىمداستىرىلعان پروفەسسور ناسيموۆ مۇرات ورلەنبايۇلى
