قاڭتار وقيعاسى مەن ۋكرايناداعى جاعداي ەلگە ينۆەستيتسيا تارتۋعا كەدەرگى كەلتىردى مە؟ بۇل تۋرالى سىرتقى ىستەر ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى الماس ايداروۆتان ورتالىق كوممۋنيكاتسيالار قىزمەتىندە وتكەن ءباسپاسوز ءماسليحاتىندا سۇرالدى.
قازىرگى تاڭدا شەت ەلدىڭ قازاقستانعا ينۆەستيتسيا قۇيۋعا دەگەن تالپىنىسى قالاي؟ قاڭتار كوتەرىلىسىنەن كەيىن قازاقستانعا كەلەتىن ينۆەستيتسيا ازايدى ما، جوق الدە كوبەيدى مە؟
«ينۆەستورلاردى سەندىردىك»
الماس ايدارۇلىنىڭ ايتۋىنشا، قارالى قاڭتاردان كەيىن ەلىمىزگە كەلەتىن ينۆەستيتسيانىڭ كولەمى كوبەيگەن. ايتسە دە ول قارجى تارتۋ بويىنشا ۇلكەن قاۋىپ تونگەنىن جاسىرمايدى. ال ينۆەستيتسيانىڭ كوبەيۋىنە سەبەپ – رەسەيدىڭ ۋكراينا سوعىسىنان كەيىن سانكتسياعا ۇشىراۋى.
«ەكونوميكادا «قارا اققۋ»، ياعني كۇتپەگەن جاعدايلار بولادى. بىزدەگى «قارا اققۋدىڭ» ءبىرىنشىسى تاريف بولدى، ودان كەيىن قاڭتار وقيعاسى جانە ۋكرايناداعى جاعداي بولدى. وسى جاعداي ينۆەستورلاردىڭ قورقىنىشىن تۋدىردى. قاڭتار وقيعاسىنان كەيىن ەڭ باستىسى مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسى بويىنشا، بارلىق ينۆەستورلارعا حاتتار جولداندى. وندا ءبىزدىڭ ينۆەستورلار الدىندا مىندەتتەمەلەرىمىزدى ورىندايتىنىمىزدى ايتىپ، سەندىرگەن بولاتىنبىز. سول سەبەپتى جاڭا رەفورمالار قابىلداندى. قاڭتاردان كەيىن تۋىنداعان ۋكراينا جاعدايى ەل نازارىن وزىنە اۋدارىپ اكەتتى. ال قازاقستانداعى ينۆەستيتسيانىڭ كولەمى ارتىپ كەلەدى. سەبەبى رەسەيدەگى جاعدايدان سوڭ قازاقستانعا كەلەتىن ينۆەستيتسيالاردىڭ كولەمى مەن كومپانيالاردىڭ سانى ارتتى»، - دەيدى سىرتقى ىستەر ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى الماس ايداروۆ.
بىرەۋ سەنەتىن، بىرەۋ سەنبەيتىن كورسەتكىش
ەكونوميست جانۇزاق اكىم ەلدەگى كەز كەلگەن دۇربەلەڭ ينۆەستيتسيالىق تارتىمدىلىقتى تومەندەتەتىنىن ايتادى. ناقتىراق ايتقاندا، ول ادام قۇقىقتارىنىڭ ساقتالماۋى مەن باق-داعى ءسوز ەركىندىگىنىڭ بولماۋى سىرتتان اقشا تارتۋعا كەدەرگى كەلتىرەتىنىن ەسكەرتتى.
«بىراق وتكەن جىلعى ۇكىمەتتىڭ رەسمي ەسەبى بويىنشا، كەلگەن ينۆەستيتسيا الدىڭعى جىلدارمەن سالىستىرعاندا جوعارى بولعان. بۇعان بىرەۋ سەنەدى، بىرەۋ سەنبەۋى مۇمكىن. وزدەرى كەيدە جاعدايدى تۇراقتى ەتىپ كورسەتۋ ءۇشىن جالعان اقپارات بەرۋى دە مۇمكىن. قاتەلەسپەسەم، ولار تۇسكەن ينۆەستيتسيا كولەمى «الدىڭعى جىلدىرمەن سالىستىرعاندا 15 پايىز جوعارى بولدى» دەپ مالىمدەدى. ءتىپتى كەيبىر سالالارعا رەكوردتىق دەڭگەيدە اقشا ءتۇستى دەپ جاتىر,» - دەيدى جانۇزاق اكىم.
ونىڭ ايتۋىنشا، جالپى ينۆەستيتسيانىڭ ەلگە كەلۋىنە سەنىم ماسەلەسى ايتارلىقتاي ءرول اتقارادى. قاڭتار وقيعاسى بۇرق ەتە ءتۇسىپ، ەكى-ءۇش ايدان كەيىن جاعداي تىنىشتالدى. ياعني، بيلىك اۋىسقان جوق. «بۇل جەردە سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى ەمەس، پرەزيدەنتتەن باستاپ ءبارى ارەكەت ەتتى. جالپى ءبىزدىڭ ەلدە تۇراقتىلىق بار»،- دەيدى ەكونوميست.
ينۆەستيتسيانىڭ يگىلىگى جەمقورلىقتىڭ قۇربانى ما؟
سوڭعى وتىز جىلدا ەلگە سان ميللياردتاعان ينۆەستيتسيا كەلدى. بىراق ونىڭ يگىلىگىن حالىق كوردى مە؟ حالىقتىڭ كوپ بولىگىنىڭ ءالى كۇنگە دەيىن كەدەيشىلىكتە ءومىر ءسۇرىپ جاتقانى ينۆەستيتسياداعى جەمقورلىققا بايلانىستى ەمەس پە؟ ەل كوكەيىندەگى وسى سۇراقتى قويعاندا، ەكونوميستىڭ جاۋابى مىنانداي بولدى.
«بىرىنشىدەن، بىزدە زاڭدار سولقىلداق. سەبەبى، ءاۋ باستا سولاي ادەيى جازىلعان بولاتىن. سونىڭ كەسىرىنەن بيلىكتىڭ ەڭ تومەنىنەن باستاپ ەڭ جوعارى ساتىسىنا دەيىن جەمقورلىق جايلاعان. ەلگە كەلىپ جاتقان قارجىلار ماقساتتى جۇمسالىپ جاتقان جوق. ناقتىراق ايتسام، كۆازيمەملەكەتتىك، ياعني جەكە كومپانيالارعا جۇمسالدى. ەل بيۋدجەتىنە سالىق تۇسپەگەننەن كەيىن حالىققا كەلەر پايدا جوق. وسىنداي جۇيەلى ۇرلىقتىڭ سالدارىنان ينۆەستيتسيانىڭ يگىلىگىن كورە الماي وتىرمىز. بيۋدجەتتىڭ قارجىسى تالان-تاراجعا ءتۇستى. ەشقانداي باقىلاۋ بولمادى»،- دەگەن جانۇزاق اكىم ەلدەن قاشقان داۋلەتتىلەر مەن ەلدەگى ەكس-پرەزيدەنت اۋلەتىنەن شىققان ادامداردىڭ كەيدە ءتىپتى سالىق تولەمەي، قارجى مەكەمەلەرىنەن قارجى سۋىرىپ الىپ وتىرعان ايتادى. ەكونوميستىڭ ايتقاندارىن تاۋەلسىز اقپارات كوزدەرىنەن انىقتاۋ قيىن. دەگەنمەن ەلدە جەمقورلىقتىڭ كەڭ جايىلعانىن جانە ونجىلدىقتار بويى سوعان جاعداي جاسالعانىن ەشكىم جوققا شىعارا المايدى.
سەرىك جولداسباي
«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى
