قازاق تىلىندەگى اقپارات، كونتەنت ساپاسى قايتسە كوتەرىلەدى؟ بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى قىزمەتكەرلەرى كۇنى قارساڭىندا وسىنى باق وكىلدەرى مەن ساراپشىلاردان سۇراپ كوردىك. قازاقشا كونتەنتتىڭ قاي جەردەن اقساپ، قاي تۇستا كەمشىلىكتەر جىبەرگەنىن تالداۋعا تىرىستىق. ءسىز قالاي ويلايسىز؟
«اقپاراتتى تالعاماي الۋ ارتقا تارتادى»
ەسەي جەڭىسۇلى، «اقجەلكەن» جۋرنالىنىڭ باس رەداكتورى: - قازىر الەۋمەتتىك جەلىنىڭ ارقاسىندا قازاق تىلىنە دەگەن اقپاراتقا سۇرانىس ارتىپ كەلە جاتىر. بۇرىن يۋتۋب، ينستاگرام، فەيسبۋك پاراقشالارىندا ورىسشا اقپاراتقا كوبىرەك سۇيەنەتىن ەدىك. مەنىڭشە قازىر اقپارات الۋدىڭ كوزى كوپ، بىراق ونى اركىم ءارتۇرلى قابىلدايدى. اقپارات الۋ ءتىلى ادامنىڭ جەكە قالاۋىنا بايلانىستى. بىراق كوپ جاعدايدا وقىرمان ارزانقول اقپاراتقا سەنىپ، ونىڭ راس - وتىرىگىن تەكسەرە بەرمەيدى. اقپاراتتى تالعاماي الۋ، وعان بىردەن سەنۋ، ول ۇگىت، نە ناسيحات ەكەنىنە ءمان بەرمەۋ ءبىزدى ارتقا تارتىپ جاتىر دەپ ويلايمىن. سونىڭ اسەرىنەن ءوز پىكىرى جوق، كەز كەلگەن نارسەگە سەنەتىن ادامدار كوبەيىپ بارادى. اسىرەسە، قازىرگى جاعدايدا ورىسشا اقپارات سەنىمدى دەپ، سول ەلدىڭ اقپاراتىن وقۋ وتە قاۋىپتى. قازاقشا كونتەنتكە اۋديتوريانى قىزىقتىرۋ ءۇشىن مەنىڭشە قازاق ءتىلدى اۋديتورياعا اسا اقىلدى كونتەنتتىڭ قاجەتى جوق. قازاق ءتىلدى اۋديتوريا اقپاراتتى سول ساتتە عانا وقىپ، ۆيدەونى كورىپ، سوسىن كەلەسى اقپاراتقا بىردەن ءوتىپ كەتەتىن جاعدايعا جەتتى. دەگەنمەن بۇل قانشالىقتى شىن دەگەن نارسەنى زەرتتەي المايدى. بىراق الداعى ۋاقىتتا قازاق ءتىلدى اۋديتوريا ارزانقول اقپاراتتان جيرەنىپ، كاسىبي ماتەريالداردى كوپ وقيدى دەگەن سەنىمدەمىن.«پىكىر بالانسىن ساقتايتىن كونتەنتتى بايقامايمىز»
اينەل ءامىرحان، OY-DETOX, «تاساداعى ايەلدەر» جوباسىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى: - مەن ءوزىم ەكى تىلدە دە اقپارات تۇتىنامىن. قازاق تىلىندە «قىزىقtimes»، «تۇنگى ستۋديا» دەگەن كوڭىل كوتەرەتىن كونتەنتتەردى كوپ قارايمىن. ال جاڭالىقتاردى ورىسشا وقيمىن. دۋد، ۆارلاموۆ سياقتى ورىس جۋرناليستەرىنىڭ وقىرمانىمىن. مەنىڭ پىكىرىمشە، اناليتيكالىق ماتەريالداردى وقىرمان ورىس تىلىندە تۇتىناتىن سياقتى. سول سەبەپتى ءبىز جۋرناليستەرگە ازىق بولاتىنداي، بالامالى پىكىر ۇسىناتىنداي كونتەنت جاساۋعا تىرىسىپ جاتىرمىز. كەيبىر جوبالار تەك يۋتۋب جەلىسىندە عانا شىعاتىندىقتان، قالىڭ اۋديتورياعا جەتە بەرمەيدى. قازاقشا اقپاراتتى دامىتۋ ءۇشىن ساراپتامالىق، زەرتتەۋ مەن تۇسىندىرۋگە باعىتتالعان كونتەنتتى كوبەيتۋىمىز كەرەك دەپ ويلايمىن. مەملەكەتتىك ارنالار مەملەكەتتىك تاپسىرىسقا قانا ءومىر سۇرەتىندىكتەن، قاراجاتتىڭ كوبى ويىن-ساۋىق باعىتىنداعى باعدارلامالارعا بولىنەدى. ءبىز ارقايسىمىز ءوز ۆاكۋمىزدا ءومىر سۇرەمىز دە، كوزىمىز ۇيرەنگەن جۋرناليستەر مەن كوزىمىز ۇيرەنگەن باق-تى عانا وقيمىز. سول سەبەپتى پىكىر بالانسىن ساقتاپ، بالامالى پىكىر بەرەتىن قازاقشا كونتەنتتەردى بايقاماي جاتامىز. سونداي باق-تىڭ وقىرمانى بولساق، ونى ءبولىسىپ، قولداۋىمىز كەرەك دەپ ويلايمىن.«جاعا ۇستاتتى» جاڭالىق جۋرناليستيكا ەمەس»
جادىرا نارماحانوۆا، «ۇلان» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى:
- قازىرگى كەزدە شىنى كەرەك قاراپايىم ادامدار ءبىر گازەتتى نەمەسە سايتتى وقىپ وتىرادى دەگەنگە سەنبەيمىن. ونى كەيىنگى كەزدەگى گازەت-جۋرنال تيراجى، سايتتاردىڭ قارالىم سانى راستايدى. ويتكەنى اقپاراتتى الەۋمەتتىك جەلىلەر ارقىلى العان جىلدام ءارى ءتيىمدى.
بىراق قازاقتىلدى كونتەنتتەردى ينتەرنەت جەلىسىنە ورنالاستىرار كەزدە كوپ رەداكتسيا سەو، سمم ماماندارىنىڭ جۇمىسىنا، كاسىبيلىگىنە نازار اۋدارا بەرمەيدى. ءتىپتى كوپتەگەن قازاق باسىلىمدارىندا مۇنداي ماماندار اتىمەن جوق. سوندىقتان گازەت-جۋرنالدارعا شىعىپ جاتقان جاقسى كونتەنت ينتەرنەت جەلىسىندە اينالىسقا ەنە بەرمەيدى. تاقىرىپ قويۋ، ليد جازۋ جاعى اقساپ جاتادى. گازەتتەگى ماتەريالدى ينتەرنەتتە اينالىسقا تۇسىرەردە وسىنىڭ ءبارىن ەسكەرۋ كەرەك. ىلمەك سوزدەر دۇرىس بولماعاندىقتان دا ميلليونداعان اقپاراتتىڭ ىشىندە جاقسى ماتەريال «جۇتىلىپ» كەتۋى مۇمكىن. مەنىڭشە، قازىر قازاق تىلىندە كونتەنت جاساۋ – شوۋ بيزنەس، كينو الەمىندە تابىس كوزىنە اينالدى. 2000 جىلدارى جاستار كوبىنە شەتەل مۋزىكالارىن تىڭداسا، قازىر كوبى قازاقشا كونتەنت جاسايتىن انشىلەردى تىڭدايدى. وسىدان ون جىل بۇرىن ساۋساقپەن سانارلىق فيلم تۇسىرىلسە، قازىر جىلىنا 50-گە جۋىق فيلم تۇسىرەتىن حالگە جەتىپپىز. مۇنىڭ ءبارى دەنى قازاق تىلىندە. سەبەبى اۋديتوريانىڭ سۇرانىسى سول. بىراق ەسكەرەتىن ءبىر جايت قازىرگىدەي «جاعا ۇستاتتى» جاڭالىقتاردى ۇسىناتىن «سارى باسىلىمدار» جۋرناليستيكا ەمەس. جالپى، قازىر قازاق جۋرناليستيكاسىنىڭ وزەگىنە قۇرت بولعان دۇنيە – رەيتينگ قۋ. ياعني، رەيتينگ جاقسى بولسا، تەندەر، اقشا بولادى. سول ءۇشىن كوپتەگەن ينتەرنەت رەداكتسيا رەيتينگ ءۇشىن «سارى باسىلىم» دەڭگەيىنە ءتۇسىپ كەتتى. بۇل – ءوز الدىنا ۇلكەن تاقىرىپ، جۋرناليستيكانىڭ وزەكتى پروبلەماسى.ارۋجان ايتبەك، تۇران ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ 2 كۋرس ستۋدەنتى
ۇقساس جاڭالىقتار
