بالالارعا ارنالعان قازاق ءتىلدى كونتەنت وندىرەتىن جاستار سالاداعى نازىك ماسەلەلەر جانە جۇمىس تاسىلدەرى جايلى ويلارىمەن بولىسەدى.
2010 جىلدان باستاپ 2025 جىلعا دەيىن تۋعان بالالار «الفا ۇرپاعى» (Generation Alpha) دەپ اتالاتىن بۋىنعا جاتادى. ولار تەحنولوگياعا، سمارتفونعا، ينتەرنەتكە جانە تسيفرلىق قۇرالدارعا تابيعي تۇردە ۇيرەنگەن العاشقى بۋىن سانالادى. سول سەبەپتى ولاردىڭ تۇتىناتىن ونىمدەرىن باقىلاۋدا ۇستاعان ابزال. قازىر ەلدەگى كىشكەنتاي بۇلدىرشىندەردىڭ ءتىلى ءوز انا تىلىندە ەمەس، وزگە تىلدە شىققانىن كەزدەستىرىپ ءجۇرمىز. بۇعان سەبەپ، قازاق ءتىلدى بالالار ءونىمىنىڭ تاپشىلىعى.
اتالمىش سالانىڭ قيىنشىلىقتارى تۋرالى قازاق ءتىلدى كونتەنت ءوندىرىپ جۇرگەن «Balafunny» جوباسىنىڭ كەيىپكەرلەرىنەن سۇراپ كوردىك.
- ەڭ الدىمەن وزدەرىڭىزدى تانىستىرىپ كەتسەڭىزدەر. بۇل جوباعا قالاي كەلدىڭىزدەر؟
دارحان بيسەمباەۆ: - ونەرگە قاتىسى جوق ەنەرگەتيك ماماندىعىن وقىعانمىن. Balafunny-عا قوسىلۋعا 2022 جىلى ۇسىنىس كەلىپ ءتۇستى. باعىتىن، يدەياسىن ەستىگەن سوڭ، قوسىلۋعا شەشىم قابىلدادىم.
بەكجان بيسەمباەۆ: - مەن دارحاننىڭ تۋعان اعاسىمىن. «Balafunny» جوباسىنىڭ نەگىزىن سالۋشى التىناي ەسەنجانوۆا بۇل يدەيانى ستۋدەنت كەزىمدە ايتىپ جۇرەتىن. بالالارعا ارنالعان قازاقشا، ساپالى كونتەنت از بولعانىقتان 1 جىلدىڭ ىشىندە باستاپ كەتتىك.
ديلناز مۇساجانوۆا: - جۇرگەنوۆ اتىنداعى ونەر اكادەمياسىنىڭ ستۋدەنتىمىن. التىناي ەسەنجانوۆامەن تانىسىپ، كوماندامەن ورتاق شەشىمگە كەلدىك. «Balafunny» اتاۋىن تاڭداپ، جۇمىستى باستاپ كەتتىك.
- «Balafunny» جوباسى جايلى ايتىپ بەرسەڭىزدەر. ماقساتى قانداي؟ وسى كۇنگە دەيىن قانداي ناتيجەلەرگە قول جەتكىزدىڭىزدەر؟
دارحان بيسەمباەۆ: - «Balafunny» جوباسى 2022 جىلدان باستاپ جۇمىس جاساۋدا. ءبىزدىڭ ەڭ باستى ماقساتىمىز كىشكەنتاي بۇلدىرشىندەرگە كوڭىلدى، تانىمدىق تۇرعىدان ساپالى قازاقشا كونتەنت ۇسىنۋ. باسىندا ءبىزدى 3-5 جاستاعى بالالار كورەتىن. بىراق، ۋاقىت وتە كەلە اۋديتوريامىز كەڭىدى. قازىر 4-14 جاس ارالىعىنداعى بالالار ءۇشىن كونتەنت جاسايمىز.
بەكجان بيسەمباەۆ: - 2023 جىلى قازان ايىندا YouTube جەلىسىندەگى كورەرمەندەرىمىز 100 مىڭعا وقىرمانعا جەتتى. كۇمىس باتىرمامىز بار. ەندىگى ماقساتىمىز التىن باتىرماعا قول جەتكىزۋ. كۇن وتكەن سايىن كورەرمەن سانى ارتىپ كەلەدى. ءار ادامنىڭ تالعامى ءار ءتۇرلى. كىمگە ءبىزدىڭ جوبا ۇنايدى، سول كورەدى. دەگەنمەن، YouTube-تاعى پاراقشامىزدىڭ ستاتيستيكاسىنا سۇيەنەتىن بولساق، 90 پايىز ادامعا ءبىز ۇسىناتىن ونىمدەر ۇنايدى ەكەن. بۇل قازاقشا كونتەنتتى تۇتىناتىن ادامدار بار ەكەنىن كورسەتەدى.
- بالالارعا ارنالعان ءار ءتۇرلى تاقىرىپتاعى اقپاراتتى ءان ارقىلى جەتكىزەسىزدەر. ءاندى، جالپى كونتەنتتى قالاي دايىندايسىزدار؟ ماتىنگە قويىلاتىن تالاپتار بار ما؟
ديلناز مۇساجانوۆا: - العاش باستاعان كەزدە ءبىز ءان ەمەس، اڭگىمەلەپ وتىرىپ تانىمدى كونتەنت تۇسىرەتىنبىز. ەندى عانا شىعىپ جاتقاندىقتان بۇل باعىت كورەرمەننەن بىردەن قولداۋ تاپپادى. جىگىتتەر دە، مەن دە ءاندى جاقسى ايتامىز. سول ءۇشىن قازىرگى فورماتقا اۋىستىق. بۇل باعىت وقىرماندارعا ۇنادى. تاقىرىپتاردى كوماندامەن بىرگە تالقىلاپ، ەلىمىزدەگى مەرەكەلەرگە، ءار مەزگىلگە سايكەستەندىرىپ تاڭداۋعا تىرىسامىز. مىسالى، بالالاردىڭ دەمالىستارى اياقتالىپ، مەكتەپكە باراتىن ۋاقىت بولسا، وسىعان قاتىستى اندەر شىعارامىز. ءاننىڭ اۋەنى مەن ءماتىنىن جازاتىن ارنايى ماماندارىمىز بار.
بىزدە نەگىزى بالالار كونتەنتى بولعاندىقتان جاساماۋ كەرەك دەگەن تالاپتار كوپ. بۇلدىرشىندەرگە ەرسى، تۇسىنىكسىز بولىپ كورىنەتىن دۇنيەلەردى قوسپايمىز. ءبىر-ءبىرىمىزدى ۇرۋ، مايىسۋ دەگەن سياقتى قيمىلداردى كورسەتپەۋگە تىرىسامىز. ماتەريال مونتاجدالىپ بولعان سوڭ، تەكسەرۋدەن وتەدى. تۇزەيتىن جەرلەرىن تۇزەپ، قاجەت ەمەس جەرلەرىن الىپ تاستايمىز. ماتىندە دە سولاي. بالانىڭ بىزبەن بىرگە قايتالاپ ايتا الۋى ءۇشىن جەڭىل، تەز جاتتالاتىن قازاقشا سوزدەر قولدانىلادى. كيىم ۇلگىسىندە دە جارقىن تۇستەردى قولداندىق.
جالپى، بالالار كونتەنتىن جاساۋ جاۋاپكەرشىلىكتى تالاپ ەتەدى. سالىستىرمالى تۇردە ەرەسەك ادامدارعا ارنالعان دۇنيەلەر جاساۋعا قاراعاندا قيىنداۋ. ويتكەنى ولاردا كوپ شەكتەۋ بولمايدى.
- نەگە ءدال تەنتەك، ءتاتتى، دارىن كەيىپكەرلەرى تاڭدالدى؟ تاعى جاڭا كەيىپكەرلەر قوسۋ ويدا بار ما؟
دارحان بيسەمباەۆ: - مەنىڭ كەيىپكەرىم – تەنتەك. كوپ بۇزاقىلىقتار جاسايدى. ال، ءتاتتى مەن دارىن كەيىپكەرلەرى كەڭەس بەرىپ، اقىل ايتادى. جالپى، ۆيدەولاردىڭ سيۋجەتتىك جەلىسى وسىنداي.
ديلناز مۇساجانوۆا: - Bala – كىشكەنتاي ءبۇلدىرشىن، funny – كۇلكىلى دەگەن ماعىنانى بەرەدى. كەيىپكەرلەر ءار قايسىمىزدىڭ مىنەزىمىزگە قاراپ تاڭدالدى. مىسالى، ماعان اقكوڭىل، كۇلىپ جۇرەتىن، نازىك قىز بولعاندىقتان «ءتاتتى» دەگەن ەسىم بەرىلدى. ونىڭ ۇستىنە بالالار كونتەنتى بولعاننان كەيىن بۇل تەز ەستە ساقتالادى. بالالاردىڭ ءبارى تەنتەكتىك جاسايدى، سول ءۇشىن «تەنتەك» ەسىمىن تاڭدادىق. ولار بۇل كەيىپكەردى كورگەندە، وزدەرىمەن سالىستىرادى. «دارىن» كەيىپكەرى دە سولاي. كىشكەنتاي بالالار دارىندى، اقىلدى بولۋعا ۇمىلادى. سول ءۇشىن ۇلگى ەتىپ الدىق.
كەيدە اندەگى ماعىنانى جەتكىزۋگە كەيىپكەر جەتپەي كەتكەن كەزدە ءماتىنىن جازاتىن اسەل دەگەن كىسىنى ءتورتىنشى كەيىپكەر رەتىندە قوسامىز. ونى ءبىزدىڭ تۇراقتى كورەرمەندەر تانىپ قالدى. جالپى جاڭا كەيىپكەر قوسۋ ويدا جوق. الداعى ۋاقىتتا اۋديتوريا كەڭەيىپ جاتسا، ارينە 1-2 جىلدا قوسۋعا بولادى.
- جوبانى باستاماس بۇرىن بالالار كونتەنتىن زەرتتەگەن ەكەنسىزدەر. قالاي ويلايسىزدار ەلىمىزدە بالالار كونتەنتى جەتكىلىكتى مە؟ قانداي تۇستارى اقساپ تۇر؟
بەكجان بيسەمباەۆ: - قازىرگى ۋاقىتتا قازاقشا كونتەنت دامىپ كەلە جاتىر. بىراق، مەملەكەتتەن بيۋدجەت، گرانت ءبولىنىپ جاتقان جوق. مىسالى، ءبىز ەشقانداي دەمەۋشىسىز، ءوز كۇشىمىزبەن ءتۇسىرىپ جاتىرمىز. قازاقشا ءارى ساپالى كونتەنت ءوندىرىپ، ونى تۇراقتى ۇستاپ تۇرۋ كوپ قارجىنى تالاپ ەتەدى. نەگىزى بالالاررعا ارنالعان ونىمدەر ۇسىناتىندار جەتكىلىكتى. دەگەنمەن قازىر ولار بەلسەندىلىكتەرىن جوعالتقان. قازىرگە تەك ءبىز عانا تۇراقتى جۇمىس ىستەپ كەلە جاتىرمىز. مىندەتتى تۇردە اپتاسىنا 1 رەت YouTube پلاتفورماسىنا ۆيدەو جۇكتەپ وتىرامىز.
- قازىرگى بالالار سالىستىرمالى تۇردە تەلەفوندى كوپ پايدالانادى. اتا-انالار نەنى ەسكەرۋى كەرەك؟
- ەڭ باستىسى اتا-انا بالاعا شەكتەۋ قويا ءبىلۋى كەرەك. ءوزىمىز اتا-انا ەمەسپىز، بىراق قازىر كوپ جەردەن بايقايمىز بالاعا كوڭىل بولگىسى كەلمەي، جىلاماسىن، تىنىش وتىرسىن دەپ تەلەفوندى بەرە سالادى. قانداي كونتەنت كورىپ جۇرگەنىن باقىلاۋ كەرەك. بالانى قازاقشا تاربيەلەۋ ءۇشىن قازاق ءتىلدى ۆيدەولار كورسەتكەن دۇرىس. باسقا ءتىلدى وسكەننەن كەيىن مەڭگەرىپ الادى. ال انا ءتىلىن كىشكەنتاي كەزىنەن بويىنا سىڭىرمەسە، وسكەندە قيىن بولادى.
- جۇمىستارىڭىزعا ساتتىلىك، راقمەت!
مەرەي مىرزاعاليقىزى
«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى
