مەملەكەت باسشىسى ق.توقاەۆ وسى قاعيدانى بەرىك ۇستانىپ وتىر. ەلگە جەتەكشىلىك ەتەتىن باسشىنىڭ ءوز تۋىستارىن بيلىككە تارتپاۋى، پرەزيدەنت سايلاۋىنا قايتا-قايتا تۇسپەۋى، ءبىر مارتە عانا جەتى جىلعا سايلانۋى، ادىلەتتى، ادال قىزمەت اتقارۋى، جەمقورلىققا بوي الدىرماۋى – مىنە، وسىنداي قاعيدالاردى بەرىك ۇستانامىن دەپ حالىققا جولداۋىن جاريالاۋى كوپشىلىكتىڭ كوكەيىنە قونادى. جاپون فيلوسوفياسىندا وزگەرىستى وزىڭنەن باستا دەگەن قاعيدا بار. ول ءبىزدىڭ مەملەكەت باسشىسى ق.توقاەۆتىڭ بويىنداعى بۇرىننان قالىپتاسقان ىزگى قاسيەت. ايتقاندارىن اسىقپاي، اپتىقپاي، بىرتىندەپ جۇزەگە اسىرىپ، ورىنداي باستاعانىن حالىق كورىپ وتىر.
مىنەكي، ەلىمىزدە كەزەكتەن تىس پرەزيدەنت سايلاۋى وتەتىن كۇن دە بەلگىلى بولدى. الدا ۇلكەن وزگەرىستەر كۇتىپ تۇر. پرەزيدەنت سايلاۋىنان كەيىن پارلامەنت، جەرگىلىكتى ءماسليحات سايلاۋلارى دا، ۇكىمەت قۇرامىن قايتا جاساقتاۋ سەكىلدى اۋقىمدى شارالار دا كۇن تارتىبىندە تۇر. وسىنىڭ ءبارى دەموكراتيا جولىمەن، ءادىل سايلاۋ ارقىلى جۇزەگە اسىرىلاتىنىن مەملەكەت باسشىسى قاداپ ايتتى.
پرەزيدەنت ق.توقاەۆ ەلىمىزدە ءمىنسىز قوعام ورناسا ەكەن دەپ ارماندايدى. دەمەك، ءمىنسىز مەملەكەتتى باسقاراتىن ادامنىڭ ءوزى الدىمەن سول ورىنعا لايىقتى جان بولعانى ابزال. ەڭ الدىمەن، ول ادام اسقان ادىلەتتى بولۋى ءتيىس. ادامدار ادالدىقتى، ادىلدىكتى ارمان ەتەدى. باسشىلاردىڭ قارا قىلدى قاق جارعان ادىلەتتى، تۋراشىل بولعانىن قالايدى. وسىنداي مەملەكەت باسشىسىنا لايىق ازاماتتىڭ بويىندا بىرنەشە قاسيەت تابىلۋى ءتيىس. الدىمەن، دەنە مۇشەسى ساۋ، دەنساۋلىعى مىقتى، ەستە ساقتاۋ قابىلەتى كۇشتى، مەيلىنشە زەرەك، زەردەلى، كوپ ءتىلدى مەڭگەرگەن، بۇكىل ويىن شەبەر جەتكىزە بىلەتىن، جۇرتتى بىردەن باۋراپ الاتىن شەشەن بولۋى كەرەك. وزگەلەردى دە تىڭداي بىلەتىن، سودان ىسكە پايدالى جەرىن الىپ، قورىتىندى شىعاراتىن ادام باسشىعا لايىق.
كوپ ماسەلەنى اقىلدى ادامدار شەشۋى قاجەت. نەگە مەملەكەت باسشىسىن حالىق بولىپ سايلايدى؟ ويتكەنى، سول حالىقتان ەڭ اقىلدى، ەڭ ءبىلىمدى، كوزقاراسى ەرەكشە، تابيعاتى باسقاشا، تالابى ارتىلىپ تۇرعان ادامدى تاڭداپ العىسى كەلەدى. سولاي بولۋى كەرەك. سوندا عانا پرەزيدەنتتەر بىرىمەن-ءبىرى ءتىل تابىسادى. سوندا عانا پرەزيدەنتتەر حالىقتىڭ يگىلىگىن ويلايدى. مەملەكەت باسشىسى فيلوسوف، ساياساتكەر، الەۋمەتتانۋشى، الەم دىندەرىنە دە سەرگەك قارايتىن جان-جاقتى ازامات بولۋى ءتيىس. مەنىڭشە، قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ بويىنان وسى قاسيەتتەر تابىلادى.
ەل ىشىندە ەسكى كادرلارمەن جاڭا قازاقستاندى قالاي قۇرامىز دەگەن ويلار ايتىلىپ ءجۇر. ورىندى پىكىر. سويتسە دە، ەسكىنىڭ ءبارىن ءبىر ساتتە سىپىرىپ تاستاپ، تۇگەل جاڭالايىن دەپ وتىرعان ەشكىم جوق. حالىق اراسىندا تاجىريبەلى، ويلى، حالىققا شىن جاناشىر، مەملەكەت مۇددەسىن ويلايتىن، ادال قىزمەت ەتەتىن، ادىلەتتى جولمەن بيلىككە كەلە الاتىن ازاماتتار بارشىلىق.
وسى جولى حالىق پرەزيدەنت سايلاۋىندا ۇلكەن بەلسەندىلىك تانىتا الادى. سوعان قۇلشىنىپ وتىر. جۇرتشىلىق بۇدان بىلاي پرەزيدەنتتى ەكى رەت سايلاۋعا جول بەرمەيدى. ول كونستيتۋتسيادا انىق ايتىلعان. ەندى جاڭا ساياسي پارتيالار بەلسەنىپ شىعا باستايدى. بۇل دەگەنىڭىز، الداعى ۋاقىتتا ءبىر-بىرىمەن باسەكەلەسە الاتىن ساياسي ۇيىمدار ءوز كانديداتتارىنىڭ اراسىنان مىقتى تۇلعالاردى العا تارتادى. اتا زاڭعا سايكەس پرەزيدەنت ءبىر رەت قانا سايلاناتىن بولسا، ەسكىگە، ادىلەتسىزدىككە جول بەرىلمەيدى. دەمەك، الداعى جەتى جىلدا قازاقستاندا ۇلكەن وزگەرىستەر بولادى دەپ كۇتىلۋدە.
پرەزيدەنت سايلاۋىنا ءوزىن-ءوزى ۇسىناتىن، ءتىپتى پارتيادا جوق ازاماتتار دا سايلاۋعا تۇسە الادى. ول مۇمكىن، دەپۋتات، مينيستر، قوعام قايراتكەرى دە، ءتىپتى قاراپايىم، ويى بار ازامات تا بولۋى مۇمكىن. مەنىڭشە، پرەزيدەنت قىرىق جاستان اسقان، مەملەكەتتىك ءتىلدى جەتىك مەڭگەرگەن، ەلدىڭ دامۋىنا، مەملەكەتتىڭ قاۋىپسىزدىگىنە قازاقستان حالقىنا ءادىل دە ادال، جان-تانىمەن قىزمەت ەتۋگە دايىن ازامات بولۋى ءتيىس.
پرەزيدەنت سايلاۋى ەلىمىزدەگى ەڭ باستى ساياسي وقيعا. بۇل سايلاۋعا كەز-كەلگەن وپپوزيتسيالىق كۇشتەر دە قاتىسادى. بۇل ناعىز دەموكراتيالىق كورىنىس. ءاربىر ساياسي پارتيا كۇرەسكە دايىن بولۋى ءتيىس. ەلدىڭ بۇكىل ساياسي جۇيەسىن تۇبەگەيلى وزگەرتەمىز دەدى ق.توقاەۆ. دەمەك، بۇكىل قۇرام جاڭارادى. سەنىم مانداتى حالىق سەنىمىنە جۇمىس ىستەيتىن بولادى. وسىدان بارىپ حالىق سەنەتىن بيلىك، الەۋمەتتىك ادىلەتتىلىك قالىپتاسۋى كەرەك. ەكونوميكالىق ساياسات دۇرىس بولۋى ءتيىس. ول ەلدىڭ دامۋىن جاڭا ساتىعا كوتەرەدى.
مىقتى باسەكەلەس بولا الاتىن، سايلاۋالدى باعدارلامالارى ءوتىمدى، سەنىمدى بولسا عانا حالىقتان قولداۋ تابادى. حالىق ءادىل سايلاۋدى كۇتەدى. الداعى كۇندەردە تىنىشتىق، تۇراقتىلىق، ادىلدىك بولۋى ءتيىس.
ساياسات بەيىسباي، فيلوسوفيا، ساياساتتانۋ جانە ءدىنتانۋ ينستيتۋتىنىڭ باس ساراپشىسى
