«ەۆرازيا+ورت جشس»-نە ء(بىرىنشى ارنا ەۋرازيا) 8,1 ميلليارد تەڭگەنىڭ شىعىنى تۋرالى ماتەريالداردى قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنا بەرۋ ۇسىنىلدى، دەپ حابارلايدى «ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى «Kazakh24.info»-عا سىلتەمە جاساپ.
—اۋديتورلىق ەسەپتىڭ ناتيجەسى بويىنشا ەسەپ كوميتەتىنىڭ باسشىسىنا «قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنا كەلتىرىلگەن زالال فاكتىلەرى بويىنشا مەملەكەتتىك اۋديت ماتەريالدارىن بەلگىلەنگەن تارتىپتە پروتسەسسۋالدىق شەشىم قابىلداۋ ءۇشىن بەرۋ ۇسىنىلدى. "ەۆرازيا + ورت" جشس-ءنىڭ "الان" جشس جەكە كاسىپورنىنا نەسيە وتەۋگە بايلانىستى 8 109,9 ملن.تەڭگە سوماسىندا اكتيۆتەرى جوعالعان. جاقىن ارادا تاعى ءبىر اتىشۋلى قىلمىستىق ءىستىڭ بەتى اشىلۋى مۇمكىن", — دەلىنگەن حابارلامادا.
باسىلىم 2007 جىلدىڭ اقپانىندا سول كەزدەگى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ اۆسترياداعى ەلشىسى بولعان راحات اليەۆتىڭ جۇبايى داريعا نازارباەۆامەن بىرگە بىرقاتار بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى اكتسيالارىنا يەلىك ەتەتىنىن مويىنداعانىن جازدى.
— ونىڭ مەديا-يمپەرياسىندا «حابار» اق، «ەۆرازيا+ورت» اق، «الما تۆ» اق، «نتك» اق، «كاراۆان» گازەتى، «كتك» اق، «ەۆروپا پليۋس» راديوسى، «رۋسسكوە راديو»، «رەترو راديوسى»، «اينا تۆ»، «KazCenter TV»، «TV Media Outdoor Advertising»، «TV Media Agency»، «BIG Idea Group»، سونداي-اق «كۆك-قازاقستان» حابار تاراتۋ كورپوراتسياسى» اق، «قازاقستان تەلەكوممۋنيكاتسيالار» اق حابار تاراتۋ كومپانيالارى مەن جارناما اگەنتتىكتەرى بولدى. بۇل كەيىنىرەك، 2013 جىلى ەكس-اقپارات ءمينيسترى، وپپوزيتسيا قايراتكەرى التىنبەك سارسەنباەۆتىڭ ولىمىنە قاتىستى تەرگەۋ بارىسىندا بەلگىلى بولدى. ول كەزدە نۇرسۇلتان ءابىشۇلىنىڭ كۇيەۋ بالاسى شەتەلدە جاسىرىنىپ جۇرگەن ەدى. ول 2007 جىلى مامىردا «نۇربانكتىڭ» توپ-مەنەدجەرلەرى جولداس تەمىراليەۆ پەن ايبار حاسەنوۆتى ۇرلادى دەگەن ايىپپەن وعان قارسى قىلمىستىق ءىس قوزعالعان كەزدە اۆسترياعا قاشىپ كەتكەن. ولار قارجى ۇيىمىنداعى ۇلەستەرىن بەرگەننەن كەيىن اليەۆ ەكەۋىن دە ءولتىردى» دەپ ەسكە الادى باسىلىم.
كەيىننەن راحات اليەۆ نۇربانكتى زاڭسىز اقشانى جىلىستاتۋ ءۇشىن پايدالانعانى بەلگىلى بولدى.
«مىسالى، 2007 جىلدىڭ مامىر ايىندا داريعا نازارباەۆانىڭ كۇيەۋىنىڭ «نۇربانك» ااق-داعى جەكە شوتىنان كۆك – قازاقستان تەلەراديوكومپانياسىنىڭ شوتىنا 5,5 ميلليارد تەڭگەگە جۋىق قارجىلاي كومەك ءتۇستى. ىسكە ليۆاندىق Interasia SAT S.A.L كومپانياسىنىڭ ەسەپ ايىرىسۋ شوتىنىڭ دا قاتىسى بار. ءىس جۇزىندە ەشقانداي قىزمەت كورسەتىلمەگەن. سونىمەن قاتار، «كۆك – قازاقستان تەلەراديوكومپانياسى» اق شامامەن 686 ميلليون تەڭگە سالىق تولەۋدەن جالتارعان. بۇل اقشانىڭ باسىم بولىگى ليۆاننان قۇرىلتايشىسى اليەۆ بولعان اۆستريالىق كومپانيالاردىڭ شوتتارىنا كونسالتينگتىك قىزمەت كورسەتۋگە جالعان كەلىسىم-شارتتار بويىنشا تۇسكەن. جەدەل دەرەكتەرگە سايكەس، تەك 2005 جىلى عانا اليەۆتىڭ اۆسترياداعى كومپانيالارىنىڭ ەسەپشوتىنا 60 ميلليون دوللاردان استام اقشا اۋدارىلعان.ول جەردەن قاراجات قازاقستانعا «تازا» قايتارىلىپ، بيزنەستى دامىتۋعا كەتكەن» دەپ جازادى باسىلىم.
اليەۆ ۆەناعا ۇشقاننان كەيىن نۇربانكتەگى ۇلەس داريعا نازارباەۆا مەن ۇلى ءنۇرالى اليەۆكە وتكەنى دە ايتىلدى. ولار ءوز اكتسيالارىن (بارلىعى 56,69% اكتسيا) سوفيا سارسەنوۆاعا ساتىپ، 2010 جىلى عانا ديرەكتورلار كەڭەسىنەن شىقتى.
«ەلباسىنىڭ قىزدارى مەديا-يمپەريانىڭ ەلەۋلى بولىگىن ءوز قولدارىندا ۇستادى. اتاپ ايتقاندا، ول «ەۋرازيا + ورت» تەلەارناسىن باقىلاۋدى ساقتاپ قالدى. 2004 جىلدان 2007 جىلدىڭ ماۋسىمىنا دەيىن داريعا نازارباەۆا «اسار» پارتياسىنان سايلانعان ءماجىلىس دەپۋتاتى بولدى. ونىڭ ىشىندە 2005 جىلدىڭ اقپان ايىنان باستاپ «ايماق» دەپۋتاتتىق توبىن باسقاردى. ونىڭ سول كەزدەگى تۇراقتى كومەكشىسى «اسار» توراعاسىنىڭ ورىنباسارى قىزمەتىن اتقارعان سەرگەي كيسەلەۆ ەدى. ال 2004 جىلدىڭ قازان ايىندا ماجىلىسكە دە كەلدى. 2007 جىلعى جانجالدان كەيىن داريعا نازارباەۆا ءبىر-ەكى جىل ۇلكەن ساياساتتان كەتىپ، «قازاقستان رەسپۋبليكاسى تۇڭعىش پرەزيدەنتى قورىنىڭ» ديرەكتورى قىزمەتىن اتقاردى. ال كيسەلەۆ «ەۆرازيا+ورت» جشس-ءنىڭ («ءبىرىنشى ارنا ەۆرازيا» تەلەارناسى) باس ديرەكتورلىعىنا اۋىستى. ال 2008 جىلى راحات اليەۆتىڭ اقشانى زاڭداستىرۋى قايتا جانداندى. رەسپۋبليكا اقپارات جانە الەۋمەتتىك دامۋ مينيسترلىگىنە قاراستى ۇيىمداردىڭ مەملەكەتتىك اقپاراتتىق ساياساتتى ىسكە اسىرۋ جانە اكتيۆتەردى باسقارۋ جونىندەگى ءىس-شارالاردى ىسكە اسىرۋ تيىمدىلىگىن زەردەلەگەن ەسەپ كوميتەتىنىڭ اۋديتورلىق ەسەبىنىڭ ارقاسىندا بيىل عانا بەلگىلى بولدى» دەلىنگەن حابارلامادا.
قۇجاتتان بەلگىلى بولعانداي، 2008 جىلدىڭ 7 قاراشاسىندا «الان» جشس 9 586,4 ميلليون تەڭگە كولەمىندە كۇلكىلى مولشەرلەمەمەن – نەبارى 10 پايىز جىلدىق نەسيە العان.
«الايدا كومپانيا بۇل اقشانى قايتارعىسى كەلمەيتىنى انىق. سول جىلدىڭ 8 قاراشاسىندا «الان» جشس بريتاندىق ۆيرگين ارالدارىندا تىركەلگەن «Borellis Investment Corp» كومپانياسىنا 50,8 ميلليون فۋنت ستەرلينگ (شامامەن 9,144 ميلليارد تەڭگە – 2008 جىلعى قاراشاداعى فۋنت ستەرلينگ باعامى) سوماسىندا نەسيە بەرەدى (ورتاشا ەسەپپەن 180 تەڭگە). ەسەپ كوميتەتىنىڭ اۋديتورلىق ەسەبىندە اتاپ وتىلگەندەي، كەيىنىرەك 2009 جىلعى 9 اقپاندا «الان» جشس، «نۇربانك» اق جانە «ەۆرازيا + ورت» جشس مىندەتتەمەدەگى تۇلعالاردى وزگەرتۋ تۋرالى شارت جاساسقان. 2008 جىلعى 7 قاراشاداعى قارىز شارتى بويىنشا بارلىق قۇقىقتار مەن تالاپتار ورىندالعان. ول كەزدە تەلەارنانىڭ باس ديرەكتورى داريعا نازارباەۆانىڭ سەنىمدى ادامى سەرگەي كيسەلەۆ بولاتىن» دەلىنگەن ماقالادا.
«ەۆرازيا+ورت» جشس وزگەنىڭ قارىزىن موينىنا العان «بۇل عاسىر مامىلەسى» تەلەارنانى مول شىعىنعا ۇشىراتتى» دەلىنگەن ماقالادا.
«تۇسىنىكسىز جومارتتىق جااساعان كومپانيا 2014 جىلعى 26 جەلتوقساندا مەرزىمنىڭ اياقتالۋىن سىلتاۋ ەتىپ، Borellis Investment Corp. سۇرانىسىن قاناعاتتاندىرماعان. ءسويتىپ، 15 811,2 ملن تەڭگە (62,4 ملن GBP) سوماسىندا دەبيتورلىق بەرەشەك قالعان». بۇل جول قارىز نۇربانكتە قالدى. سونىمەن، «ەۋرازيا ءبىرىنشى ارناسى» بۇگىنگى كۇنگە دەيىن 6 254,8 ميلليون تەڭگە كولەمىندەگى نەسيە بويىنشا نەگىزگى بەرەشەكتى وتەۋدى جالعاستىرۋدا. ەسەپ كوميتەتىنىڭ قورىتىندىسىندا اتاپ وتىلگەندەي، 2021 جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا بەرەشەك قالدىعى 3,3 ملرد» دەپ تولىقتىرادى باق.
اۋديتورلاردىڭ مالىمەتىنشە، 2018-2021 جىلدارعا تولەنگەن سىياقى كولەمى 855,1 ميلليون تەڭگە بولعان.
«ناتيجەسىندە اۋديتورلار انىقتاعان اكتيۆتەردى جوعالتۋ تۇرىندەگى «ءبىرىنشى ارنا ەۋرازيا» تەلەارناسىنا كەلتىرىلگەن زالال 8,1 ملرد تەڭگەدەن استام سوماعا باعالاندى. بۇل سومانى اۋديتورلار اتاپ وتكەندەي، «قازاقستان» اق-نىڭ تەلەارنا قىزمەتىنە ەش قاتىسى جوق جەكە كومپانيا العان نەسيەنىڭ نەگىزگى قارىزى مەن سىياقىسىن وتەۋگە جۇمساعان» دەپ جازادى باسىلىم.
بۇل رەتتە باسىلىم «ەۋرازيا ءبىرىنشى ارناسى» باسقا دا مەملەكەتتىك باق سياقتى بيۋدجەتتەن سۋبسيديالاناتىنىنا نازار اۋدارادى. اتاپ ايتقاندا، ەسەپ كوميتەتىنىڭ مالىمەتىنشە، 2019-2021 جىلدار ارالىعىندا مەملەكەتتىك اقپاراتتىق ساياساتتى ىسكە اسىرۋعا 153 ميلليارد تەڭگەدەن استام قارجى بولىنگەن.
«مەملەكەتتىك اقپاراتتىق ساياساتتى ىسكە اسىرۋعا بولىنگەن بيۋدجەت قاراجاتىنىڭ ەڭ كوپ ۇلەسى (79,4%) مينيسترلىككە ۆەدومستۆولىق باعىنىستى ءۇش ۇيىمعا تيەسىلى، ونىڭ ىشىندە: «قازتەلەراديو» اق – 9 059,5 ملن تەڭگە (5,6%), «حابار» اق – 51 173,5 ملن تەڭگە (31,4%), «قازاقستان» اق – 69 072,0 ملن تەڭگە (42,4%)» دەلىنگەن قورىتىندىدا.
«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى
