Qandaǵy qant dozasy jasqa qaraı ma?
Kóptegen zertteýler kórsetkendeı, qanttyń kórsetkishteri (basqa ataýy - glıýkoza) kez-kelgen jasta ash qarynǵa 3,3-ten 5,5 mmol/l, eger qan saýsaqtan (kapıllıarlyq qan) alynsa, al shyntaq tamyrlardan 3,3-ten 6,0 mmol/l ǵa deıin norma bolyp tabylady.
2 tıpti qant dıabeti dıagnozdy (eresekterdegi dıabet) eger birneshe ólsheýlerden ash qarynǵa qant kapıllıarlyq qanda 6,1 mmol/l teń ne odan joǵary nemese venozdyq qanda 7,0 mmol/l teń ne odan joǵary bolsa ǵana qoıady. Eger adamda dıabettiń aıqyn belgileri kórinse jáne qant deńgeıi óte joǵary bolsa, onda dıagnozdy bir ólsheýden keıin birden qoıýǵa bolady.
Qant dıabetine kúdik paıda bolǵanda, qazirgi ýaqytta glıýkozotolerantty testti júrgizý usynylady, ol ash qarynǵa qanttyń qarapaıym taldaýan góri asa sezimtal. Bul úshin aldymen ash qarynǵa saýsaqtan nemese tamyrdan taldaý alynady, sodan keıin adam 75 gramm glıýkozamen eritindini ishedi. Sodan, eki saǵattan soń qaıtadan qandaǵy qantty aıqyndaıdy. Qant dıabeti kezinde jetkiliksiz dárejede ınsýlın óndiriledi, bul óz kezeginde glıýkozanyń tolyq kólemde qaıta óńdeýdiń múmkinsizdigine ákep soǵady. Tıisinshe, glıýkoza deńgeıi joǵary bolady - 11,1 mmol/l jáne odan da joǵary. Deni saý adamda qant 7,8 mmol/l aspaıdy.
Kómirsý almasýynyń buzylystaryn anyqtaıtyn taǵy bir tásili - bul glıkırlengen gemoglobındy (nemese glıkozılırlengen dep te ataıdy) anyqtaý. Bul qandaı kórsetkish? Qannyń quramynda bolatyn glıýkoza ishinara erıtroıtter gemoglobınmen baılanysady – (qyzyl qan túıirshikter) jetkilikti turaqty qosylysty quraıdy. Glıýkoza gemoglobınmen osyndaı kúıinde erıtroıttyń búkil "ómiri boıy" qalady - shamamen 120 kún. Eger qandaǵy qant kóbinese normadan artyq bolsa, onda glıkırlengen gemoglobın kórsetkishteri de 6,5% - ǵa joǵary bolady. Bul kórsetkishti qant dıabetin dıagnostıkalaý, sondaı-aq, baqylaý úshin paıdalanady. Mysaly, eger dıabeti bar adam dıetany ustamasa, dári-dármek qabyldaýyn ótkizse, onda onyń glıkırlen gemoglobın kórsetkishteri de joǵary bolady.
Alaıda, qan quramyndaǵy qant deńgeıi normadan joǵary bolyp, biraq dıabetke deıin jetpeıtin jaǵdaılar da bolady. Mundaı jaı-kúıdi - preddıabet dep atady. Júrgizilgen zertteýlerdiń nátıjeleri dáleldedi, osy satysynda, qant dıabettiń damýyna deıin dárilik preparattardy – metformındy qabyldaýǵa paıdaly bolady (qantty tómendetetin preparat). Bul shara qant dıabetiniń damýyn jáne onyń asqynýyn aldyn alý úshin kómektesedi. Jáne, árıne, qant dıabetiniń aldyn alý úshin dıetany ustaný, turaqty fızıkalyq júktemelerdi jasaý jáne salmaqty baqylaý óte mańyzdy bolady.
