Qandaǧy qant dozasy jasqa qarai ma?
Köptegen zertteuler körsetkendei, qanttyŋ körsetkışterı (basqa atauy - gliukoza) kez-kelgen jasta aş qarynǧa 3,3-ten 5,5 mmol/l, eger qan sausaqtan (kapilliarlyq qan) alynsa, al şyntaq tamyrlardan 3,3-ten 6,0 mmol/l ǧa deiın norma bolyp tabylady.
2 tiptı qant diabetı diagnozdy (eresekterdegı diabet) eger bırneşe ölşeulerden aş qarynǧa qant kapilliarlyq qanda 6,1 mmol/l teŋ ne odan joǧary nemese venozdyq qanda 7,0 mmol/l teŋ ne odan joǧary bolsa ǧana qoiady. Eger adamda diabettıŋ aiqyn belgılerı körınse jäne qant deŋgeiı öte joǧary bolsa, onda diagnozdy bır ölşeuden keiın bırden qoiuǧa bolady.
Qant diabetıne küdık paida bolǧanda, qazırgı uaqytta gliukozotolerantty testtı jürgızu ūsynylady, ol aş qarynǧa qanttyŋ qarapaiym taldauan görı asa sezımtal. Būl üşın aldymen aş qarynǧa sausaqtan nemese tamyrdan taldau alynady, sodan keiın adam 75 gramm gliukozamen erıtındını ışedı. Sodan, ekı saǧattan soŋ qaitadan qandaǧy qantty aiqyndaidy. Qant diabetı kezınde jetkılıksız därejede insulin öndırıledı, būl öz kezegınde gliukozanyŋ tolyq kölemde qaita öŋdeudıŋ mümkınsızdıgıne äkep soǧady. Tiısınşe, gliukoza deŋgeiı joǧary bolady - 11,1 mmol/l jäne odan da joǧary. Denı sau adamda qant 7,8 mmol/l aspaidy.
Kömırsu almasuynyŋ būzylystaryn anyqtaityn taǧy bır täsılı - būl glikirlengen gemoglobindy (nemese glikozilirlengen dep te ataidy) anyqtau. Būl qandai körsetkış? Qannyŋ qūramynda bolatyn gliukoza ışınara eritrositter gemoglobinmen bailanysady – (qyzyl qan tüiırşıkter) jetkılıktı tūraqty qosylysty qūraidy. Gliukoza gemoglobinmen osyndai küiınde eritrosittyŋ bükıl "ömırı boiy" qalady - şamamen 120 kün. Eger qandaǧy qant köbınese normadan artyq bolsa, onda glikirlengen gemoglobin körsetkışterı de 6,5% - ǧa joǧary bolady. Būl körsetkıştı qant diabetın diagnostikalau, sondai-aq, baqylau üşın paidalanady. Mysaly, eger diabetı bar adam dietany ūstamasa, därı-därmek qabyldauyn ötkızse, onda onyŋ glikirlen gemoglobin körsetkışterı de joǧary bolady.
Alaida, qan qūramyndaǧy qant deŋgeiı normadan joǧary bolyp, bıraq diabetke deiın jetpeitın jaǧdailar da bolady. Mūndai jai-küidı - preddiabet dep atady. Jürgızılgen zertteulerdıŋ nätijelerı däleldedı, osy satysynda, qant diabettıŋ damuyna deiın därılık preparattardy – metformindy qabyldauǧa paidaly bolady (qantty tömendetetın preparat). Būl şara qant diabetınıŋ damuyn jäne onyŋ asqynuyn aldyn alu üşın kömektesedı. Jäne, ärine, qant diabetınıŋ aldyn alu üşın dietany ūstanu, tūraqty fizikalyq jüktemelerdı jasau jäne salmaqty baqylau öte maŋyzdy bolady.
Ūqsas jaŋalyqtar
