Är adam ömırınde türlı sätsızdıkterge kezdesetenı qalypty jaǧdai. Alaida sätsızdıktı jau emes, ūstaz dep qabyldaǧan jön. Är sätsızdık - sättılıktıŋ bastauy. Är sätsızdık - tabysqa bastar jol. Öleŋge özındık örnegımen kelgen Erbol Beiılhannyŋ esımı közı qaraqty oqyrmandarǧa etene tanys. Ol – aqyn, QR Jazuşylar odaǧynyŋ müşesı, Halyqaralyq Poeziia Akademiiasynyŋ Akademigı, Balalar ädebietın qoldau keŋesınıŋ töraǧasy. Älbette, Erbol Beiılhanǧa ataq ta, abyroi da, halyqtyŋ ystyq yqylasy men şyn peiılı de oŋai kelgen joq.
Ataǧy şyqqanǧa deiın Erbol Beiılhan bır bölme jataqhana jaldap tūrdy. Jūmysy jürmei, daǧdarystan köz aşpady. Keibır künderı taŋnan keşke deiın as ışpeitın. Kündız oqytuşy, keşke jürgızuşı, arasynda saudamen de ainalysyp, asaba bolyp ta eŋbektendı. Qai ıstı bastasa da soŋynda aqyry küirep tynatyn. Bıraq ol eşqaşan moiyǧan emes...
Adyrna.kz ūlttyq portaly nazarlaryŋyzǧa Erbol Beiılhannyŋ sätsızdıkten keiıngı tüigen #5 ömırlık sabaǧyn ūsynady.
1. ÖMIR – KITAP EMES, KITAP – ÖMIR EMES!
Ömırge keletın säbi ata-anasyn qalai taŋdai almasa, pende balasy da öz taǧdyryn solai taŋdai almaidy. Ömır - kıtap emes, kıtap - ömır emes. Ömır qaişylyqtarǧa, sätsızdıkterge, quanyş pen şattyqqa toly. Bız ömırdıŋ osy sätsızdıkterın kışkentai şattyqqa, quanyşqa ainaldyra bıluımız kerek. Men taǧdyrly adammyn. Olai deitınım: äkem, myqty adam edı. Bükıl auyl syilaityn. 28 jasynda ükımetten alty qanat kiız üi syiǧa aldy. Ol kezde üi alu qazırgı Astanadan 3-4 bölmelı päter alumen bırdei edı. Bır jyldan keiın Parlamentke deputat boluǧa taŋdalǧan. Ozat şopandar parlamentte otyratyn edı. Sol, asqar taudai äkem 28 jasynda kölge tüsıp qaitty. Anam 25 jasynda tört balamen jesır qaldy. Üidıŋ eŋ ülkenı men 6 jasta edım. Sol sätte aspandy qara tünek basty. Bızge endı ömır joq sekıldı elestedı. Sol şaqtan bastap äkemnıŋ atyn şyǧaryp, jaqsy azamat boluǧa, jaqsy oquǧa, jaqsylyq jasauǧa tyrystym. Bızdı jaqsy äkenıŋ balasy, asyldyŋ tūiaǧy dep ösırdı. Jetımmın dep jasymai, jetık adam boluǧa talpyndym. Bızdı äkesız jyldar eseittı. Qairady, şyŋdady. Batqan künnıŋ şyǧatyna sendık. Myŋ şükır!2. TEK ÖZIŊE SEN!
Menıŋ onşaqty jylym internatta öttı. İnternattyŋ qara nanyn jep östık. Tamaqqa toimaimyz, köbınde aş jüretınbız. Balalar bittep ketetın. Tärbieşıler, mūǧalımder ūratyn. Osyndai qiynşylyqqa şydamaǧan qatarlastarym oqudan şyǧyp, qaşyp kelmei qoiatyn. Mende oquǧa degen qūştarlyq basym boldy. Qanşa qiyndyq kezdesse de sabaqtan qalmadym. Mektepke kelmei hat tanyp, oqyp üirengen edım. Sonyŋ arqasynda mekteptı üzdık oqydym. Baǧaǧa talasyp oqitynbyz. Oqu bıtırgende qanşa bestık baǧaŋ bar sol arqyly ball berılıp, konkursqa tüsesıŋ. Tehnikumǧa solai joldama alasyŋ. Arqamyzdan qaǧar adam joq, arqa süier aǧa joq, özımızge senıp östık. İnternat bızge ūqypty boludy, ünemdı boludy, qanaǧatşyl, tözımdı boludy, jinaqy jürudı üirettı. Solai şyŋdaldyq.3. OTBASYN QŪRU OŊAI, QİYNY ONY SAQTAP QALU!
Otbasyn kışkentai memleket dep jatamyz. Otbasyn qūru oŋai, qiyny ony saqtap qalu. Otbasyn qūrǧan ekı jastyŋ tärbiesı, közqarasy, dünietanymy säikes kelmeitın kezder köp. Ūrys-kerıs sodan bastalady. Adam otbasyn qūrǧan kezde qandai jaǧdai bolsyn ajyrasuǧa jol bermeimız, tyǧyryqtan bırge şyǧuǧa jol tabamyz dep kelısu kerek. Otbasynyŋ būzyluynyŋ taǧy bır joly kedeişılık, jetıspeuşılık. Erkek qanşa tyrysqanmen qysqa jıp kürmeuge kelmei jatatyn kezder bolady. Sondai sätte jūbaiy tılge ie bolyp, erınıŋ bır jaǧynan şyǧuy kerek. Ekı jas şaŋyraq kötergen sätten bastap ekı jaqtyŋ ata-anasy olardy qoldauy kerek. Eger qoldai almasa jeke tırlıkterıne müldem aralaspai, qyzyn tartyp ösek aitpai tynyş otyrǧany abzal. Ūldyŋ şeşesı balasyna kelının jamandasa, qyzdyŋ şeşesı barǧan jerın jamandap, päle ızdese būndai şaŋyraqtyŋ şaiqalary anyq. Bız, otbasyn qūrǧan soŋ 7 jyl qolda tūrdyq. Anam men kelınşegımnıŋ bır ret sözge kelgenın, jaman äreketın körmeppın. Anam, kerısınşe ünemı kelının jaqtap otyratyn.4. QANDAI QİYNDYQ KEZDESSE DE, JOL TABUǦA ÄREKET ET!
Şetkerı bır auylda mūǧalım bolyp qaldym ba dep özımdı jeitın kezderım bolǧan. Osy oimen arpalysyp jürıp, ǧalym bolamyn, tanymal adam boluym kerek dep Astanaǧa tarttym. Ekı balamyz kışkentai edı. Uaqytşa anamyzǧa qaldyrdyq. Astanaǧa kiım salǧan jalǧyz qara sömkemen keldık. Bırden magistraturaǧa tüsıp kettım. Kolledjge oqytuşylyqqa ornalastym. Bır bölme jataqhana jaldap tūrdyq. Aiyna 18 myŋ teŋge alamyn. 12 myŋyn üige töleimız. 6 myŋ teŋgenı ünemdep bır aiǧa jetkızıp kün keştık. Keibır künderı taŋnan keşke deiın as ışpeitınmın. Üi alu ülken arman boldy. Qol jetpestei körınetın. Büitken Astanaŋ qūrsyn, ketsek degen oilar da tuatyn. Tyrysyp baqtyq. Bıreudıŋ kurstyq, diplomdyq jūmysyn jazyp, asaba bolyp jürıp az qarjy jinap, sauda bastadyq. Men jartylai aqşasyn salyp, nesiege maşina aldym. Kündız oqytuşy, keşke kelınşegım satqan zattardy eldıŋ üiıne jetkızıp beretınmın. Moinyna galstuk taqqan, kostium şalbar kigen zat jetkızuşını körgender taŋ qalatyn. Jūmystan eş arlanǧan emespın, būl menıŋ adal eŋbegım. Jarty tün taksi jasaityn em. Osylai ekı jaqtap jügırgennıŋ arqasynda bız 4-5 jyldyŋ ışınde ekı üilı boldyq. Men, 2006 jyldyŋ özınde 20 myŋ dollarǧa maşina mındım. Sol kezde ol ülken aqşa edı. Qandai qiyndyq kezdesse de, adam talpynudy, jol tabuǧa äreket etuı kerek. Äreketsız bereket bolmaidy.5. STRESSTI QOLDAN JASAMAI, ÖZ-ÖZIŊDI BASQARUDY ÜIREN!
Bızdıŋ buyn depressiia, stress, motivasiia, trening degendı estımei ösken, būl turaly oilamaǧan baqytty buyn. Ötkende osy turaly öleŋ jazǧan em. Soŋǧy jyldary osy sözder köp aitylyp kettı. Tıptı bıreulerdıŋ azyǧyna, kün körısıne, mamandyǧyna ainaldy. Adam qozǧalmasa, äreket jasamasa, oilanbasa, äreket etpese, mınez-qūlqyn tüzeuge tyryspasa ärine auyru bolady. Bız strestı qoldan jasap, depressiiaǧa ūşyrap öz ömırımızdı qiyndatyp jatqandaimyz. Özın-özı jeŋgen, özın-özı basqarǧan adamda būlardyŋ bıreuı de bolmas edı. Maǧan jyl saiyn adamdardyŋ peiılı tarylyp bara jatqandai körınedı. Tüksigen erkek, düŋıreigen äiel köp. Bırdeŋe deseŋ "ars" etkelı tūr. Nege? Betperde kiıp alǧan. Özın qorǧaǧan türlerı. Jan düniesı jasandylyqqa toly. Äreketı, tırlıgı, sözı, mınezı jasandy. Kımdı aldap jür ūqpaisyŋ. Özın aldap jürgenı anyq. Äleumettık jelıde de osyndai jaǧdailar köp. Jastarǧa aqyl aitudan aulaqpyn. Halyq moraldan şarşady. Joǧarǧy bilıkten bastap, eŋ tömengı balabaqşaǧa deiın 30 jyl moral tyŋdadyq. Şyqqan müiız joq. Jastarǧa bır ǧana aitarym: Dıl men tılıŋdı bılıp, damyta otyryp, zaman köşıne ılese bılıŋder degım keledı. Äreket kerek.JALPY ÖMIRDEN TÜIGENIM:
Bır esık jabylsa tüŋılme, jüz esık aşyq tūr, sen öz esıgıŋdı aşa bıl.
***
Bıreudı ūnatpasaŋ bas tarta bıl, bıreu ūnatpasa jabysyp süikımsız bolma.
***
Öz jūmysyŋdy özıŋ jasap üiren, bıreuge mındet qylma, mındetsıŋbe.
***
Ömırdı özıŋe ūnaǧandai sür, eldıŋ sözıne eleŋ bolma.
***
Qaida jürseŋde özıŋe komfort jasai bıl, saǧan eşkım komfort jasap bermeidı.
***
Özıŋdı de, özgenı de syilaudy, qūrmetteudı üiren.
***
Qolyŋnan kelse jaqsylyq jasa, kelmese ziianyŋdy tigızbe.
***
Ömır qysqa. Syilastyqtan artyq eşteŋe joq.
Joba avtory: Zarina ÄŞIRBEK,
"Adyrna" ūlttyq portaly
