Adamzat tarıhyndaǵy eki qaqtyǵysty toqtatý saıasattaný ǵylymy boıynsha óte qıyn, tipti múmkin emes. Ol dinı negizdegi jáne etnıkalyq qaıshylyqtar boıynsha týyndaǵan qaqtyǵystar. Ókinishke oraı atalmysh qaqtyǵystardy sheshý kóp jaǵdaıda múmkin bolmaı, onyń tarıhy ǵasyrlarǵa sozylyp, qaıǵyly oqıǵalarǵa arqaý bolyp jatady. Buǵan mysaldar adamzat tarıhynda óte kóp. Mysaly alys tarıhtyń qoınaýyn sharlamaı-aq taıaq tastam jerdegi Taıaý Shyǵys elderine qarasaq, dinı prınıp boıynsha soǵysqan memleketterdiń qandy qyrǵyny kemi qyryq jyldan asyp ketti. Al Eýropadaǵy etnıkalyq qaqtyǵystar tutas memleketterdiń qulaýyna ákeldi. Mysaly burynǵy Iýgoslavııanyń ydyraýy qııan-keski soǵyspen jalǵasty. Bul postkeńestik memleketter bilýi tıis, sabaq alýy qajet oqıǵa bolatyn. Alaıda KSRO-dan shyqqan 15 memlekettiń ishinde qoǵamdyq kelisim men tatýlyqty saqtaý sanaýly eldiń ǵana qolynan keldi. Sonyń biri Qazaqstan bolatyn.
Kórshiles elderde de etnıkalyq janjaldar bolyp, myńdaǵan adamdar qyrylyp jatty. Qyrǵyzstandaǵy Osh oqıǵasy men Ózbekstandaǵy túrik-meshetın ultynyń qaıǵyly tarıhyn bir eske alsaq, sonyń ózi jetkilikti. Qazaqstan bul qaqtyǵystardan sabaq alyp, 1995 jyly 1 naýryzda Qazaqstan Halyqtary Assambleıasyn qurdy. Bul ýaqyt talap etken qoǵamdyq qatynasty retteý ınstıtýty bolatyn. KSRO-nyń basyp-janshý saıasatynan san túrli ult Qazaq jerine kúshtep qonys aýdaryldy, aıdaldy, deportaııalandy. Olardyń óz mádenıeti men erekshelikteri bar. Qazaqstan bul ulttardyń qoǵamda alatyn orny men rólin eskere otyryp, erekshe modeldi jasady. Ol barlyq ulttyń únin, muńyn tyńdaıtyn arnaıy ınstıtýt. Olarǵa qoǵamda óz rólin sezinip, el damýyna úles qosý úshin arnaıy Parlamentten oryn berildi. Bul demokratııalyq qundylyqtarǵa da, adamgershilik zańyna da saı qadam edi. Sonyń arqasynda Qazaqstan iri etnıkalyq qaqtyǵystardyń aldyn ala bildi. Óıtkeni Keńestik júıe elimizdiń ár aımaǵyna ár túrli ulttardyń tyǵyz toptastyryp, bolashaqta jarylýy múmkin etnıkalyq boma tastap ketti. Biraq Qazaqstan ol bombany zalalsyzdandyra bildi. Bilikti saıasat pen tereń paıym arqasynda.
Qazaqstandaǵy halyqtardyń tatýlyǵyn saqtaýdy alǵashqy prezıdent Nursultan Ábishuly Nazarbaev basty orynǵa qoıdy. Sebebi etnıkalyq qaqtyǵys memleketti shaıqaltyp, eldi tutas qurdymǵa jiberetinin jaqsy túsindi. Osy maqsatta qoǵamdyq kelisimdi qalpyna keltirýdiń modelin jasaqtap shyqty. Model bylaı quryldy:
- Etnıkalyq, konfessııalyq, mádenı jáne tildik ártúrlilik.
- Qazaqstandaǵy etnostar mádenıeti men tilderiniń damýy úshin barlyq jaǵdaı jasaý.
- Tózimdilik pen jaýapkershilik.
- Qazaq halqynyń shoǵyrlandyrýshy róli.
- Qazaqstan halqynyń birligi.
Rasymen de bul erekshelikter tolyq saqtaldy deýge negiz bar. Onyń ishinde elimizdegi ulttardyń tili men mádenıetin, dástúrin saqtaýǵa jaǵdaı jasalýda. Arnaıy mektepter ashylyp, gazetter shyǵarylyp turady. Ár ulttyń dinı jáne ulttyq merekelerin toılaýǵa esh qysym men tyıym joq. Ulttardyń bir-birine degen tózimdiligi men jaýapkershiligin de arttyrý úshin arnaıy jumystar jasalyp keledi. Qazaqstan ulttyq kelisim men tatýlyqty joǵary baǵalaıdy jáne ulttyq kelisim boıynsha jasalǵan negizgi qundylyqtardy qoldaıdy.
"Adyrna" ulttyq portaly
