1945 jyldyŋ 17 şıldesınen 2 tamyzyna deiıngı Potsdam konferensiiasy kezınde antigitlerlık koalisiiaǧa müşe elder (KSRO, AQŞ, Ūlybritaniia jäne Fransiia) Berlindı tört okkupasiia aimaǧyna böluge kelıstı. Ökınışke qarai, būl şeşım Japoniianyŋ berıluımen bırge kelıspeuşılıkterdıŋ şeşıluıne yqpal etpedı, tek bır jaǧynan AQŞ, Ūlybritaniia jäne Fransiia, ekınşı jaǧynan Keŋes Odaǧy arasyndaǧy şielenıstı küşeittı. Sonymen qatar, būl qyrǧi qabaq soǧystyŋ bastalu sebepterınıŋ bırıne ainaldy jäne būrynǧy odaqtastar arasyndaǧy köptegen daǧdarystardy tudyrdy.
Berlin bölımı
Ekınşı düniejüzılık soǧys aiaqtalǧannan keiın KSRO Germaniiadai älemdık arenada onyŋ qauıpsızdıgıne qater töndıretın alyp eldıŋ qaita tırıluınen qoryqty. 15 millionnan astam keŋes azamattary soǧysta qaza tapqannan keiın, keŋes şeneunıkterı eşqandai äskeri-saiasi bloktardyŋ qūramyna kırmeitın jäne qarudy da ūstamaityn, eldı odan ärı basyp aluǧa yqpal jasamaityn, oǧan baqylau ornatpaityn bırtūtas Germaniia elın qūruǧa şaqyrdy. Bıraq amerikandyqtar, fransuzdar men britandyqtar būl ideiany joqqa şyǧardy jäne Germaniia men Ortalyq Europa elderın Keŋes Odaǧymen tuyndaityn bolaşaq soǧystan qorqyp, alǧa qarai äskeri ortalyqqa ainaldyrudy jaqtady.
Germaniianyŋ öte ülken tabiǧi resurstarǧa ie bolǧandyǧyn atap ötken jön. Nemıs-fransuz şekarasynan alys emes jerde eldı qalpyna keltıru üşın qajet kömır men temır şahtalarynda mol jerler boldy. Osy tabiǧi resurstar Keŋes Odaǧynyŋ qolyna tüsedı dep qoryqqan amerikandyqtar, fransuzdar men aǧylşyndar Reseidıŋ baqylauyndaǧy bırtūtas Germaniia qūru ideiasyn qabyldamady. Sonymen Germaniia şyǧys jerlerın KSRO basqarǧan tört okkupasiia aimaǧyna jäne batys AQŞ, Ūlybritaniia men Fransiiaǧa bölındı. Germaniianyŋ astanasy Berlin de däl osylai bölındı. 1948 jyly būrynǧy odaqtastar arasyndaǧy qatynastar şielenısken kezde nemıster qiyn jaǧdaiǧa tap boldy.
Keŋestık jospardyŋ oryndalmauy
Grekiia men Türkiiadaǧy kommunistık töŋkerıster AQŞ prezidentı Garri Trumannan 1948 jyly nauryzda Kongressten kommunistık gegemoniia men keŋestık baqylaudy qabyldamaityn elderge äskeri kömek paketın bekıtudı sūrady, osylaişa AQŞ-tyŋ basqa memleketterdıŋ ısterıne aralasuyna jol aşty. AQŞ-tyŋ jaŋa saiasaty Keŋes Odaǧymen qarym-qatynasty şielenıstırdı. Būl Amerikanyŋ Europadan ketuıne jäne Keŋes Odaǧynyŋ europalyq arenada basym küşke ainaluyna ümıttengen İosif Stalinnıŋ josparlaryna qaişy keldı.
1948 jyly AQŞ, Ūlybritaniia jäne Fransiianyŋ ökılderı Londonda jeke konferensiia ötkızdı. Sol kezde olar Batys Germaniiany qūru jäne Keŋes Odaǧynyŋ baqylauyndaǧy Şyǧys Germaniianyŋ küşeiıp kele jatqan yqpalyna qarsy tūru üşın özderınıŋ yqpal etu aimaqtaryn şoǧyrlandyruǧa kelıstı. 1948 jyly mausymda olar özderınıŋ üş okkupasiia aimaǧynda ainalymǧa bırtūtas valiuta - nemıs markasyn engızıp, aqşa reformasyn jürgızdı.
1948 jyly nauryzda KSRO okkupasiialanǧan Germaniiadaǧy joǧarǧy bilıktıŋ baqylau keŋesınıŋ qūramynan şyqty. Būl kezde AQŞ, Ūlybritaniia jäne Fransiia London konferensiiasynyŋ kelısımderın Germaniia markasyn engızu jäne olardyŋ yqpal etu aimaqtaryn Keŋes Odaǧymen kelıspei jüzege asyruǧa ūmtyldy.
KSRO basşysy İosif Stalin mūny qorlau jäne būryn jasalǧan kelısımderdı būzu dep sanady. 1948 jyly 24 mausymda ol Berlinnıŋ batys bölıgıne aparatyn barlyq temırjoldar men avtomobil joldaryn tūtas jauyp tastauǧa būiryq berdı. Sonyŋ saldarynan qalanyŋ 2,5 millionǧa juyq nemısterı şoǧyrlanǧan batys bölıgı azyq-tülıksız jäne elektrmen qamtamasyz etılmei qaldy.
Batys Berlinge qauıp töndıretın gumanitarlyq daǧdarysty toqtatu ümıtımen batystyq odaqtastar «äue köpırın» ūiymdastyryp, olar arqyly azyq-tülık pen kerek-jaraqty jetkızdı. Olar stalindık jospardy būzuǧa ümıttendı.
Batys odaqtastar «äue köpırın» 1948 jyly 26 mausymda qoldana bastady. 11 aida amerikandyq jäne britandyq aviasiia Batys Berlinge 270 000-nan astam reis jasap, milliondaǧan adamdardy aştyqtan qūtqardy. KSRO būrynǧy odaqtastardy London konferensiiasynda qabyldaǧan kelısımderınen bas tartuǧa mäjbür ete almady, sondyqtan Batys Berlin blokadasyn alyp tastauǧa mäjbür boldy. Būl 1949 jyly mamyrda şyǧys pen batys lagerlerı arasyndaǧy şielenıstı küşeitu kezeŋınde boldy.
"Adyrna" ūlttyq portaly
Ūqsas jaŋalyqtar
