1945 jyldyń 17 shildesinen 2 tamyzyna deıingi Potsdam konferenııasy kezinde antıgıtlerlik koalıııaǵa múshe elder (KSRO, AQSh, Ulybrıtanııa jáne Franııa) Berlındi tórt okkýpaııa aımaǵyna bólýge kelisti. Ókinishke qaraı, bul sheshim Japonııanyń berilýimen birge kelispeýshilikterdiń sheshilýine yqpal etpedi, tek bir jaǵynan AQSh, Ulybrıtanııa jáne Franııa, ekinshi jaǵynan Keńes Odaǵy arasyndaǵy shıelenisti kúsheıtti. Sonymen qatar, bul qyrǵı qabaq soǵystyń bastalý sebepteriniń birine aınaldy jáne burynǵy odaqtastar arasyndaǵy kóptegen daǵdarystardy týdyrdy.
Berlın bólimi
Ekinshi dúnıejúzilik soǵys aıaqtalǵannan keıin KSRO Germanııadaı álemdik arenada onyń qaýipsizdigine qater tóndiretin alyp eldiń qaıta tirilýinen qoryqty. 15 mıllıonnan astam keńes azamattary soǵysta qaza tapqannan keıin, keńes sheneýnikteri eshqandaı áskerı-saıası bloktardyń quramyna kirmeıtin jáne qarýdy da ustamaıtyn, eldi odan ári basyp alýǵa yqpal jasamaıtyn, oǵan baqylaý ornatpaıtyn birtutas Germanııa elin qurýǵa shaqyrdy. Biraq amerıkandyqtar, franýzdar men brıtandyqtar bul ıdeıany joqqa shyǵardy jáne Germanııa men Ortalyq Eýropa elderin Keńes Odaǵymen týyndaıtyn bolashaq soǵystan qorqyp, alǵa qaraı áskerı ortalyqqa aınaldyrýdy jaqtady.
Germanııanyń óte úlken tabıǵı resýrstarǵa ıe bolǵandyǵyn atap ótken jón. Nemis-franýz shekarasynan alys emes jerde eldi qalpyna keltirý úshin qajet kómir men temir shahtalarynda mol jerler boldy. Osy tabıǵı resýrstar Keńes Odaǵynyń qolyna túsedi dep qoryqqan amerıkandyqtar, franýzdar men aǵylshyndar Reseıdiń baqylaýyndaǵy birtutas Germanııa qurý ıdeıasyn qabyldamady. Sonymen Germanııa shyǵys jerlerin KSRO basqarǵan tórt okkýpaııa aımaǵyna jáne batys AQSh, Ulybrıtanııa men Franııaǵa bólindi. Germanııanyń astanasy Berlın de dál osylaı bólindi. 1948 jyly burynǵy odaqtastar arasyndaǵy qatynastar shıelenisken kezde nemister qıyn jaǵdaıǵa tap boldy.
Keńestik jospardyń oryndalmaýy
Grekııa men Túrkııadaǵy kommýnıstik tóńkerister AQSh prezıdenti Garrı Trýmannan 1948 jyly naýryzda Kongressten kommýnıstik gegemonııa men keńestik baqylaýdy qabyldamaıtyn elderge áskerı kómek paketin bekitýdi surady, osylaısha AQSh-tyń basqa memleketterdiń isterine aralasýyna jol ashty. AQSh-tyń jańa saıasaty Keńes Odaǵymen qarym-qatynasty shıelenistirdi. Bul Amerıkanyń Eýropadan ketýine jáne Keńes Odaǵynyń eýropalyq arenada basym kúshke aınalýyna úmittengen Iosıf Stalınniń josparlaryna qaıshy keldi.
1948 jyly AQSh, Ulybrıtanııa jáne Franııanyń ókilderi Londonda jeke konferenııa ótkizdi. Sol kezde olar Batys Germanııany qurý jáne Keńes Odaǵynyń baqylaýyndaǵy Shyǵys Germanııanyń kúsheıip kele jatqan yqpalyna qarsy turý úshin ózderiniń yqpal etý aımaqtaryn shoǵyrlandyrýǵa kelisti. 1948 jyly maýsymda olar ózderiniń úsh okkýpaııa aımaǵynda aınalymǵa birtutas valıýta - nemis markasyn engizip, aqsha reformasyn júrgizdi.
1948 jyly naýryzda KSRO okkýpaııalanǵan Germanııadaǵy joǵarǵy bıliktiń baqylaý keńesiniń quramynan shyqty. Bul kezde AQSh, Ulybrıtanııa jáne Franııa London konferenııasynyń kelisimderin Germanııa markasyn engizý jáne olardyń yqpal etý aımaqtaryn Keńes Odaǵymen kelispeı júzege asyrýǵa umtyldy.
KSRO basshysy Iosıf Stalın muny qorlaý jáne buryn jasalǵan kelisimderdi buzý dep sanady. 1948 jyly 24 maýsymda ol Berlınniń batys bóligine aparatyn barlyq temirjoldar men avtomobıl joldaryn tutas jaýyp tastaýǵa buıryq berdi. Sonyń saldarynan qalanyń 2,5 mıllıonǵa jýyq nemisteri shoǵyrlanǵan batys bóligi azyq-túliksiz jáne elektrmen qamtamasyz etilmeı qaldy.
Batys Berlınge qaýip tóndiretin gýmanıtarlyq daǵdarysty toqtatý úmitimen batystyq odaqtastar «áýe kópirin» uıymdastyryp, olar arqyly azyq-túlik pen kerek-jaraqty jetkizdi. Olar stalındik jospardy buzýǵa úmittendi.
Batys odaqtastar «áýe kópirin» 1948 jyly 26 maýsymda qoldana bastady. 11 aıda amerıkandyq jáne brıtandyq avıaııa Batys Berlınge 270 000-nan astam reıs jasap, mıllıondaǵan adamdardy ashtyqtan qutqardy. KSRO burynǵy odaqtastardy London konferenııasynda qabyldaǵan kelisimderinen bas tartýǵa májbúr ete almady, sondyqtan Batys Berlın blokadasyn alyp tastaýǵa májbúr boldy. Bul 1949 jyly mamyrda shyǵys pen batys lagerleri arasyndaǵy shıelenisti kúsheıtý kezeńinde boldy.
"Adyrna" ulttyq portaly
