Qazırgı jūmys, oqu, kündelıktı josparlar, türlı oqiǧalar jäne t. b. bız barlyǧyn ülgeruge tyrysamyz, bıraq keide qarapaiym närselerge – dūrys tamaqtanuǧa uaqyt jetpeidı. Jasyratyny joq, bız jeitın tamaqtyŋ sapasy ömır sapasyna tolyǧymen äser etedı. Ärine, paidaly tamaq, dūrys su ışu rejimı jäne jattyǧu ömırdıŋ ajyramas közı bolyp tabylady.
Paidaly jäne jeuge bolmaityn närseler turaly köptegen pıkırler men tūjyrymdamalar bar, sondyqtan būl mäselede bırjaqty bolu qiyn. Bıraq bır närsenı ǧana senımmen aituǧa bolady: adam özınıŋ aǧzasyn nemen toltyrsada, barlyǧyna özı jauapty. Sız, ärine, dūrys tamaqtanu piramidasy nemese dūrys taǧamdar piramidasy bıletın bolarsyz, olar aquyzdar, kömırsular, ösımdık mailary, därumender jäne t.b. bar. Bıraq keide düken sörelerınde ūsynylǧan ärtürlı önımderdıŋ köptıgın körmei, azǧyrularǧa qarsy tūru qiyn. Eŋ bastysy - özıŋızben ymyraǧa kelu jäne sız özıŋızdıŋ densaulyǧyŋyz üşın jauapty ekenıŋızdı tüsınu bolyp tabylady.
Būl maqalada bız kündelıktı ömırde tūtynatyn nemese ädette özımızge nemese balalarymyzǧa satyp alatyn köptegen önımderdı, taǧamdyq qospalar, konservanttar, jasandy boiaǧyştar turaly qarastyratyn bolamyz. Osy üş qarapaiym sūraqqa özıŋız üşın jauap berıŋız. Sız ziiandy qospalar turaly oilandyŋyz ba? Sız satyp alu kezınde önımder japsyrmasyn oqisyz ba? Sız adam aǧzasyna qauıptı qospalar tızımın qalai tanuǧa bolatynyn bılesız be?
Azyq-tülık qūramyndaǧy är türlı qospalar önımnıŋ dämın, tüsın, taǧamdyq qūndylyǧyn, syrtqy türın jäne merzımın jaqsartu üşın kömekşı retınde qyzmet etetının bärı bıledı. Köbınese bız zattaŋbada körsetılgen ingredientterdıŋ qūramyna män bermeimız. Bıraq bır qaraǧanda ziiansyz taǧamdardyŋ köpşılıgı densaulyqqa terıs äser etuı mümkın ekendıgın esten şyǧarmau kerek. Önımder qūramynda bolatyn är türlı taǧamdyq qospalar köptegen aurulardyŋ bastamasy boluy mümkın. Sonyŋ ışınde: allergiia, adam ömırıne qaupı joǧary aurular, artyq salmaq problemalary, balalardaǧy giperaktivtılık, jaŋa tuǧan närestelerdegı aqaular jäne tıptı qaterlı ısık. Sol sebeptıde bır uaqytyŋyzdy bölıp, satyp alǧyŋyz keletın önımnıŋ qūramyn oqyp şyǧyŋyz. Mūny jeŋıldetu üşın bız sızge köptegen basqa elderde būrynnan tyiym salynǧan eŋ qauıptı taǧamdyq qospalar, boiaǧyştar men konservanttardy nazarlaryŋyzǧa ūsynamyz.
E100-E182-boiaǧyştar.
E200-E280-konservanttar.
E300-E391-antioksidanttar.
E400-E481-tūraqtandyrǧyştar, emulgatorlar, Qoiulandyrǧyştar.
E500-E585-ärtürlı: qyşqyldyqty rettegışter, ūn jaqsartqyştar, qopsytqyştar, ylǧal rettegışter.
E600-E699-hoş iıs pen dämdı küşeitkışter.
E700-E899-belgılerdıŋ qosalqy diapazony (jaŋa qospalar paida bolǧan jaǧdaida).
E900-E999-tättılendırgışter, antiflamengter (köbıktendırgışter).
E1000-E1521-jyltyratuǧa arnalǧan zattar, bölgışter, gaz qysqyştar, germetikter, teksturatorlar, tūz erıtuşıler jäne t.b.
Joǧaryda aitylǧandardyŋ nätijesınde dūrys tamaqtanu sızge jäne sızdıŋ otbasyŋyzǧa, balalaryŋyzǧa jaqsy köŋıl-küi syilaidy, tek densaulyqqa oŋ äserın tigızedı dep qorytyndy jasauǧa bolady. Ärine, qauıptı taǧamdyq qospalar men konservanttardyŋ köptıgıne bailanysty barlyq önımder ziian, tıptı aǧzaǧa paidaly önımder müldem joq siiaqty körınedı. Bıraq būl olai emes! Önımderdı satyp alǧanda, qūramyna kıretın ingredientterdı mūqiiat tekseru kerek; belgılı bır ziiandy ingredientterdı az tūtynuǧa tyrysyŋyz jäne, ärine, salauatty ömır saltyn ūstanyŋyz!
Ūqsas jaŋalyqtar
