Jemister adamnyń kúndelikti raıonynda bolýy kerek. Olardyń quramynda ártúrli dárýmender, mıneraldar jáne basqa da paıdaly komponentter bar. Dıetologtardyń pikirinshe, adam turatyn elde ósetin jemisterdi jegen durys. Eń paıdaly jemister qandaı?
Alma - pektın men dıetalyq talshyqtyń qaınar kózi.
Alma pektınge jáne dıetalyq talshyqtarǵa baı, olar ishek qozǵalǵyshtyǵyn, qan aınalymyn arttyrady. Pektın organızmnen zııandy holesterın men ýly zattardy ketirýge kómektesedi. Sondyqtan alma tamaqtan ýlanǵan kezde, jaqsy kómektesedi. Sondyqtan olar salmaq joǵaltý úshin ártúrli dıetalarǵa qosylady. Alma quramynda temir men kalııdiń joǵary konentraııasy bar.
Apelsın - kúshti qýat kózi.
ıtrýstyq jemister S dárýmeni men folıı qyshqylyna baı. Apelsınder qan qysymyn bir qalypqa keltiredi, ımmýndyq júıeni nyǵaıtady, qaýipti holesterın deńgeıin tómendetedi. ıtrýstyq jemister kóptegen dıetalarǵa qosylady, óıtkeni olar dıýretıkalyq áserge ıe jáne as qorytýdy tezdetedi. Apelsınder keremet sergitedi jáne kúni boıy qýattaıdy. Sondyqtan jemisti tańǵy asqa qosýǵa bolady.
Qurma - jasartýǵa arnalǵan tamasha jemis
Qurma quramynda A dárýmeniniń joǵary konentraııasy bar, ol ımmýndyq júıeniń durys jumys isteýi men durys as qorytý júıesin saqtaýdyń mańyzdy komponentteriniń biri bolyp tabylady. Jemis kúshti tazartqysh jáne jasartatyn qasıetterge ıe. Onyń quramynda mańyzdy amınqyshqyldary men antıoksıdanttar bar. Qurma óte jaqsy qanyqqan, tómen kalorııaly. Kórý qabileti úshin óte paıdaly. Jemis keremet qanyqtyrady, salmaqqa áser etpeıdi.
Banandar - sergektik pen pozıtıvtiń jemisi.
Banandar joǵary kalorııaly jáne quramynda talshyqtyń joǵary konentraııasy bar, ol as qorytýdy jaqsartady jáne organızmnen toksınderdi shyǵarýǵa kómektesedi Banandarda kalıı men magnıı kóp. Mıneraldar kúni boıy qýat pen sergektik beredi, qan qysymyn tómendetýge kómektesedi. Jemisterde trıptofan bar, ol óńdeý kezinde serotonınge aınalady – qýanysh pen baqyt gormony. Banandar depressııalyq jaǵdaılarmen kúresýge kómektesedi. Olar ásirese kúzgi-kóktemgi kezeńde, júıke júıesine óte paıdaly.
Kıvı- ımmýnıtetti nyǵaıtýǵa arnalǵan paıdaly jemis.
Kıvı ımmýnıtetti saqtaýǵa kómektesedi. Jemis quramynda S dárýmeni, kalıı, magnıı, tokoferol kóp. Kıvıdi únemi jegen kezde júrek-tamyr aýrýlarynyń damý qaýpi tómendeıdi, tyrnaqtar men shashtar kúsheıtiledi. Kıvı artyq salmaqty túzetý úshin kóptegen dıetalar quramyna kiredi. Ol tómen kalorııaly jáne askorbın qyshqylynyń joǵary quramymen sıpattalady. Jemistiń qabyǵy jeýge jaramdy, quramynda dárýmender men mıneraldar bar, sonymen qatar ishekterdi tazartýǵa kómektesedi. Sondyqtan jemisti qabyǵymen birge jeýge bolady.
Anar - aýrýdyń aldyn alatyn jemis.
Eger qandaı jemistiń eń paıdaly ekenin qarastyratyn bolsaq, onda Anar týraly aıtpaý múmkin emes. Jemis ımmýndyq júıeni nyǵaıtady, birqatar aýrýlarǵa qarsy turady. Únemi qoldanǵan kezde aǵzadan toksınder men aǵzaǵa qaýipti zattar shyǵarylady. Anar sýyq tıgen kezde óte paıdaly. Ol temperatýrany tómendetedi, jóteldi jeńildetedi. Jemisterdi gıpertonııalyq naýqastarǵa qoldaný usynylady, óıtkeni bul qan qysymyn tómendetýge kómektesedi. Quramy temirmen basqa dárýmenderge óte baı. Sondyqtan da anemııanyń aldyn alý úshin usynylady.
Dárigerler kúnine keminde 7-8 jemis jeýge keńes beredi. Bul densaýlyqty saqtaýǵa jáne jastyqty uzartýǵa múmkindik beredi. Dıetologtar bul tujyrymmen kelisedi, biraq jemisterdi tamaqtan keıin 40 mınýttan erte emes jeke tamaq retinde ishý kerek dep keńes beredi.
