Jemıster adamnyŋ kündelıktı rasionynda boluy kerek. Olardyŋ qūramynda ärtürlı därumender, mineraldar jäne basqa da paidaly komponentter bar. Dietologtardyŋ pıkırınşe, adam tūratyn elde ösetın jemısterdı jegen dūrys. Eŋ paidaly jemıster qandai?
Alma - pektin men dietalyq talşyqtyŋ qainar közı.
Alma pektinge jäne dietalyq talşyqtarǧa bai, olar ışek qozǧalǧyştyǧyn, qan ainalymyn arttyrady. Pektin organizmnen ziiandy holesterin men uly zattardy ketıruge kömektesedı. Sondyqtan alma tamaqtan ulanǧan kezde, jaqsy kömektesedı. Sondyqtan olar salmaq joǧaltu üşın ärtürlı dietalarǧa qosylady. Alma qūramynda temır men kaliidıŋ joǧary konsentrasiiasy bar.
Apelsin - küştı quat közı.
Sitrustyq jemıster S därumenı men folii qyşqylyna bai. Apelsinder qan qysymyn bır qalypqa keltıredı, immundyq jüienı nyǧaitady, qauıptı holesterin deŋgeiın tömendetedı. Sitrustyq jemıster köptegen dietalarǧa qosylady, öitkenı olar diuretikalyq äserge ie jäne as qorytudy tezdetedı. Apelsinder keremet sergıtedı jäne künı boiy quattaidy. Sondyqtan jemıstı taŋǧy asqa qosuǧa bolady.
Qūrma - jasartuǧa arnalǧan tamaşa jemıs
Qūrma qūramynda A därumenınıŋ joǧary konsentrasiiasy bar, ol immundyq jüienıŋ dūrys jūmys ısteuı men dūrys as qorytu jüiesın saqtaudyŋ maŋyzdy komponentterınıŋ bırı bolyp tabylady. Jemıs küştı tazartqyş jäne jasartatyn qasietterge ie. Onyŋ qūramynda maŋyzdy aminqyşqyldary men antioksidanttar bar. Qūrma öte jaqsy qanyqqan, tömen kaloriialy. Köru qabıletı üşın öte paidaly. Jemıs keremet qanyqtyrady, salmaqqa äser etpeidı.
Banandar - sergektık pen pozitivtıŋ jemısı.
Banandar joǧary kaloriialy jäne qūramynda talşyqtyŋ joǧary konsentrasiiasy bar, ol as qorytudy jaqsartady jäne organizmnen toksinderdı şyǧaruǧa kömektesedı Banandarda kalii men magnii köp. Mineraldar künı boiy quat pen sergektık beredı, qan qysymyn tömendetuge kömektesedı. Jemısterde triptofan bar, ol öŋdeu kezınde serotoninge ainalady – quanyş pen baqyt gormony. Banandar depressiialyq jaǧdailarmen küresuge kömektesedı. Olar äsırese küzgı-köktemgı kezeŋde, jüike jüiesıne öte paidaly.
Kivi- immunitettı nyǧaituǧa arnalǧan paidaly jemıs.
Kivi immunitettı saqtauǧa kömektesedı. Jemıs qūramynda S därumenı, kalii, magnii, tokoferol köp. Kividı ünemı jegen kezde jürek-tamyr aurularynyŋ damu qaupı tömendeidı, tyrnaqtar men şaştar küşeitıledı. Kivi artyq salmaqty tüzetu üşın köptegen dietalar qūramyna kıredı. Ol tömen kaloriialy jäne askorbin qyşqylynyŋ joǧary qūramymen sipattalady. Jemıstıŋ qabyǧy jeuge jaramdy, qūramynda därumender men mineraldar bar, sonymen qatar ışekterdı tazartuǧa kömektesedı. Sondyqtan jemıstı qabyǧymen bırge jeuge bolady.
Anar - aurudyŋ aldyn alatyn jemıs.
Eger qandai jemıstıŋ eŋ paidaly ekenın qarastyratyn bolsaq, onda Anar turaly aitpau mümkın emes. Jemıs immundyq jüienı nyǧaitady, bırqatar aurularǧa qarsy tūrady. Ünemı qoldanǧan kezde aǧzadan toksinder men aǧzaǧa qauıptı zattar şyǧarylady. Anar suyq tigen kezde öte paidaly. Ol temperaturany tömendetedı, jöteldı jeŋıldetedı. Jemısterdı gipertoniialyq nauqastarǧa qoldanu ūsynylady, öitkenı būl qan qysymyn tömendetuge kömektesedı. Qūramy temırmen basqa därumenderge öte bai. Sondyqtan da anemiianyŋ aldyn alu üşın ūsynylady.
Därıgerler künıne kemınde 7-8 jemıs jeuge keŋes beredı. Būl densaulyqty saqtauǧa jäne jastyqty ūzartuǧa mümkındık beredı. Dietologtar būl tūjyrymmen kelısedı, bıraq jemısterdı tamaqtan keiın 40 minuttan erte emes jeke tamaq retınde ışu kerek dep keŋes beredı.
Ūqsas jaŋalyqtar
