Jadyrap jaz şyqpai jatyp, adamnyŋ täbetı balǧyn jemısterge auady. Kei jemıster öz mezgılınen būryn saudaǧa şyǧyp jatady. Olardy mezgılınen būryn jeu densaulyqqa kerı äserın tigızuı äbden mümkın. Sol taraptan män bergen jön.
Jaz mezgılı bastalyp, köktem mezgılı aiaqtaluǧa taiau qalǧanda qūlpynai jemısı özınıŋ jūpar iısımen täbetımızdı aşady. Bız süisınıp jeitın qūlpynaidyŋ qūramynda adamǧa kerek köptegen därumender bar. Qūramyndaǧy S därumenınıŋ mölşerı sitrus ösımdıkterıne qaraǧanda anaǧūrlym köp. Qūlpynai aǧzaǧa därumen tapşy bolǧan kezde öte paidaly. Aǧzany tazartyp, zär şyǧaru joldaryn jaqsartady. Qūramyndaǧy antioksidanttar qartaiudyŋ aldyn alady. İmmunitettı küşeitıp, qan azdyqqa kömektesedı. Mikrobqa qarsy qasietı joǧary bolǧandyqtan, asqazan auruy bar adamdarǧa asa paidaly. Şylym tartatyndarda qaterlı ısık paida bolu qaupı yqtimal, sondyqtan qūlpynaidy köp jeu kerek. Jötel jäne ökpe aurulary kezınde qūlpynaidyŋ japyraqtaryn qainatyp ışse, tez arada jazylyp ketuge bolady. Qūlpynaidy desert retınde jeidı. Qūlpynaidyŋ paidasyn artyrǧyŋyz kelse, aǧzaŋyzǧa sıŋımdırek boluyn qalasaŋyz, qaimaqpen nemese kılegeimen jeseŋız bolady .
Kelesı kezektegı jemıs ol - şie. Är adam är türlı jaqsy köredı. Bırı qyşqylyn jegendı ūnatsa, endı bıreuı tättısın ızdep älek bolady.
Dämı, tüsı jäne hoş iısımen keremet jemısterdıŋ qataryndaǧy şie, aspiringe ūqsaidy. Zertteuşılerdıŋ aituy boiynşa künıne jiyrma dana şie jeu, bır aspirin därısın ışkenmen bırdei. Şie qandy sūiyltyp, denenı tazalaidy. Bauyr men öttıŋ jūmysyn jeŋıldetedı. Büirekterdegı ziiandy zattardyŋ şyǧuyna kömekşı bolady. Iş qatuyn ketırıp, astyŋ qorytyluy qalypqa tüsedı. Şienıŋ qūramynda kömırsular, pektin zattary, organikalyq qyşqyldar, V2, S jäne A därumenderı bar. Sonymen qatar asqazan, ışek jäne nesep joldary aurularyna öte paidaly bolumen qatar, bauyr aurularyna da paidasy meiılınşe zor.
Aş qarynǧa tüsken şie adamdy aryqtady. Eger şienı tūraqty tūtynatyn bolsaŋyz, büirek jäne quyq joldaryn qūmnan tazalaidy.
Endıgı kezekte, jaz dese bızdıŋ esımızge qarbyz tüsetını anyq. Sol jiı jeitın jemıstıŋ paidasyn bırımız bılsek, bırımız bılmeimız. Qarbyzdyŋ emdık qasietın turaly eŋ alǧaş arabtar anyqtaǧan. Olar tamaqtyŋ aldynda qarbyz jegen adamnyŋ aǧzasy tolyǧymen tazaratynyna sengen. Odan keiıngı jyldarda medisina mamandary qarbyzdyŋ aurudan aiyqtyratyn qasietı bar ekenın däleldegen.
Halyq emınde qarbyzdy şemen men sary auruǧa em retınde qoldanady. Onyŋ dänderı, qabyǧy men şyryndy bölıgı därı jasau üşınde paidaǧa asyrady. Ädette qarapaiym halyq şyrynyn jazdyŋ künı şöl basu üşın ışemız, onyŋ da paidasy zor. Sebebı tättı bölıgı men şyryny nesep şyǧaru joldaryn emdeidı.
Bıraq är jemıstı öz mausymynda jeuge tyrysyŋyz. Mysaly qarbyzdan ulanatyn adamdar sany eselep artady. Sebebı tez pısu üşın, jasandy jolmen ösıruge köşedı. Ondai qarbyzdyŋ sız oilaǧandai paidasy bolmai qalady. Sol siiaqty qalaǧanyŋyzdy qamsyz jeimın dep, qara dert bas salmasyn. Jemısten ulanu adam aǧzasyn älsıretıp jıberedı.
Ärbır jemıstıŋ paidasy aluan türlı. Paidasyn bılgen soŋ jiı tūtynuǧa tyrysyŋyz. Densaulyq adamǧa berılgen amanat. Amanatqa qiianat jasamaiyq.
Kengaşova Aisaule
.Ūqsas jaŋalyqtar
