Jaz maýsymynda jıi tutynylatyn baqsha daqyldarynyń biri - qarbyz. Kún ystyǵynda shól basýǵa taptyrmaıtyn qarbyzdy qalaı tańdaımyz?
Qarbyz - asqabaq tuqymdasyna jatatyn bir nemese kópjyldyq ósimdik. Otany - Ońtústik Afrıka elindegi Kalaharı shóli sanalady. Álemde sany 500-den asa qarbyz túrleri ósiriledi. Eń kóp taraǵan daqyldyń tamyry tarmaqty, japyraqtary iri, gúlderiniń túsi aqsary, sabaǵy tóselmeli bolyp keledi. Salmaǵy 0,6 men 16 keli aralyǵyn quraıdy. Quramy 90% sýdan turady. Osy negizde shyryny shóldi basady, ári nesep júrgizedi. Al dánderi qan toqtatatyn, ishek qurtyn túsiretin qasıetke ıe.
Qarbyzdyń syrtqy pishini men kórinisi kóp nárseni ańǵartady. Soǵylyp, jyrylǵan qarbyzdy kórseńiz, múldem satyp almaǵanyńyz abzal. Mamandar kishkentaı qarbyzdy tutynýǵa keńes beredi. Óıtkeni úlken qarbyzdardyń kópshiligi tek dáriniń kúshimen ósedi eken. Eger qarbyzdyń salmaǵy 6 men 10 keli arasynda, pishini jalpaqtaý bolsa, dámine kúmán keltirmeńiz. Syrty jyltyr, túsi qanyq bolýyna da mán berińiz. Mamandardyń aıtýynsha, naǵyz pisken qarbyzdyń syrtyndaǵy aq jolaǵy jalpaq bolady jáne urý arqyly shyqqandaǵy daýysy anyq estiledi. Sonymen birge pisken qarbyzdyń taǵy bir belgisi - jolaqtary aq ári jarqyn kórinýi tıis. Betindegi aq daqtar qarbyzdyń pispegenin aıqyndaıdy. Sabaǵynyń qurǵaq jáne túsiniń sary bolýyna kóńil bólińiz. Al ishindegi dánderiniń túsi qara qońyr nemese qara tústi bolǵany jón. Jalpy, qarbyzdyń bıologııalyq pisip, jetilý ýaqyty - jaz mezgiliniń sońǵy aılary.
Naǵıma Sahan
