8 mamyr keńestik jáne qazaqstandyq kıno jáne teatr akteri, kıno jáne teatr rejısseri, teatr pedagogy, professor, KSRO Halyq artısi, Qazaqstannyń eńbek eri, ańyz tulǵa - Asanáli Áshimovtyń týǵan kúni. Akter 84 jasqa keldi.
Asanáli Áshimuly Áshimov - 1937 jyly 8 mamyrda Jambyl oblysy, Sarysý aýdany, Jaıylmada týǵan. Qatal soǵys jyldary ótken balalyq shaǵy týraly osylaı deıdi:
"Alǵashqy qar jaýǵansha jalań aıaq júrdim. Bir kúni sabaq kezinde qalyń qar jaýǵan edi. Barlyq synyptastarymdy ata-analary úılerine alyp ketti. Al men sýyq saz mektepte jalǵyz qaldym. Ol kezde toǵyz jasta edim. Túni boıy qatty qoryqqanym sonshalyq, tańerteń mektepten on jasqa eseıip shyqqandaı boldym".
Muhtar Áýezov atyndaǵy Qazaq memlekettik akademııalyq drama teatry sahnasynda: M. Áýezovtiń «Abaıynda» Kerim, «Eńlik-Kebeginde» Kebek, «Qara qypshaq Qobylandysynda» Aıshýaq, «Tańǵy jańǵyryǵynda» Jarasbaı, Ǵ. Músirepovtiń «Qozy Kórpesh-Baıan sulýynda» Qodar, Q. Muhamedjanov, Sh. Aıtmatovtyń «Kóktóbedegi kezdesýinde» Iosıf Tataevıch, Shekspırdiń «Iýlıı ezarinde» Iýlıı ezar, M. Frıshtiń «Don Jýannyń dýmanynda» Don Jýan, Á. Nurpeıisovtiń «Qan men terinde» Elaman, I. Vovnıankonyń «Apatynda» bas keıipker, taǵy da basqa kóptegen qoıylymda kórnekti akterdiń aıshyqty ónegesi men órnekti izi jatyr. Al, A. Áshimovtiń qara shańyraq sahnasyndaǵy sońǵy kúrdeli jumysy G. Gaýptmannyń «Ymyrttaǵy mahabbat» dramasyndaǵy doktor Klaýzen. jáne t.b kóptegen beınelerdi somdady.
Áshimov — qazaq kınosyn álemdik deńgeıge kótergen akterlerdiń biri bolyp esepteledi. Onyń kınodaǵy Bekejan (“Qyz Jibek”, 1971), Shadııarov (“Atamannyń aqyry”, 1971, Qazaqstan memlekettik syılyǵynyń, 1972), Mámbet (“Sarqyrama”, 1973), Qasymhanov (“Transibir ekspresi)”, 1977, búkilodaqtyq 11-kınofestıvaldiń júldesi, 1978), Kemel (“Nan dámi”), Nurǵazy (“Alataýdyń aı múıizi”), Qarajal (“Jaýshy”, 1980), Shyńǵys han (“Bulǵar dalasynan esken jyly jel”, 1998) rólderi naǵyz akterlik sheberliktiń úlgisi ispetti. Áshimov rejısser retinde keń tanyldy. Ol sahnalaǵan N. Gogoldiń “Revızor” (1979, ózi Dýanbasynyń rólin oınady), Ǵ.Músirepovtyń “Amangeldi”, I. Orazbaevtiń “Men ishpegen ý bar ma?!” (ekeýi de 1987), S. Vanýstyń “Sultan bolsam eger men” (1988), jyly J. Aımaýytovtyń “Aqbilek” (1989) spektaklderi men ol túsirgen “Jylan jyly” (1981, oı Gýk Inmen birge; 1982 jyly Tallınde ótken búkilodaqtyq 15-kınofestıvaldiń dıplomyna ıe boldy), “Shoqan Ýálıhanov” (1984; 4 serııaly telefılm, ózi Shyńǵystyń rólin oınady), “Qozy Kórpesh - Baıan Sulý” (1995) fılmder Áshimovtiń rejısserlik shyǵarmashylyǵynyń da keń aýqymyn kórsetedi. Áshimov ónerine arnalǵan “Asanáli” derekti fılmi (1986, rej. I. A. Vovnıanko) túsirildi. Áshimov — Jambyl jáne Shymkent ýnıversıtetteriniń qurmetti professory. 1979—1982 jyly pedagogıkalyq qyzmetpen shuǵyldandy. 1990 jyldan “Elim-aı” kınostýdııasynyń prezıdenti. “Parasat” ordenimen marapattalǵan.
Marapattary:
1970 jyly "Qazaqfılm"kınostýdııasy túsirgen "Atamannyń aqyry" tolyq metrajdy eki bólimnen quralǵan kórkem fılminde Asanáli Áshimov basty róldi somdady. Bul detektıv janrynda túsirilgen eki serııaly tuńǵysh qazaq fılmi. Fılmdegi róli úshin 1972 jyly Áshimov Qazaq KSR memlekettik syılyǵyn aldy.
Fılmdi qoıǵan – kınorejısser Sháken Aımanov. Operatory – Ashat Ashrapov, kompozıtory – Erkeǵalı Rahmadıev.
1974 jyly "Qan men ter" spektaklindegi róli úshin KSRO memlekettik syılyǵy berildi, 1976 jyly Qazaq KSR Halyq ártisi ataǵy, 1980 jyly KSRO Halyq ártisi ataǵy berildi.
2000 jyly táýelsiz "Tarlan" syılyǵy, 2001 jyly memlekettik "Otan" ordenimen marapattaldy.
2007 jyly 70 jyldyq mereıtoıy qarsańynda "Parasat", "Qurmet" ordenimen marapattaldy.
2017 jyly Elbasy jarlyǵymen "Qazaqstannyń Eńbek eri" altyn juldyzdy qurmetti ataǵy berildi.
Ańyz tulǵanyń «Maıranyń áni», «Jan bólek», «Alashtyń Asanálisi», «Meniń janrym – kúndelik», «Ǵumyr-darııa» syndy kitaptar jazǵan.
"Adyrna" ulttyq portaly
©wikipedia.org
