Keıingi kezde qoǵamymyzda Qazaqstan men Qytaı arasyndaǵy qatynastardyń qajettiligine, ekijaqty yntymaqtastyqtyń tıimdiligine kúmán bildirip júrgenderdiń daýystary qattyraq estilip júr. Olardyń bir bóligi «saıası egemendigimizdiń joǵalý qaýpin» aıtsa, basqasy elimizdiń «Qytaıǵa ekonomıkalyq táýeldiligi» týraly sóz qozǵaıdy. Kóp jaǵdaıda qaýeset áńgimeler aqparattyń jetkiliksiz bolýynan nemese berilgen aqparattyń burmalanýynan týyndaıdy.
Árıne, bul jaıt memlekettik organdardyń aqparatty buqaraǵa jetkizý tásilderin jetildirýi qajettigin kórsetedi. Degenmen Qazaqstan men Qytaı qatynastarynyń sońǵy jyldary qarqyndy damýyna qyzǵanyshpen qaraıtyn «úshinshi kúshterdiń» de belsendi jumys istep jatqanyn esten shyǵarmaý kerek.
Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev Qazaqstan jeriniń sheteldikterge satylmaıtyny jáne jalǵa berilmeıtini týraly birneshe márte qaıtalap aıtsa da, osy taqyryptyń aınalasynda halyqty dúrliktirip, kóshege shyǵaryp, sherýler uıymdastyrýdy kózdeıtin toptar bar. Olar jer máselesi boıynsha bılik tarapynan tabandy qadamdar jasalǵanyn kórip, endi sońǵy mıtıngterde Qytaımen qarym-qatynasty múldem shekteý talaptaryn kótere bastady.
Osyǵan oraı, 1700 kılometr ortaq shekaramyz bar Qytaımen yntymaqtastyqtyń qazirgi jaǵdaıy jáne ony odan ári damytý taqyrybyn saraptap kórsek.
Saıası yntymaqtastyq
Eń aldymen, bizdiń memleket Tuńǵysh Prezıdentimiz – Elbasy Nursultan Nazarbaev negizin qalaǵan kópvektorly syrtqy saıasatty ustanatynyn eske sala ketken jón. Bul baǵytty Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev ta el damýynyń jańa kezeńindegi syrtqy saıası sabaqtastyǵy aıasynda birneshe márte rastaǵan bolatyn.
Qazaqstan Respýblıkasynyń syrtqy saıasatynyń 2020-2030 jyldarǵa arnalǵan tujyrymdamasynda elimiz Reseı Federaııasymen odaqtastyq qatynastardy, Qytaı Halyq Respýblıkasymen jan-jaqty strategııalyq áriptestikti, Amerıka Qurama Shtattarymen keńeıtilgen strategııalyq áriptestikti, Ortalyq Azııa memleketterimen strategııalyq qarym-qatynastardy, Eýropalyq Odaqpen jáne oǵan múshe memlekettermen keńeıtilgen áriptestik pen yntymaqtastyqty odan ári damytatyny týraly aıtylǵan.
Sonyń ishinde kórshiles Qytaımen jańa dáýirdegi qatynastarymyzǵa 2022 jyldyń 3 qańtarynda 30 jyl tolady. Osy tarıhı turǵydan qysqa merzim ishinde eki memleket arasyndaǵy yntymaqtastyq jańa deńgeıge kóterildi. 1995 jyly Qytaı Úkimeti ıadrolyq derjava retinde Qazaqstan qaýipsizdigine kepildik berdi. 1999 jyly Keńes Odaǵy zamanynan mura bolyp qalǵan shekara máselesi tolyqtaı sheshilip, Qazaqstan jáne Qytaı Úkimetteri arasynda tıisti Shartqa qol qoıyldy. Qazirgi tańda eki memleket arasyndaǵy memlekettik shekaradaǵy delımıtaııa jáne demarkaııa jumystary tolyǵymen aıaqtaldy. Shekara belgileriniń qartaǵa túsip, shekara baǵanalarynyń shekara boıynda ornatylǵany onyń myzǵymastyǵynyń belgisi bolyp tabylady.
1996 jyly Shanhaıda jáne 1997 jyly Máskeýde «Shanhaı bestigi» aıasynda qol qoıylǵan Shekara mańyndaǵy áskerı saladaǵy senimdi nyǵaıtý jáne áskerı kúshterdi ózara qysqartý týraly kelisimderge sáıkes taraptar shekara mańynda ornalasqan áskerı kúshterdi qysqartýǵa jáne olardyń jaǵdaıyn jyl saıyn birlesip tekserip turý týraly ýaǵdalastyqqa qol jetkizgen bolatyn. Qazirgi tańda bundaı tekserýler jylyna eki ret bes memlekettiń qatysýymen júrgizilip otyrady.
Osyndaı mańyzdy saıası kelisimderge qol jetkizý eki memleket basshylarynyń saıası erikteriniń arqasynda múmkin boldy. Qazir keıbireýler Qytaı úkimeti burynǵy basshylar qol qoıǵan qujattardy oryndamaıdy degen túrli qaýeset áńgimeler taratyp júr. Álbette, ár halyqaralyq shartta onyń kúshiniń qalaı joıylatyny týraly tıisti baptar bar. Alaıda Qytaı tarapy búgingi kúnge deıin birde-bir ret joǵaryda atalyp ótken ekijaqty qatynastardy damytýda erekshe oryn alatyn kelisimderdi toqtatý máselesin kótermegenin jáne kelissózder barysynda olardy qatań ustanatynyn birneshe ret rastaǵanyn atap ótken jón.
Bul rette memleket basshylyǵynyń Qazaqstan men Qytaı arasyndaǵy qatynastardyń qalyptasýyna, turaqty damýyna jáne elimizdiń múddesine saı bolýyna erekshe nazar aýdaratynyna kúmán bolmaýy kerek. Men 1996 jyldan beri Syrtqy ister mınıstrliginde qyzmet etemin. 25 jyl boıy Qytaı baǵytynda eńbek etip kelemin. Jas dıplomat retinde memleket, úkimet jáne mınıstrlikter basshylarynyń talaı kelissózderine aýdarmashy retinde, odan keıin aǵa dıplomat bolyp talaı kezdesýlerge qatysqan tájirıbem bar. Osyndaı ár kezdesýdiń basty maqsaty – memleket ıgiligi men halyq paıdasyna laıyqty ortaq sheshimderge qol jetkizý.
Qytaı tarapymen yntymaqtastyqta memleket basshylary arasyndaǵy jeke qatynastar erekshe oryn alady. Táýelsizdigimizdiń 30 jyly boıy Elbasy N.Nazarbaev pen Prezıdent Q.Toqaev Qytaıdyń úsh býyn basshylarymen tyǵyz qarym-qatynas ornatý arqyly elimiz úshin ózekti máselelerdiń oń sheshilýine zor úles qosqany daýsyz. Sonyń ishinde ekijaqty transshekaralyq ózenderdi birlese paıdalaný máselesi boıynsha kelissózderdi bastaý jáne kórshi memlekette turyp jatqan qandastarymyzǵa jergilikti úkimet tarapynan qamqorlyq kórsetý sııaqty mańyzdy máseleler de bar.
Sondaı-aq eki memlekettiń halyqaralyq uıymdar aıasyndaǵy yntymaqtastyǵyna da toqtala ketken jón. Ásirese Birikken Ulttar Uıymy (BUU), Shanhaı yntymaqtastyq uıymy (ShYU), Azııadaǵy ózara is-qımyl jáne senim sharalary jónindegi keńesi (AÓSShK) sheńberindegi ózara qoldaýdyń bıik deńgeıde ekenine nazar aýdaramyn.
Qytaı BUU Qaýipsizdik Keńesiniń bes turaqty múshesiniń biri ekenin eskere otyryp, Qazaqstanmen túrli ǵalamdyq másele boıynsha, ásirese 2017-2018 jyldary elimiz atalǵan qurylymnyń turaqty emes múshesi bolǵanda tyǵyz jumys istegenin aıta ketken jón.
AÓSShK qurý Elbasynyń bastamasy ekeni belgili. Keıbir sarapshylardyń atalǵan keńestiń jumysy ShYU ispettes degen pikirine qaramastan, Qytaı –2014-2018 jyldary AÓSShK-ke tóraǵalyq etip, onyń nyǵaıýyna, yntymaqtastyqtyń jańa baǵyttaryn bastaýǵa bastamashy bolǵan jáne 2014 jyly Shanhaıda Keńestiń sammıtin ótkizgen memleket.
Ekonomıkalyq yqpaldastyq
Qytaı qazirgi kezde dúnıe júzindegi eń iri ekonomıkalardyń biri ekeni belgili. Resmı málimetterge súıensek, 2020 jyly álemge taraǵan koronavırýs indetiniń teris áserine qaramastan, QHR-dyń ishki jalpy ónimi shamamen 16 trıllıon AQSh dollary boldy. Qytaı avtomattandyrý, robot shyǵarý, ıfrlandyrý, nanotehnologııa, bıotehnologııa, blokcheın sııaqty salalarǵa kóńil bólip, qarqyndy damyp kele jatqan ekonomıkasymen erekshelenedi. Birneshe jyldan soń, sarapshylardyń boljamy boıynsha, Qytaı ekonomıkasy álemde birinshi orynǵa shyǵady. Árıne, osyndaı alpaýyt memleket kórshi bolǵanda keıbir adamdarda túrli úreı men qorqynysh týyndaýy tańǵalarlyq jaǵdaı emes. Deı turǵanmen, biz budan óz memleketimizdiń damýyna múmkinshilik izdep, paıda tabýymyz kerek.
Eń aldymen, Qytaı – úlken naryq. Bir mıllıard tórt júz mıllıon halqy bar memleket turǵyndaryn asyraý maqsatynda shetelden azyq-túlik satyp alýǵa májbúr. Qolda bar aqparatqa sáıkes Qytaıdyń jyldyq azyq-túlik naryǵy 1,5 trıllıon AQSh dollaryn quraıdy. Demek bizdiń aýyl sharýashylyǵymyz úshin kórshi memleketke óz ónimin eksportqa shyǵarý basym baǵyttardyń biri bolýy kerek. Ókinishke qaraı, qazir Qytaı kóptegen azyq-túlik túrin basqa memleketterden, tipti basqa qurlyqtardan tasymaldaýǵa májbúr. Solardyń ishinde Ońtústik Amerıkada ornalasqan jáne Aýstralııa men Jańa Zelandııa sııaqty memleketter et, sút, jemis pen soıa sııaqty ónimderdi eksporttaý kólemderin jyldan-jylǵa ulǵaıtýda.
Qytaıda azyq-túlikke turaqty suranys bolatyndyqtan, bizdiń maqsat – Qytaı naryǵyna shyǵý bolýy tıis. Turaqty suranys bolsa, óndiris kólemi ulǵaıady. Jańa kásiporyndardyń paıda bolýy – jańa jumys oryndaryn ashýǵa jáne jumyssyzdyq máselesin sheshýge múmkinshilik beredi. Árıne, Qytaı naryǵyna shyǵý úshin birshama ter tógip, kásiporynnyń jáne onda óndiriletin ónimniń sapasyn kýálandyrý qajet. Bul úshin sońǵy jyldary elimizdiń Aýyl sharýashylyǵy jáne Syrtqy ister mınıstrlikteri bizdiń kásiporyndarǵa tıisti kómek kórsetip, Qazaqstan jáne Qytaı úkimetteri arasynda ekijaqty 18 hattamaǵa qol qoıýǵa bastamashy boldy. Nátıjesinde, qazirgi tańda bıdaı, sıyr eti, shoshqa eti, soıa, bal, balyq, raps, jońyshqa, júgeri, un jáne un ónimderin shyǵaratyn 600-ge jýyq otandyq kásiporynǵa Qytaı naryǵyna óz ónimin shyǵarýǵa ruqsat alynǵan.
Taǵy bir mańyzdy baǵyt – kóliktik-tranzıttik saladaǵy ózara tıimdi yntymaqtastyq. Qytaı úlken naryq bolǵandyqtan, onyń shet memlekettermen taýar aınalymynyń kólemi jyldan-jylǵa artýda. Osy taýar aınalymynyń basym bóligi teńiz joldary arqyly tasymaldansa, bir bóligi temir jol kóligi arqyly jetkiziledi. Osy rette Qazaqstannyń geografııalyq ornalasýyn utymdy paıdalanýdy jalǵastyrý óte mańyzdy. Óıtkeni bul artyqshylyqty biz paıdalanbasaq, kórshiles memleketterdiń qazirgi ınfraqurylymdardy damytý jáne jańa temir joldardy salý arqyly júk tasymaldaryn óz aýmaqtaryna tartýǵa talpynýlary – zańdy qubylys.
Kezinde «Nurly jol» jańa ekonomıkalyq saıasaty aıasynda salynǵan jáne jańartylǵan temir jol dálizderi arqyly ótetin tranzıt memleket bıýdjetine qomaqty tabys tabýǵa kómektesýde. Mysaly, 2020 jyldyń qorytyndysy boıynsha Qazaqstan – Qytaı shekarasynda ornalasqan «Dostyq – Alashankoý» jáne «Altynkól – Qorǵas» temir jol beketteri arqyly barlyǵy 20 mıllıon tonnadan astam júk tasymaldandy.
«Qazaqstan temir joly» kompanııasynyń aqparaty boıynsha 2020 jyldyń 11 aıy ishinde Qazaqstan aýmaǵy arqyly 718,6 myń jıyrma fýttyq ekvıvalenttegi (JFE) (2019 jylmen salystyrǵanda 35% ósken), sonyń ishinde «Qytaı – Eýropa – Qytaı» baǵyty boıynsha 455,626 myń JFE (+167%) konteınerler tasymaldandy. Qazirgi tańda osy júkterdi tasymaldaý úshin kórshiles memleketter arasynda úlken básekelestik baıqalady. Tipti keıbireýleri baǵany túsirip, dempıng jasaý arqyly tasymal kólemin óz aýmaqtary arqyly ótkizý sharalaryn qabyldap jatqanyn kórip otyrmyz. Soǵan qaramastan, bizdiń ınfraqurylymnyń tıimdiligi men yńǵaılylyǵy arqasynda qazirgi tańdaǵy «Qytaı – Eýropa – Qytaı» baǵyty boıynsha temir jolmen tasymaldanatyn konteınerlerdiń 49%-y Qazaqstan aýmaǵy arqyly ótedi. Al tranzıtpen ótken ár poıyzdan memleket bıýdjetine salyq túsip otyratynyn, ol salyqtyń keıin halyqtyń áleýmettik qajettilikterine bólinetin tólemderge paıdalanylatynyna nazar aýdarý qajet.
Sonymen qatar Qytaı biz úshin Tynyq muhıt aýmaǵynyń basqa memleketterine shyǵatyn kópir ekenin umytpaý qajet. zıansý ólkesinde ornalasqan Lıanıýngan teńiz portyndaǵy «Lıanıýngan qalasynyń Qazaqstan – Qytaı halyqaralyq logıstıkalyq kompanııasy» atty birlesken kásiporny 2020 jyly 200 myńnan astam JFE konteıner óńdegenine nazar aýdaramyz. Sonyń ishinde bizdiń ónimderdi Ońtústik Koreıa jáne Vetnam sııaqty memleketterge tasymaldaý úshin paıdalanyldy.
Sońǵy kezde Qytaıdyń «Bir beldeý, bir jol» bastamasyn túrli sarapshylar synap júrgenin kórip otyrmyz. Biraz adamdar bul bastamanyń astarynda Qytaıdyń Qazaqstanǵa ústemdik kórsetý, ony qaryzǵa batyrý maqsaty bar degen tujyrymdar aıtyp júr. Qoǵamymyzdaǵy keıbir toptarda Qazaqstanda birlesken kásiporyndardy qurý arqyly «bizdiń jerdi ıemdený pıǵyly bar», al ınvestıııa quıýdyń basty maqsaty – «bizdiń paıdaly qazbalar kenderin óz menshigine alý» degen pikir bar. Tipti iske asyrylýy josparlanǵan birlesken ınvestıııalyq nysandarda eski qural-jabdyqtar men kóne tehnologııalar paıdalanylady deıdi.
Bundaı pikirlerdegi toptar tek bizde ǵana emes, shet memleketterde de bar ekeni ras. Qarqyndy damyp jatqan Qytaıdyń «Bir beldeý, bir jol» jobasy synı kózben qabyldanatyny, onyń kóleminiń bir aımaq emes, túrli qurlyqqa taraǵany kóptegen iri memleketti alańdatatyny sózsiz. Meniń oıymsha, koronavırýs pandemııasyna deıin Beıjińde turaqty túrde ótkizilgen «Bir beldeý, bir jol» forýmyna 100-den asa memlekettiń ókilderi qatysqany – bul bastamanyń olarǵa paıdaly ekeniniń dáleli.
Osy bastama túrli memleketterge jańa múmkinshilik ashty. Birlesken jobalardy iske asyrý arqyly jańa ınfraqurylymdyq nysandar men ónerkásiptik kásiporyndardy salý, ozyq tehnologııalardy tartý jáne jańa jumys oryndaryn ashý sııaqty máselelerdi sheshý múmkinshiligi paıda boldy. Bul rette erekshe nazar aýdarýdy qajet etetin másele – jobalardy qarjylandyrý. Ár jobanyń óz qarjylandyrý joldary bar. Jobalardyń jalpy somasy – bizdiń memlekettiń alatyn qaryzy emes, olardy iske asyratyn kásiporyndardyń birlesip qarjylandyratyn qarajatynyń somasy. Qazirgi kezde Qazaqstan men Qytaı arasynda birlesip iske asyrýdy josparlaǵan jobalardyń basym kópshiligi jeke kásipkerlerge tıesili jáne olardy qarjylandyrýǵa tartylǵan qarajat sol kásiporyndardyń jeke qaryzdary bolady. Ol qaryzdar tek Qytaıdyń ǵana emes, sondaı-aq Qazaqstannyń damý ınstıtýttarynan da alynady.
Ulttyq ekonomıkanyń ósýinde syrtqy ınvestıııalardy jáne ozyq tehnologııalardy tartý mańyzdy ról atqaratynyn moıyndaý qajet. Bul – naryqtyq ekonomıkanyń zańy. Osy baǵytta Qazaqstan Úkimeti sheteldik memleketterden, onyń ishinde Qytaıdan da ınvestıııalardy tartý boıynsha dáıekti jumys júrgizýde. Búgingi tańda Qytaı Nıderlandy, AQSh jáne Ulybrıtanııadan keıin Qazaqstanǵa tartylǵan tikeleı sheteldik ınvestıııalar boıynsha tórtinshi oryndy ıemdenedi.
Búginde Qytaı ınvestıııalary Eýropa, Azııa, Afrıka jáne Latyn Amerıkasyn qosa alǵanda, álem memleketteriniń salamatty ekonomıkalyq damýyn qamtamasyz etýdiń jalpyálemdik úrdisi men nyshanyna aınaldy. Kóptegen memlekettiń úkimetteri men bıznes ortalary Beıjińmen qarjylyq yntymaqtastyqtyń keńeıýin quptaıdy. Óz kezeginde, qytaılyq kompanııalar ınvestıııalardyń saqtalýy men ózara tıimdiligine kepildik beretin seriktesterdi tańdaýǵa muqııat jáne tańdaýly túrde qaraıdy. Qazaqstan – osyndaı memleketterdiń biri. Buǵan «Astana» halyqaralyq qarjy ortalyǵynyń ashylǵany da oń áserin tıgizip, ınvestorlardyń senimin arttyrýǵa jol ashty.
Qytaımen birlesip iske asyrylǵan jobalar óńirlerdiń ekonomıkalyq múmkindigin ózgertkeni kórinip tur. Mysaly, Soltústik Qazaqstan oblysynda rapsty qaıta óńdeý jáne raps maıyn óndirý boıynsha ınnovaııalyq kásiporyn quryldy. Osylaısha, óńirde qytaılyq seriktestermen kooperaııa esebinen astyqtan basqa taǵy bir aýyl sharýashylyǵy daqylyn ósirý bastaldy.
Túrkistan oblysynda Qytaımen joba esebinen bıe jáne túıe sútin óńdeý júrgizilýde. Tamaq ónerkásibiniń jańa tehnologııalaryn qoldaný arqasynda, qazaqstandyqtar maqtan tutatyn sút ónimderi sheteldik tutynýshylarǵa qoljetimdi boldy.
Qytaıdan tartylǵan ınvestıııalar esebinen Shymkent munaı óńdeý zaýytyn jańǵyrtý aıaqtaldy. Búginde bul – elimizdiń naryǵynda jáne shetelde suranysqa ıe munaı-gaz hımııasy ónimderiniń keń aýqymyn óndiretin zamanaýı tehnologııalyq keshenge aınaldy.
Osyndaı jobalardy iske asyrý barysynda paıda bolatyn máseleler Úkimet basshylarynyń turaqty kezdesýleri, Qazaqstan – Qytaı yntymaqtastyq jónindegi komıteti men Qazaqstan – Qytaı iskerlik keńesi tetikteriniń sheńberinde talqylanyp, qısyndy sheshimderin taýyp júrgenin atap ótkim keledi.
Azamattardyń jaǵdaılary boıynsha árekettesý
Bul saladaǵy máselelerdiń ishinde, árıne, eń ózektisi jáne halyqtyń kókeıindegi basty másele – Qytaıda turatyn qandastarymyzdyń jaǵdaıy. Ásirese sońǵy jyldary Shyńjań-Uıǵyr avtonomııaly aýdanyndaǵy ahýalǵa qatysty túrli aqparattyń taralýyna baılanysty.
Resmı derekterge súıenetin bolsaq, QHR aýmaǵynda 1,6 mln qazaq turady. Olardyń barlyǵy – Qytaı Halyq Respýblıkasynyń azamattary. Arasynda túrli zań buzýshylyq úshin sot sheshimimen túrli merzimderge bas bostandyǵynan aıyrylǵan kisiler de bar. Birikken Ulttar Uıymynyń Jarǵysy boıynsha eshbir memlekettiń basqa memlekettiń ishki isterine qol suǵýǵa quqyǵy joq. Sondyqtan da biz QHR azamattary – qandastarymyzǵa qatysty olardyń Qazaqstan azamattary bolyp tabylatyn týystarynan ótinish túsken kezde qytaı tarapyna bólinip qalǵan otbasylardyń birigýine qolǵabys kórsetý týraly saýal jiberemiz.
Sheteldegi qandastarǵa kómektesýdi talap etkende keıbir azamattar Qazaqstanda turyp jatqan júzden asa basqa ult ókilderiniń bar ekenin esten shyǵaryp alady. Olardyń kópshiliginiń óz tarıhı otany bar. Erteń basqa ult ókili bolyp tabylatyn Qazaqstan azamatyna qatysty basqa memleket tarapynan onyń quqyqtaryn qorǵaý jóninde talap túsip otyrsa, bizdiń reakııamyz qandaı bolmaq? Árıne, biz onyń Qazaqstan azamaty bolǵandyqtan, shet memleketten bizdiń memlekettiń ishki isterine aralaspaýyn talap etemiz.
Qytaıdaǵy qandastarymyzdyń arasynda Qazaqstanǵa qonys aýdarý múmkindigin qarastyratyndary da, qarastyrmaıtyndary da bar. Kindik qany tamǵan, ata-babalary ǵasyrlar boıy turǵan mekennen basqa jaqqa nege kóshý kerek degen suraq ta qoıady. Bizdiń memleket qandastardyń barlyǵyn Qazaqstanǵa jappaı kóshirýdi maqsat etip qoıyp otyrǵan joq. Kóshýdi qalaıtyn, zańdy turǵydan ruqsattary bar kisilerge Qazaqstannyń sheteldegi mekemeleri tarapynan tıisti qolǵabys kórsetiledi. Mysaly, 2018-2020 jyldary Qytaıdaǵy konsýldyq mekemelerde 60 myńǵa jýyq qandasymyzǵa vıza resimdeldi. Keıbir qandastar bizdiń elge kelgen soń Qazaqstan azamattyǵyn qabyldaǵan. Biraq arasynda bir bóligi QHR azamattyǵynan shyǵý rásimderin oryndamaǵandyqtan, Qytaıǵa keri qaıtqan kezde túrli qıynshylyqqa tap bolǵan.
Degenmen eki memleket syrtqy ister mınıstrlikteri arasynda qol jetkizilgen ýaǵdalastyqtarǵa sáıkes Qytaıdyń Qazaqstandaǵy elshiliginiń beıresmı aqparaty boıynsha 2018-2019 jyldary 7 myń qandasymyz Qazaqstanda júrip, Qytaıdyń Nur-Sultandaǵy elshiligi jáne Almatydaǵy Bas konsýldyǵy arqyly QHR azamattyǵynan shyǵý rásimderin bitirýge múmkinshilik aldy. Ókinishke qaraı, bul jumys pandemııaǵa baılanysty ýaqytsha toqtap qaldy, biraq jaǵdaı túzelgen soń bul baǵyttaǵy jumys jalǵastyrylatyn bolady. Sondyqtan da Qazaqstanǵa kóshýdi qalaıtyn qandastarǵa aıtylatyn ótinish – Qytaıdan ketpeı turyp, resmı túrde QHR azamattyǵynan shyǵý qajet. Sol kezde azamattyqqa kirý, zeınetaqy alý jáne shekaradan ótýge qatysty máseleler týyndamaıdy.
* * *
Toqsan aýyz sózdiń tobyqtaı túıini – Qazaqstan men Qytaı kórshi memleketter bolǵandyqtan, jan-jaqty strategııalyq áriptestikti odan ári damytý, túrli saladaǵy yntymaqtastyqtyń baǵyttaryn keńeıtý, sezimtal máseleler boıynsha dıalogti jalǵastyrý jáne týyndaıtyn máselelerdi birlesip sheshý – ekijaqty qatynastarymyzdyń bolashaq basymdyqtary bolyp qala berýi tıis.
Qazaqta «Qudaı qosqan kórshi» degen túsinik bar, Qytaı irgemizde turǵan ári jyldam damyp kele jatqan kórshi bolǵandyqtan, biz onymen ózara tıimdi árekettesýdiń utymdy jaqtaryn óz memleketimizdiń qarqyndy órkendeýine paıdalanýymyz qajet.
Shahrat NURYShEV,
Syrtqy ister mınıstriniń birinshi orynbasary
