Keiıngı kezde qoǧamymyzda Qazaqstan men Qytai arasyndaǧy qatynastardyŋ qajettılıgıne, ekıjaqty yntymaqtastyqtyŋ tiımdılıgıne kümän bıldırıp jürgenderdıŋ dauystary qattyraq estılıp jür. Olardyŋ bır bölıgı «saiasi egemendıgımızdıŋ joǧalu qaupın» aitsa, basqasy elımızdıŋ «Qytaiǧa ekonomikalyq täueldılıgı» turaly söz qozǧaidy. Köp jaǧdaida qaueset äŋgımeler aqparattyŋ jetkılıksız boluynan nemese berılgen aqparattyŋ būrmalanuynan tuyndaidy.
Ärine, būl jait memlekettık organdardyŋ aqparatty būqaraǧa jetkızu täsılderın jetıldıruı qajettıgın körsetedı. Degenmen Qazaqstan men Qytai qatynastarynyŋ soŋǧy jyldary qarqyndy damuyna qyzǧanyşpen qaraityn «üşınşı küşterdıŋ» de belsendı jūmys ıstep jatqanyn esten şyǧarmau kerek.
Prezident Qasym-Jomart Toqaev Qazaqstan jerınıŋ şeteldıkterge satylmaityny jäne jalǧa berılmeitını turaly bırneşe märte qaitalap aitsa da, osy taqyryptyŋ ainalasynda halyqty dürlıktırıp, köşege şyǧaryp, şeruler ūiymdastyrudy közdeitın toptar bar. Olar jer mäselesı boiynşa bilık tarapynan tabandy qadamdar jasalǧanyn körıp, endı soŋǧy mitingterde Qytaimen qarym-qatynasty müldem şekteu talaptaryn kötere bastady.
Osyǧan orai, 1700 kilometr ortaq şekaramyz bar Qytaimen yntymaqtastyqtyŋ qazırgı jaǧdaiy jäne ony odan ärı damytu taqyrybyn saraptap körsek.
Saiasi yntymaqtastyq
Eŋ aldymen, bızdıŋ memleket Tūŋǧyş Prezidentımız – Elbasy Nūrsūltan Nazarbaev negızın qalaǧan köpvektorly syrtqy saiasatty ūstanatynyn eske sala ketken jön. Būl baǧytty Memleket basşysy Qasym-Jomart Toqaev ta el damuynyŋ jaŋa kezeŋındegı syrtqy saiasi sabaqtastyǧy aiasynda bırneşe märte rastaǧan bolatyn. Qazaqstan Respublikasynyŋ syrtqy saiasatynyŋ 2020-2030 jyldarǧa arnalǧan tūjyrymdamasynda elımız Resei Federasiiasymen odaqtastyq qatynastardy, Qytai Halyq Respublikasymen jan-jaqty strategiialyq ärıptestıktı, Amerika Qūrama Ştattarymen keŋeitılgen strategiialyq ärıptestıktı, Ortalyq Aziia memleketterımen strategiialyq qarym-qatynastardy, Europalyq Odaqpen jäne oǧan müşe memlekettermen keŋeitılgen ärıptestık pen yntymaqtastyqty odan ärı damytatyny turaly aitylǧan. Sonyŋ ışınde körşıles Qytaimen jaŋa däuırdegı qatynastarymyzǧa 2022 jyldyŋ 3 qaŋtarynda 30 jyl tolady. Osy tarihi tūrǧydan qysqa merzım ışınde ekı memleket arasyndaǧy yntymaqtastyq jaŋa deŋgeige köterıldı. 1995 jyly Qytai Ükımetı iadrolyq derjava retınde Qazaqstan qauıpsızdıgıne kepıldık berdı. 1999 jyly Keŋes Odaǧy zamanynan mūra bolyp qalǧan şekara mäselesı tolyqtai şeşılıp, Qazaqstan jäne Qytai Ükımetterı arasynda tiıstı Şartqa qol qoiyldy. Qazırgı taŋda ekı memleket arasyndaǧy memlekettık şekaradaǧy delimitasiia jäne demarkasiia jūmystary tolyǧymen aiaqtaldy. Şekara belgılerınıŋ qartaǧa tüsıp, şekara baǧanalarynyŋ şekara boiynda ornatylǧany onyŋ myzǧymastyǧynyŋ belgısı bolyp tabylady. 1996 jyly Şanhaida jäne 1997 jyly Mäskeude «Şanhai bestıgı» aiasynda qol qoiylǧan Şekara maŋyndaǧy äskeri saladaǧy senımdı nyǧaitu jäne äskeri küşterdı özara qysqartu turaly kelısımderge säikes taraptar şekara maŋynda ornalasqan äskeri küşterdı qysqartuǧa jäne olardyŋ jaǧdaiyn jyl saiyn bırlesıp tekserıp tūru turaly uaǧdalastyqqa qol jetkızgen bolatyn. Qazırgı taŋda būndai tekseruler jylyna ekı ret bes memlekettıŋ qatysuymen jürgızılıp otyrady. Osyndai maŋyzdy saiasi kelısımderge qol jetkızu ekı memleket basşylarynyŋ saiasi erıkterınıŋ arqasynda mümkın boldy. Qazır keibıreuler Qytai ükımetı būrynǧy basşylar qol qoiǧan qūjattardy oryndamaidy degen türlı qaueset äŋgımeler taratyp jür. Älbette, är halyqaralyq şartta onyŋ küşınıŋ qalai joiylatyny turaly tiıstı baptar bar. Alaida Qytai tarapy bügıngı künge deiın bırde-bır ret joǧaryda atalyp ötken ekıjaqty qatynastardy damytuda erekşe oryn alatyn kelısımderdı toqtatu mäselesın kötermegenın jäne kelıssözder barysynda olardy qataŋ ūstanatynyn bırneşe ret rastaǧanyn atap ötken jön. Būl rette memleket basşylyǧynyŋ Qazaqstan men Qytai arasyndaǧy qatynastardyŋ qalyptasuyna, tūraqty damuyna jäne elımızdıŋ müddesıne sai boluyna erekşe nazar audaratynyna kümän bolmauy kerek. Men 1996 jyldan berı Syrtqy ıster ministrlıgınde qyzmet etemın. 25 jyl boiy Qytai baǧytynda eŋbek etıp kelemın. Jas diplomat retınde memleket, ükımet jäne ministrlıkter basşylarynyŋ talai kelıssözderıne audarmaşy retınde, odan keiın aǧa diplomat bolyp talai kezdesulerge qatysqan täjıribem bar. Osyndai är kezdesudıŋ basty maqsaty – memleket igılıgı men halyq paidasyna laiyqty ortaq şeşımderge qol jetkızu. Qytai tarapymen yntymaqtastyqta memleket basşylary arasyndaǧy jeke qatynastar erekşe oryn alady. Täuelsızdıgımızdıŋ 30 jyly boiy Elbasy N.Nazarbaev pen Prezident Q.Toqaev Qytaidyŋ üş buyn basşylarymen tyǧyz qarym-qatynas ornatu arqyly elımız üşın özektı mäselelerdıŋ oŋ şeşıluıne zor üles qosqany dausyz. Sonyŋ ışınde ekıjaqty transşekaralyq özenderdı bırlese paidalanu mäselesı boiynşa kelıssözderdı bastau jäne körşı memlekette tūryp jatqan qandastarymyzǧa jergılıktı ükımet tarapynan qamqorlyq körsetu siiaqty maŋyzdy mäseleler de bar. Sondai-aq ekı memlekettıŋ halyqaralyq ūiymdar aiasyndaǧy yntymaqtastyǧyna da toqtala ketken jön. Äsırese Bırıkken Ūlttar Ūiymy (BŪŪ), Şanhai yntymaqtastyq ūiymy (ŞYŪ), Aziiadaǧy özara ıs-qimyl jäne senım şaralary jönındegı keŋesı (AÖSŞK) şeŋberındegı özara qoldaudyŋ biık deŋgeide ekenıne nazar audaramyn. Qytai BŪŪ Qauıpsızdık Keŋesınıŋ bes tūraqty müşesınıŋ bırı ekenın eskere otyryp, Qazaqstanmen türlı ǧalamdyq mäsele boiynşa, äsırese 2017-2018 jyldary elımız atalǧan qūrylymnyŋ tūraqty emes müşesı bolǧanda tyǧyz jūmys ıstegenın aita ketken jön. AÖSŞK qūru Elbasynyŋ bastamasy ekenı belgılı. Keibır sarapşylardyŋ atalǧan keŋestıŋ jūmysy ŞYŪ ıspettes degen pıkırıne qaramastan, Qytai –2014-2018 jyldary AÖSŞK-ke töraǧalyq etıp, onyŋ nyǧaiuyna, yntymaqtastyqtyŋ jaŋa baǧyttaryn bastauǧa bastamaşy bolǧan jäne 2014 jyly Şanhaida Keŋestıŋ sammitın ötkızgen memleket.Ekonomikalyq yqpaldastyq
Qytai qazırgı kezde dünie jüzındegı eŋ ırı ekonomikalardyŋ bırı ekenı belgılı. Resmi mälımetterge süiensek, 2020 jyly älemge taraǧan koronavirus ındetınıŋ terıs äserıne qaramastan, QHR-dyŋ ışkı jalpy önımı şamamen 16 trillion AQŞ dollary boldy. Qytai avtomattandyru, robot şyǧaru, sifrlandyru, nanotehnologiia, biotehnologiia, blokchein siiaqty salalarǧa köŋıl bölıp, qarqyndy damyp kele jatqan ekonomikasymen erekşelenedı. Bırneşe jyldan soŋ, sarapşylardyŋ boljamy boiynşa, Qytai ekonomikasy älemde bırınşı orynǧa şyǧady. Ärine, osyndai alpauyt memleket körşı bolǧanda keibır adamdarda türlı ürei men qorqynyş tuyndauy taŋǧalarlyq jaǧdai emes. Dei tūrǧanmen, bız būdan öz memleketımızdıŋ damuyna mümkınşılık ızdep, paida tabuymyz kerek. Eŋ aldymen, Qytai – ülken naryq. Bır milliard tört jüz million halqy bar memleket tūrǧyndaryn asyrau maqsatynda şetelden azyq-tülık satyp aluǧa mäjbür. Qolda bar aqparatqa säikes Qytaidyŋ jyldyq azyq-tülık naryǧy 1,5 trillion AQŞ dollaryn qūraidy. Demek bızdıŋ auyl şaruaşylyǧymyz üşın körşı memleketke öz önımın eksportqa şyǧaru basym baǧyttardyŋ bırı boluy kerek. Ökınışke qarai, qazır Qytai köptegen azyq-tülık türın basqa memleketterden, tıptı basqa qūrlyqtardan tasymaldauǧa mäjbür. Solardyŋ ışınde Oŋtüstık Amerikada ornalasqan jäne Australiia men Jaŋa Zelandiia siiaqty memleketter et, süt, jemıs pen soia siiaqty önımderdı eksporttau kölemderın jyldan-jylǧa ūlǧaituda. Qytaida azyq-tülıkke tūraqty sūranys bolatyndyqtan, bızdıŋ maqsat – Qytai naryǧyna şyǧu boluy tiıs. Tūraqty sūranys bolsa, öndırıs kölemı ūlǧaiady. Jaŋa käsıporyndardyŋ paida boluy – jaŋa jūmys oryndaryn aşuǧa jäne jūmyssyzdyq mäselesın şeşuge mümkınşılık beredı. Ärine, Qytai naryǧyna şyǧu üşın bırşama ter tögıp, käsıporynnyŋ jäne onda öndırıletın önımnıŋ sapasyn kuälandyru qajet. Būl üşın soŋǧy jyldary elımızdıŋ Auyl şaruaşylyǧy jäne Syrtqy ıster ministrlıkterı bızdıŋ käsıporyndarǧa tiıstı kömek körsetıp, Qazaqstan jäne Qytai ükımetterı arasynda ekıjaqty 18 hattamaǧa qol qoiuǧa bastamaşy boldy. Nätijesınde, qazırgı taŋda bidai, siyr etı, şoşqa etı, soia, bal, balyq, raps, joŋyşqa, jügerı, ūn jäne ūn önımderın şyǧaratyn 600-ge juyq otandyq käsıporynǧa Qytai naryǧyna öz önımın şyǧaruǧa rūqsat alynǧan. Taǧy bır maŋyzdy baǧyt – kölıktık-tranzittık saladaǧy özara tiımdı yntymaqtastyq. Qytai ülken naryq bolǧandyqtan, onyŋ şet memlekettermen tauar ainalymynyŋ kölemı jyldan-jylǧa artuda. Osy tauar ainalymynyŋ basym bölıgı teŋız joldary arqyly tasymaldansa, bır bölıgı temır jol kölıgı arqyly jetkızıledı. Osy rette Qazaqstannyŋ geografiialyq ornalasuyn ūtymdy paidalanudy jalǧastyru öte maŋyzdy. Öitkenı būl artyqşylyqty bız paidalanbasaq, körşıles memleketterdıŋ qazırgı infraqūrylymdardy damytu jäne jaŋa temır joldardy salu arqyly jük tasymaldaryn öz aumaqtaryna tartuǧa talpynulary – zaŋdy qūbylys. Kezınde «Nūrly jol» jaŋa ekonomikalyq saiasaty aiasynda salynǧan jäne jaŋartylǧan temır jol dälızderı arqyly ötetın tranzit memleket biudjetıne qomaqty tabys tabuǧa kömektesude. Mysaly, 2020 jyldyŋ qorytyndysy boiynşa Qazaqstan – Qytai şekarasynda ornalasqan «Dostyq – Alaşankou» jäne «Altynköl – Qorǧas» temır jol beketterı arqyly barlyǧy 20 million tonnadan astam jük tasymaldandy. «Qazaqstan temır joly» kompaniiasynyŋ aqparaty boiynşa 2020 jyldyŋ 11 aiy ışınde Qazaqstan aumaǧy arqyly 718,6 myŋ jiyrma futtyq ekvivalenttegı (JFE) (2019 jylmen salystyrǧanda 35% ösken), sonyŋ ışınde «Qytai – Europa – Qytai» baǧyty boiynşa 455,626 myŋ JFE (+167%) konteinerler tasymaldandy. Qazırgı taŋda osy jükterdı tasymaldau üşın körşıles memleketter arasynda ülken bäsekelestık baiqalady. Tıptı keibıreulerı baǧany tüsırıp, demping jasau arqyly tasymal kölemın öz aumaqtary arqyly ötkızu şaralaryn qabyldap jatqanyn körıp otyrmyz. Soǧan qaramastan, bızdıŋ infraqūrylymnyŋ tiımdılıgı men yŋǧailylyǧy arqasynda qazırgı taŋdaǧy «Qytai – Europa – Qytai» baǧyty boiynşa temır jolmen tasymaldanatyn konteinerlerdıŋ 49%-y Qazaqstan aumaǧy arqyly ötedı. Al tranzitpen ötken är poiyzdan memleket biudjetıne salyq tüsıp otyratynyn, ol salyqtyŋ keiın halyqtyŋ äleumettık qajettılıkterıne bölınetın tölemderge paidalanylatynyna nazar audaru qajet. Sonymen qatar Qytai bız üşın Tynyq mūhit aumaǧynyŋ basqa memleketterıne şyǧatyn köpır ekenın ūmytpau qajet. Sziansu ölkesınde ornalasqan Lianiungan teŋız portyndaǧy «Lianiungan qalasynyŋ Qazaqstan – Qytai halyqaralyq logistikalyq kompaniiasy» atty bırlesken käsıporny 2020 jyly 200 myŋnan astam JFE konteiner öŋdegenıne nazar audaramyz. Sonyŋ ışınde bızdıŋ önımderdı Oŋtüstık Koreia jäne Vetnam siiaqty memleketterge tasymaldau üşın paidalanyldy. Soŋǧy kezde Qytaidyŋ «Bır beldeu, bır jol» bastamasyn türlı sarapşylar synap jürgenın körıp otyrmyz. Bıraz adamdar būl bastamanyŋ astarynda Qytaidyŋ Qazaqstanǧa üstemdık körsetu, ony qaryzǧa batyru maqsaty bar degen tūjyrymdar aityp jür. Qoǧamymyzdaǧy keibır toptarda Qazaqstanda bırlesken käsıporyndardy qūru arqyly «bızdıŋ jerdı iemdenu piǧyly bar», al investisiia qūiudyŋ basty maqsaty – «bızdıŋ paidaly qazbalar kenderın öz menşıgıne alu» degen pıkır bar. Tıptı ıske asyryluy josparlanǧan bırlesken investisiialyq nysandarda eskı qūral-jabdyqtar men köne tehnologiialar paidalanylady deidı. Būndai pıkırlerdegı toptar tek bızde ǧana emes, şet memleketterde de bar ekenı ras. Qarqyndy damyp jatqan Qytaidyŋ «Bır beldeu, bır jol» jobasy syni közben qabyldanatyny, onyŋ kölemınıŋ bır aimaq emes, türlı qūrlyqqa taraǧany köptegen ırı memlekettı alaŋdatatyny sözsız. Menıŋ oiymşa, koronavirus pandemiiasyna deiın Beijıŋde tūraqty türde ötkızılgen «Bır beldeu, bır jol» forumyna 100-den asa memlekettıŋ ökılderı qatysqany – būl bastamanyŋ olarǧa paidaly ekenınıŋ dälelı. Osy bastama türlı memleketterge jaŋa mümkınşılık aşty. Bırlesken jobalardy ıske asyru arqyly jaŋa infraqūrylymdyq nysandar men önerkäsıptık käsıporyndardy salu, ozyq tehnologiialardy tartu jäne jaŋa jūmys oryndaryn aşu siiaqty mäselelerdı şeşu mümkınşılıgı paida boldy. Būl rette erekşe nazar audarudy qajet etetın mäsele – jobalardy qarjylandyru. Är jobanyŋ öz qarjylandyru joldary bar. Jobalardyŋ jalpy somasy – bızdıŋ memlekettıŋ alatyn qaryzy emes, olardy ıske asyratyn käsıporyndardyŋ bırlesıp qarjylandyratyn qarajatynyŋ somasy. Qazırgı kezde Qazaqstan men Qytai arasynda bırlesıp ıske asyrudy josparlaǧan jobalardyŋ basym köpşılıgı jeke käsıpkerlerge tiesılı jäne olardy qarjylandyruǧa tartylǧan qarajat sol käsıporyndardyŋ jeke qaryzdary bolady. Ol qaryzdar tek Qytaidyŋ ǧana emes, sondai-aq Qazaqstannyŋ damu instituttarynan da alynady. Ūlttyq ekonomikanyŋ ösuınde syrtqy investisiialardy jäne ozyq tehnologiialardy tartu maŋyzdy röl atqaratynyn moiyndau qajet. Būl – naryqtyq ekonomikanyŋ zaŋy. Osy baǧytta Qazaqstan Ükımetı şeteldık memleketterden, onyŋ ışınde Qytaidan da investisiialardy tartu boiynşa däiektı jūmys jürgızude. Bügıngı taŋda Qytai Niderlandy, AQŞ jäne Ūlybritaniiadan keiın Qazaqstanǧa tartylǧan tıkelei şeteldık investisiialar boiynşa törtınşı oryndy iemdenedı. Bügınde Qytai investisiialary Europa, Aziia, Afrika jäne Latyn Amerikasyn qosa alǧanda, älem memleketterınıŋ salamatty ekonomikalyq damuyn qamtamasyz etudıŋ jalpyälemdık ürdısı men nyşanyna ainaldy. Köptegen memlekettıŋ ükımetterı men biznes ortalary Beijıŋmen qarjylyq yntymaqtastyqtyŋ keŋeiuın qūptaidy. Öz kezegınde, qytailyq kompaniialar investisiialardyŋ saqtaluy men özara tiımdılıgıne kepıldık beretın serıktesterdı taŋdauǧa mūqiiat jäne taŋdauly türde qaraidy. Qazaqstan – osyndai memleketterdıŋ bırı. Būǧan «Astana» halyqaralyq qarjy ortalyǧynyŋ aşylǧany da oŋ äserın tigızıp, investorlardyŋ senımın arttyruǧa jol aşty. Qytaimen bırlesıp ıske asyrylǧan jobalar öŋırlerdıŋ ekonomikalyq mümkındıgın özgertkenı körınıp tūr. Mysaly, Soltüstık Qazaqstan oblysynda rapsty qaita öŋdeu jäne raps maiyn öndıru boiynşa innovasiialyq käsıporyn qūryldy. Osylaişa, öŋırde qytailyq serıktestermen kooperasiia esebınen astyqtan basqa taǧy bır auyl şaruaşylyǧy daqylyn ösıru bastaldy. Türkıstan oblysynda Qytaimen joba esebınen bie jäne tüie sütın öŋdeu jürgızılude. Tamaq önerkäsıbınıŋ jaŋa tehnologiialaryn qoldanu arqasynda, qazaqstandyqtar maqtan tūtatyn süt önımderı şeteldık tūtynuşylarǧa qoljetımdı boldy. Qytaidan tartylǧan investisiialar esebınen Şymkent mūnai öŋdeu zauytyn jaŋǧyrtu aiaqtaldy. Bügınde būl – elımızdıŋ naryǧynda jäne şetelde sūranysqa ie mūnai-gaz himiiasy önımderınıŋ keŋ auqymyn öndıretın zamanaui tehnologiialyq keşenge ainaldy. Osyndai jobalardy ıske asyru barysynda paida bolatyn mäseleler Ükımet basşylarynyŋ tūraqty kezdesulerı, Qazaqstan – Qytai yntymaqtastyq jönındegı komitetı men Qazaqstan – Qytai ıskerlık keŋesı tetıkterınıŋ şeŋberınde talqylanyp, qisyndy şeşımderın tauyp jürgenın atap ötkım keledı.Azamattardyŋ jaǧdailary boiynşa ärekettesu
Būl saladaǧy mäselelerdıŋ ışınde, ärine, eŋ özektısı jäne halyqtyŋ kökeiındegı basty mäsele – Qytaida tūratyn qandastarymyzdyŋ jaǧdaiy. Äsırese soŋǧy jyldary Şyŋjaŋ-Ūiǧyr avtonomiialy audanyndaǧy ahualǧa qatysty türlı aqparattyŋ taraluyna bailanysty. Resmi derekterge süienetın bolsaq, QHR aumaǧynda 1,6 mln qazaq tūrady. Olardyŋ barlyǧy – Qytai Halyq Respublikasynyŋ azamattary. Arasynda türlı zaŋ būzuşylyq üşın sot şeşımımen türlı merzımderge bas bostandyǧynan aiyrylǧan kısıler de bar. Bırıkken Ūlttar Ūiymynyŋ Jarǧysy boiynşa eşbır memlekettıŋ basqa memlekettıŋ ışkı ısterıne qol sūǧuǧa qūqyǧy joq. Sondyqtan da bız QHR azamattary – qandastarymyzǧa qatysty olardyŋ Qazaqstan azamattary bolyp tabylatyn tuystarynan ötınış tüsken kezde qytai tarapyna bölınıp qalǧan otbasylardyŋ bırıguıne qolǧabys körsetu turaly saual jıberemız. Şeteldegı qandastarǧa kömektesudı talap etkende keibır azamattar Qazaqstanda tūryp jatqan jüzden asa basqa ūlt ökılderınıŋ bar ekenın esten şyǧaryp alady. Olardyŋ köpşılıgınıŋ öz tarihi otany bar. Erteŋ basqa ūlt ökılı bolyp tabylatyn Qazaqstan azamatyna qatysty basqa memleket tarapynan onyŋ qūqyqtaryn qorǧau jönınde talap tüsıp otyrsa, bızdıŋ reaksiiamyz qandai bolmaq? Ärine, bız onyŋ Qazaqstan azamaty bolǧandyqtan, şet memleketten bızdıŋ memlekettıŋ ışkı ısterıne aralaspauyn talap etemız. Qytaidaǧy qandastarymyzdyŋ arasynda Qazaqstanǧa qonys audaru mümkındıgın qarastyratyndary da, qarastyrmaityndary da bar. Kındık qany tamǧan, ata-babalary ǧasyrlar boiy tūrǧan mekennen basqa jaqqa nege köşu kerek degen sūraq ta qoiady. Bızdıŋ memleket qandastardyŋ barlyǧyn Qazaqstanǧa jappai köşırudı maqsat etıp qoiyp otyrǧan joq. Köşudı qalaityn, zaŋdy tūrǧydan rūqsattary bar kısılerge Qazaqstannyŋ şeteldegı mekemelerı tarapynan tiıstı qolǧabys körsetıledı. Mysaly, 2018-2020 jyldary Qytaidaǧy konsuldyq mekemelerde 60 myŋǧa juyq qandasymyzǧa viza resımdeldı. Keibır qandastar bızdıŋ elge kelgen soŋ Qazaqstan azamattyǧyn qabyldaǧan. Bıraq arasynda bır bölıgı QHR azamattyǧynan şyǧu räsımderın oryndamaǧandyqtan, Qytaiǧa kerı qaitqan kezde türlı qiynşylyqqa tap bolǧan. Degenmen ekı memleket syrtqy ıster ministrlıkterı arasynda qol jetkızılgen uaǧdalastyqtarǧa säikes Qytaidyŋ Qazaqstandaǧy elşılıgınıŋ beiresmi aqparaty boiynşa 2018-2019 jyldary 7 myŋ qandasymyz Qazaqstanda jürıp, Qytaidyŋ Nūr-Sūltandaǧy elşılıgı jäne Almatydaǧy Bas konsuldyǧy arqyly QHR azamattyǧynan şyǧu räsımderın bıtıruge mümkınşılık aldy. Ökınışke qarai, būl jūmys pandemiiaǧa bailanysty uaqytşa toqtap qaldy, bıraq jaǧdai tüzelgen soŋ būl baǧyttaǧy jūmys jalǧastyrylatyn bolady. Sondyqtan da Qazaqstanǧa köşudı qalaityn qandastarǧa aitylatyn ötınış – Qytaidan ketpei tūryp, resmi türde QHR azamattyǧynan şyǧu qajet. Sol kezde azamattyqqa kıru, zeinetaqy alu jäne şekaradan ötuge qatysty mäseleler tuyndamaidy.* * *
Toqsan auyz sözdıŋ tobyqtai tüiını – Qazaqstan men Qytai körşı memleketter bolǧandyqtan, jan-jaqty strategiialyq ärıptestıktı odan ärı damytu, türlı saladaǧy yntymaqtastyqtyŋ baǧyttaryn keŋeitu, sezımtal mäseleler boiynşa dialogtı jalǧastyru jäne tuyndaityn mäselelerdı bırlesıp şeşu – ekıjaqty qatynastarymyzdyŋ bolaşaq basymdyqtary bolyp qala beruı tiıs.
Qazaqta «Qūdai qosqan körşı» degen tüsınık bar, Qytai ırgemızde tūrǧan ärı jyldam damyp kele jatqan körşı bolǧandyqtan, bız onymen özara tiımdı ärekettesudıŋ ūtymdy jaqtaryn öz memleketımızdıŋ qarqyndy örkendeuıne paidalanuymyz qajet.Şahrat NŪRYŞEV,
Syrtqy ıster ministrınıŋ bırınşı orynbasary
Ūqsas jaŋalyqtar
