Ǵalymnyń (h-index) h-ındeksi

2898
Adyrna.kz Telegram
h-ındeks - bul ǵalymnyń, sondaı-aq onyń ǵylymı jarııalanymdarynyń qanshalyqty salmaqty ekendigin, silteme jasaý barysynda avtordyń ǵylymı deńgeıin kórsetetin dúnıejúzilik ǵylymı kórsetkishterdiń biri.
h-ındeksi kórsetkishterin qalyptastyrý ǵylymı jarııalanymdardyń ózektiligin kórsetedi. Sonymen birge álemniń jetekshi ýnıversıtetteriniń stependııasyn alýda, ǵylymı taǵylymdamalarynan ótýde h-ındeksiniń mańyzy zor. Bul kórsetkish basqa elderdegi ýnıversıtetterge baryp dáris oqý barysynda da esepke alynady. Muny keıde Hırsh ındeksi nemese Hırsh Sany dep te ataıdy.
Ǵalymnyń h-ındeksi qalaı anyqtalady?
h-ındeksi qalaı paıda bolady?
Ǵalymnyń h-ındeksi jarııalanǵan ǵylymı jarııalanymdaryna, onyń basqa basylymdarda keltirilgen siltemeleri men dáıeksózderiniń sanyna qaraı anyqtalady. Bul jerde birneshe faktorǵa mán berýimiz kerek.
A jaǵdaıynda: ǵalymnyń jarııalanǵan ǵylymı maqalasynyń mazmuny;
V jaǵdaıynda: ǵalymnyń tanymaldylyǵy, bir sózben aıtqanda, aty-jóni;
S jaǵdaıynda: jarııalanǵan basylymnyń bedeli;
D jaǵdaıynda: basylymdy shyǵaratyn ýnıversıtet, ǵylymı ortalyqtyń bedeli.
Qysqasha taldap ótsek.
A jaǵdaıy basym rol atqarady. Ǵylymı maqalańyzdyń mazmuny qonymdy, talaptarǵa saı, zertteý ádisteri anyqtalǵan, qatesiz, ári belgili bir salanyń ózekti tustaryn taldaı otyryp, jazylǵan bolsa, bul basqalardyń kóp silteme jasaýyna jol ashady.
V jaǵdaıy: ǵalym óz salasynda belgili bir jańalyq ashqan bolsa, onyń eńbekterin mysalǵa alýǵa kóbi tyrysatyny sózsiz.
S jaǵdaıy: álemdik ǵylymı basylymdar qanshalyqty kóp bolsa da, árbir salada aldyńǵy orynǵa shyqqan sanaýly basylymdar bar. Bul basylymdar zertteý ádisteri aıqyn, ári teorııaǵa saı eńbekterdi jarııalaıdy.Mundaı ǵylymı jýrnaldyń ataýy atalǵanda-aq, onda jarııalanǵan maqala mazmuny salmaqty ekendigine kúmánimiz bolmaıdy.
D jaǵdaıyn bárimiz jaqsy túsinemiz. Mysaly, Kembrıdj ýnıversıteti basylymdary desek, ǵylymı reıtıngisi joǵary ekendigi belgili.
Demek, búgingi kúni A jáne S jaǵdaılary, ásirese gýmanıtarlyq ǵylymdar mamandary úshin tıimdi.
h-ındeksi qalaı paıda bolady?
Ǵalymnyń jarııalanymyna qanshalyqty jıi silteme jasalsa, h-ındeksi paıda bola bastaıdy.
Bul jerde eskeretin bir jaǵdaı bar, eger sizdiń jarııalanymyńyz mysaly, social science / education nemese art and humanities basylymynyń bireýinde jarııalandy delik. Al silteme engineering jýrnalyndaǵy bir maqalaǵa jasalýǵa bolmaıdy. H ındeksi bir salada jumys isteıtin ǵalymdardy salystyrýda, ǵylymı deńgeıin anyqtaýǵa kóp kómektesedi. Silteme jasaý ár salada ár túrli.
Bir ǵalymnyń 3 maqalasy bar delik. Birinshi maqalasyna 11, ekinshi maqalasyna 9, úshinshi maqalasyna 5 silteme nemese dáıeksóz jasalsa, onda ol ǵalymnyń h-ındeksi 2-ge teń bolady. Sol sebepti ǵalymnyń qansha maqalasy bolsa, h-ındeksi de sonshalyqty bolady degen uǵym bolmaýy kerek.
Mysaly, bir maqalańyzǵa 10 ret dáıeksóz keltirilse, onda sizdiń h-ındeksińiz 1-ge teń bolady. Eger 10 maqalańyz bolyp, árqaısysyna 1 –den dáıeksóz nemese silteme keltirilse, onda da h-ındeksińiz 1-ge teń. Bul týraly tolyǵyraq aldaǵy ýaqytta semınarymyzda aıtatyn bolamyz.
Eń bastysy, ǵylymı jarııalanymdaryńyzdyń mazmuny ózekti máselelerdi qamtysa, sizdiń maqalańyzǵa sol salanyń bilikti mamany silteme keltirmeýi múmkin emes.
Araı JÚNDIBAEVA,
fılosofııa (PhD) doktory,
lıngvıst, ádebıet zertteýshisi
Pikirler