Búgin belgili rejısser Ermek Kárimjanuly Ulttyq kınony qoldaý memlekettik ortalyǵyna óz ókpesin aıtqan edi. Tursynov bul ortalyqtyń basshysy qyzmetin atqarǵan Gúlnár Sársenovanyń qatysy bar delingen biraz fılmniń tarıhyn aıtyp, memleket basshysy Toqaevtan arasha suraǵan. Sport jáne mádenıet mınıstri Aqtoty Raıymqulovany da tilge tıek etken. Jazba tómendegi siltemede.
Tursynov Toqaevqa kınodaǵy korrýpııany jaıyp saldy
Bul jazbaǵa Ulttyq kınony qoldaý memlekettik ortalyǵynynyń prodıýseri Aıdarhan Adılbaev jaýap berip, Ermek Tursynovty suraqtyń astyna alypty. Aıtýynsha, kıno túsirýde memlekettiń qoldaýyn sezingen Tursynovtan artyq adam joq. "Shirkin, kıno ónerine shyn jany ashıtyn azamattarymyz qaıda eken?" dep sózin aıaqtaǵan. Jazbanyń tolyq nusqasy tómende.
"Qurmetti Ermek Kárimjanuly!
Sizdiń áleýmettik jelide jarııalaǵan «PREZIDENTPEN KELISETIN MÁSELEM QAISY?» atty jazbańyzǵa qatysty óz kózqarasymyzdy bildirgendi jón dep sanadyq. Memlekettik saıasatty júrgizip otyrǵan organ – Mınıstrliktiń, Ulttyq kınony qoldaý ortalyǵynyń jumysyna baılanysty aıtqan keı pikirlerińizben kelispeıtinimizdi, tipti keıbireýin joqqa shyǵaratynymyzdy aıtqymyz keledi. Bul rette, taǵy bir basyn ashyp alatyn másele, Siz ózińizdi elimizdegi kıno óndirisiniń janashyry etip kórsetkińiz keledi, biraq áńgimeńiz qarjylyq esep-qısaptan aryǵy barmaǵanyn, onyń ózinde kıno salasyndaǵy qyrýar qarajat týraly aıtqanda, ózińizge qatysty derekterdi búgip qalǵanyńyz kóńilge kúdik uıalatady.
Buǵan deıin Sizdi memleket tarapynan 2 mlrd teńgeden astam qoldaý kórgen bilikti rejısser, salıqaly senarıst dep tanyp kelgenimiz qate bolyp shyqqany ókinishti, árıne.
Ia, Siz kótergen másele «Ulttyq kınony qoldaý memlekettik ortalyǵy» jaıynda qazir ýakiletti organdar tekserý jumystaryn júrgizip jatyr. Ózińiz aıtyp otyrǵan «Nartaı» kórkem fılmi túsirildi, mınıstrlik tarapynan bul týyndynyń sapasy men mazmunyna ázirge eshqandaı narazylyq, syn-eskertpe aıtylmady. Taǵy bir aıta keterligi, siz shúıligip otyrǵan bul fılmdi qarjylandyrý týraly sheshim 2019 jyldyń 5 maýsymynda shyǵaryldy. Al ol kezde «Ulttyq kınony qoldaý memlekettik ortalyǵyna»
A. Hazbýlatov jetekshilik etken edi. Sarapshylar Keńesine Qazaqstannyń Eńbek Eri, kıno jáne teatr akteri, Qazaq KSR halyq artısi, KSRO halyq artısi Asanáli Áshimov tóraǵalyq etti. Iaǵnı, G.Sarsenova ol kezde «Ulttyq kınony qoldaý memlekettik ortalyǵynda» jumys istegen joq.
Siz pıtchıng nátıjelerin joıýdy, ótinimderdi qaıta qaraýdy talap etken ekensiz. Fılmderdi irikteıtin sarapshylar keńesine de senimsizdik tanytyp, olar qabyldaǵan sheshim qaıta qaralsyn degen uran tastapsyz, jazbańyzda. Al sol keńes quramynda ÓZIŃIZ de múshe boldyńyz ǵoı, aty-jónińiz keńes quramynan áli kúnge deıin alynyp tastalmaǵanyn aıtqymyz keledi. Jalpy qazir sarapshylar keńesiniń quramynda salanyń bilgir mamandary, kıno óndirisiniń basynan aıaǵyna deıin qamtamasyz etetin kásibı mamandar otyrǵanyn nyq senimmen aıta alamyz.
Dál osy «Ulttyq kınony qoldaý memlekettik ortalyǵy» janyndaǵy Sarapshylar keńesinde (05.06.2019 j.) múshe bolǵanyńyzda shalǵaı aýyldaǵy 3 shaldyń qarym-qatynasy týraly baıandaıtyn «Vybor» (Jılı-bylı) atty óz fılmińizge 600 mln teńge surap, aqyr sońynda 500 mln teńge bólgizgenińizdi nege aıtpaısyz? Bul somanyń 100 mln teńgesi byltyr qolyńyzǵa tıdi. Jalpy 500 mln teńgege óte kúrdeli qoıylymdardy talap etetin tarıhı fılmder túsiriletinin aıta ketý kerek.
Qalyń oqyrmanǵa túsinikti bolý úshin siz 500 mln teńgege túsirgeli jatqan «Vybor» (Jılı-bylı) fılminiń sınopsısinen úzindiler keltire ketýdi jón sanadyq.
Elimizde dál Siz sııaqty memleket tarapynan qoldaýǵa ıe bolǵan rejısser joq shyǵar, sirá. 2008 jyly «Kelin» fılmine 99 mln 991 myń teńge, 2012 jyly túsirilgen «Shal» fılmine 387 mln 100 myń teńge, 2015 jyly jaryqqa shyqqan «Kenje» atty týyndyńyzǵa 505 mln teńge, kórermenge bıyl ǵana jol tartqan «Shyraqshy» fılmine 680 mln teńge bólinipti. Sońǵy týyndyńyz 2015 jyly maquldanyp, 2017 jyly jaryqqa shyǵýy kerek edi. Kórermenge 3 jyl keshigip baryp jol tartýyna ne sebep bolǵanyn qalaı túsindiresiz? Ózińiz de esep-qısapqa júırik ekenińizdi baıqattyńyz. Aınalasy 12 jylda memleketten
2 mlrd 172 mln teńge qarjy alyp, osynshama qoldaý kórgen basqa kimdi aıta alasyz?
Memleket basshysy Qasym-Jomart Kemeluly Toqaev 25 maýsym kúni ult basylymy «Ana tili» gazetine bergen suhbatynda «Bizge tarıhı oqıǵalardy dáripteıtin, qazirgi qoǵamdy da beıneleıtin sapaly dúnıeler kerek. Qyrǵyz kınogerleri «Qurmanjan datqa» degen mándi, maǵynaly, kóz qýantyp, kóńil tolatyn fılm túsirdi. Soǵan bar-joǵy 1,5 mıllıon dollar jumsaǵan. Al bizdiń kınematografıster budan áldeqaıda kóp suraıdy. Al túsirgen dúnıeleriniń sapasy árdaıym kóńilden shyǵa bermeıdi. Ókinishke qaraı, búginde bizdiń kınogerler de aýyzbirshilik tanyta almaı otyr. Bul – shyǵarmashylyqty turalatatyn jaǵdaı» dep elimizdegi kınogerler arasyndaǵy aýyzbirshiliktiń joqtyǵyna alańdaýshylyǵyn bildirgen edi. Joǵaryda aıtylǵan qomaqty qarjyǵa el aýzynda júretin bir fılm túsire almaǵanyńyzǵa ne aıtasyz?
2018 jyly «Sháken juldyzdary» kınofestıvaline 93 mln teńge alypsyz. Al byltyrǵy jyly «Eýrazııa» kınofestıvalin ótkizýge dep bólingen qarajattan ózińizge 5 221 892,80 teńge qalamaqy alyp, beınerejısserlik qyzmetin usynǵan A.Kamenskıı men A. Hazbýlatovqa 10 mln teńge tóletipsiz. Al sol kınofestıval sheńberinde sheberlik sabaǵyn ótkizgen ultymyzdyń «Jibegi» atanǵan Merýert Ótekeshovaǵa 22 500 teńge berilgenin qalaı túsindiresiz?
Budan qaldy biraz ýaqyt «Qazaqfılm» kınostýdııasynda kórkemdik jetekshi bolyp aı saıyn 500 myń teńge aılyq alyp keldińiz. Sol kezde ulttyq kınony damytý, elimizdegi kıno óndirisin ilgeriletý úshin ne istedińiz?
Óz jazbańyzda memleketten qarjylandyrylý úshin fılmderdi óndiriske jiberý týraly aqyrǵy sheshimge mınıstrdiń qol qoıatynyn aıtasyz. Bul jerde de «Amerıkany ashqandaı» aıǵaıǵa attan qosýdyń syryn uǵa almadyq. Vedomstvoaralyq komıssııa qabyldap, bekitken fılmderge mınıstr qol qoımaǵanda, kim qol qoıady?
Endi Siz basqaryp otyrǵan Qazaqstan Kınematografıster Odaǵynyń jumysyna kelsek. Osydan 4 jyl buryn Odaqtyń kezekti sezdi ótip, basshylyqqa uzaq jyldar «Qazaqfılmniń» dırektory bolǵan tájirıbeli maman Slambek Táýekel men prodıýser, rejısser Ahat Ibraev kelgende salanyń kósegesi kógeretinine senim bildirdik. Kınotanýshy, kınogerler, kınosynshylar «jumys alǵa basatyn boldy» dep qýanǵan tus ta osy edi.
Al basshylyqqa siz kelgeli Odaqtyń basynan daý arylmaı qoıdy. Talaıdy áýrege salǵan Kıno Úıiniń taǵdyry áli kúnge birjaqty rettelgen joq. Kıno óndirisiniń jumysy, bolashaǵy talqylanýy tıis Odaq búginde byq-syq áńgimeniń ordasyna aınalyp bara jatqany ókinishti. Siz jetekshilik etken aınalasy 2 jyldyń ishinde elimizdiń belgili rejısserlary Aqan Sataev pen Ahat Ibraev Odaqtan shyǵyp, ózińizben jumys isteý múmkin emestigin jalpaq jurtqa jarııa etkenin qalaı túsindiresiz? Bıylǵy jyldyń aqpanynda elimizdegi kommerııalyq fılm túsirip júrgen jas rejısserlarmen kezdesýde izińizden ergen inilerińiz Nurlan Qoıanbaev, Nurtas Adambaılardyń da «biz sııaqty kassa jınaǵan qandaı fılmińiz bar?» degen suraǵyna jaýap tappaı mińgirlep qalǵanyńyz el esinde. Bul rette ózgeniń minin izdegenshe, óz quzyryńyzdaǵy máselelerdi ońtaıly sheshýge jumys istegenińiz áldeqaıda durys bolar ma edi.
Jazbańyzdyń basynda Memleket basshysy Qasym-Jomart Kemeluly Toqaevtyń sózinen úzindi keltiripsiz. Kınematografıster ortasynda «daý kúsheıip», onyń «ishki aıtys-tartysqa ábden bókkenin» aıtqan jerimen tolyq kelisemin deısiz. Biraq, sol ónbes daýdyń, maǵynasyz aıtys-tartystyń bel ortasynda ózińiz júrgenińizdi bilesiz be? Ónerge, mádenıetke shyn janashyr jan bolsańyz 5 bet jazbańyzda kınoóndiristi damytý, órkendetý jaıly emes, ana jobaǵa, myna jobaǵa bólingen qarajattyń esep-qısabyn túgendep, áldekimde óshi ketken adamdaı órshelene qarjylyq máseleden asa almaǵanyńyz Sizdiń «shómishten qaǵylǵan jannyń» keıpin kórsetýge degen talpynysyńyz emes pe?
Aıta keterligi, bul Sizdiń búıtip «búırekten sıraq shyǵarýǵa» talpynyp, shyryq buzýǵa jasaǵan alǵashqy áreketińiz emes. Sońǵysy da bola qoımaıtyn sııaqty... Ókinishti.
Shirkin, kıno ónerine shyn jany ashıtyn azamattarymyz qaıda eken?...", - dedi Aıdarhan Ádilbaev
"Adyrna" ulttyq portaly
