Bilim berýdiń onlaın formatyn burynnan paıdalanatyn elder kóp. Onlaın bilim berýdi iske asyratyn baǵdarlamardyń tanymaldylary - Skype, ZOOM, CISCO WEBEX, taǵy basqalary.
Elimizge myna tótenshe jaǵdaı biraz nárseni úıretip jatyr, sonyń biri - qashyqtan bilim berý jáne onlaın oqý.
Osyǵan baılanysty ZOOM platformasynyń Qazaqstandaǵy tanymaldyǵy óte joǵary deńgeıge shyqty. Biraq, 3 kúnnen beri ZOOM-nyń zulymdyǵy jaıly ósek jaıyldy, tipti keıbir telearnalar otqa maı quıyp úlgerdi, ere bastady.
Dál osy kezde týyndaǵan suraqtarǵa ZOOM-dy qoldanatyn mekeme retinde biraz úńilip kórdik.
Endi suraq. ZOOM baǵdarlamasynyń ıesi kim? Onyń tarıhy jáne qor bırjasy qanshalyq?
ZOOM platformasynyń negizin qalaýshy - Erık Iýan (Iýan Jyń). AQSh azamattyǵyndaǵy qytaı. 90-ynshy jyldary Qytaıdan ketip, WebEx kompanııasynyń negizin qalaýshylarynyń biri bolǵan. 1997 jyly Cisco-nyń vıe-prezıdenti bolǵan. 2010 jyly WebEx servısine kóńili tolmaı, "damytý kerek" degen usynysy oryndalmaı, 2011 jyly bul kompanııadan ketedi. Solaı ZOOM kompanııasyn 2011 jyly qurady. Bas ofısi Kalıfornııa shtatynda ornalasqan.
Qurylǵan kúnnen bastap-aq qoldanýshylary jyldan jylǵa óse bastady. Qoldaný ońaılyǵy men qarapaıymdylyǵynan Skaıp odan birneshe jyl erte shyqsa da, básekede tura almady. Zoom-nyń negizgi básekelesi - burynǵy Cisco Webex.
Alǵashqy 2-3 jyl Zoom tegin úlgini paıdalanyp, keıin alǵashqy aqyly paıdalanýshysy Stenford ýnıversıteti boldy. 2016 jyly basqa shtattan taǵy ofıs ashyp, 2017 jyly Avstralııa men Ulybrıtanııadan ofıstaryn ashady.
Qazirgi ýaqytta bul programmany AQSh-tyń Garvard bastaǵan iri ýnıversıtetteri, kolledjder, mektepter, iri kompanııalar, korporatıvti klıentter qoldanýda, onlaın jınalystar jasaý, dárigerler onlaın keńes berý degen qyzmetter de iske asady. Jáne bul tek AQSh-ta ǵana emes, álemniń kóptegen elderinde.
Al, 2020 jyly koronavırýstyń arqasynda adam sengisiz kórsetkishke jetti. Qazir kompanııa kapıtalızaııasy 43 mlrd dollarǵa jetti.
Joǵarydaǵy aqparatqa negizdelsek, birinshiden, olar sonshalyq qaýipti bolsa, ony qoldanyp otyrǵan AQSh-tyń álemdik naryqqa tanymal ýnıversıtet, kolledj, kompanııalary aqymaq pa? Olarda jasyryn aqparat pen urlanatyn qarjy joq pa? Bul Zoom-dy zulym deýdiń ótirigine alǵashqy sebep.
Ekinshiden, sonshalyq úlken kompanııa qazaqtyń az aqshasyn ne istesin? Bizdiń muǵalimderdiń kompıýterinde sonshalyq kóp qupııa bar ma? Bar bolsa, ol qupııa osyndaı alpaýyt kompanııaǵa kerek pe?
Meniń oıymsha joq. Qyzyq ta emes.
Onyń ústine bizdiń búkil júrgen turǵanymyzdy barlyq áleýmettik jeli jazady. Facebook, WhatsApp, VK-lardan organdar qalaǵan ýaqytta, qalaǵan aqparatyn ala alady. Google tipti barlyq júrgen-turǵanymyzdy kartaǵa syzyp, toqtaǵan ýaqytymyzdy sanap kórsetip otyrady. Mundaıdan qoryqsaq, smartfon ustaýdyń qajeti joq degen sóz.
Taǵy bir dúnıe, bizdiń oqýshylardyń bazasy, ol kundelik.kz-te, onyń bazasy reseılik dnevnik.ru-ǵa baılaýly. Daıyndap berip otyrmyz ǵoı aqparatty ózimiz, onyń qasynda jeke telefonymyzda qundy ne bar?
Endi, mundaı jalǵan aqparatty shyǵarýshylar kimder bolýy múmkin? Jáne ne úshin shyǵardy?
Olardyń alǵashqysy, ózimizdiń qytaı fobııamyz. Qytaı degen sózdi estisek, úreılene túsemiz. Biraq, kóbimizdiń qolymyzdaǵy smartfon sol eldiń ónimi, noýtbýk, planshet bári, bári de "Made in China".
Ekinshisi, onlaın bilim berý salasyndaǵy básekeles kompanııalardyń, jumysy júrmeı, kirisi kirmeı otyrǵan bilim salasynda kontent jasaýshy kompanııalardyń básekelestik joldaǵy qara qadamy dep oılaımyn. Bul - básekelesterdiń arasyndaǵy eń sátsiz qadam. Bul qadamdy TMD keńistigin jeke ıemdengisi keletin orys álemi tutatsa, ózimizdegi bilim kontentin qalyptastyrýshy kompanııalar ilesip ketti. Sodan, baryp kúlli ata-ana ý-shý. Mektepter shýdy basa almaı ketti.
Eń sońynda, onlaın oqýdan el boıynsha birtutas bas tartyp, qashyqtan oqýǵa ótip ketti. Negizi, ınternet múmkindigi bar óńir onlaın oqı berý kerek edi.
Ár nárseniń qaıyry, bul tótenshe jaǵdaı da bizge biraz dúnıeni úıretti.
Aıatjan Ahmetjanuly,
Respýblıkalyq QAZBILIM ortalyǵynyń bas dırektory
