Bılım berudıŋ onlain formatyn būrynnan paidalanatyn elder köp. Onlain bılım berudı ıske asyratyn baǧdarlamardyŋ tanymaldylary - Skype, ZOOM, CISCO WEBEX, taǧy basqalary.
Elımızge myna tötenşe jaǧdai bıraz närsenı üiretıp jatyr, sonyŋ bırı - qaşyqtan bılım beru jäne onlain oqu.
Osyǧan bailanysty ZOOM platformasynyŋ Qazaqstandaǧy tanymaldyǧy öte joǧary deŋgeige şyqty. Bıraq, 3 künnen berı ZOOM-nyŋ zūlymdyǧy jaily ösek jaiyldy, tıptı keibır telearnalar otqa mai qūiyp ülgerdı, ere bastady.
Däl osy kezde tuyndaǧan sūraqtarǧa ZOOM-dy qoldanatyn mekeme retınde bıraz üŋılıp kördık.
Endı sūraq. ZOOM baǧdarlamasynyŋ iesı kım? Onyŋ tarihy jäne qor birjasy qanşalyq?
ZOOM platformasynyŋ negızın qalauşy - Erik Iýan (Iýan Jyŋ). AQŞ azamattyǧyndaǧy qytai. 90-ynşy jyldary Qytaidan ketıp, WebEx kompaniiasynyŋ negızın qalauşylarynyŋ bırı bolǧan. 1997 jyly Cisco-nyŋ vise-prezidentı bolǧan. 2010 jyly WebEx servisıne köŋılı tolmai, "damytu kerek" degen ūsynysy oryndalmai, 2011 jyly būl kompaniiadan ketedı. Solai ZOOM kompaniiasyn 2011 jyly qūrady. Bas ofisı Kaliforniia ştatynda ornalasqan.
Qūrylǧan künnen bastap-aq qoldanuşylary jyldan jylǧa öse bastady. Qoldanu oŋailyǧy men qarapaiymdylyǧynan Skaip odan bırneşe jyl erte şyqsa da, bäsekede tūra almady. Zoom-nyŋ negızgı bäsekelesı - būrynǧy Cisco Webex.
Alǧaşqy 2-3 jyl Zoom tegın ülgını paidalanyp, keiın alǧaşqy aqyly paidalanuşysy Stenford universitetı boldy. 2016 jyly basqa ştattan taǧy ofis aşyp, 2017 jyly Avstraliia men Ūlybritaniiadan ofistaryn aşady.
Qazırgı uaqytta būl programmany AQŞ-tyŋ Garvard bastaǧan ırı universitetterı, kolledjder, mektepter, ırı kompaniialar, korporativtı klientter qoldanuda, onlain jinalystar jasau, därıgerler onlain keŋes beru degen qyzmetter de ıske asady. Jäne būl tek AQŞ-ta ǧana emes, älemnıŋ köptegen elderınde.
Al, 2020 jyly koronavirustyŋ arqasynda adam sengısız körsetkışke jettı. Qazır kompaniia kapitalizasiiasy 43 mlrd dollarǧa jettı.
Joǧarydaǧy aqparatqa negızdelsek, bırınşıden, olar sonşalyq qauıptı bolsa, ony qoldanyp otyrǧan AQŞ-tyŋ älemdık naryqqa tanymal universitet, kolledj, kompaniialary aqymaq pa? Olarda jasyryn aqparat pen ūrlanatyn qarjy joq pa? Būl Zoom-dy zūlym deudıŋ ötırıgıne alǧaşqy sebep.
Ekınşıden, sonşalyq ülken kompaniia qazaqtyŋ az aqşasyn ne ıstesın? Bızdıŋ mūǧalımderdıŋ kompiuterınde sonşalyq köp qūpiia bar ma? Bar bolsa, ol qūpiia osyndai alpauyt kompaniiaǧa kerek pe?
Menıŋ oiymşa joq. Qyzyq ta emes.
Onyŋ üstıne bızdıŋ bükıl jürgen tūrǧanymyzdy barlyq äleumettık jelı jazady. Facebook, WhatsApp, VK-lardan organdar qalaǧan uaqytta, qalaǧan aqparatyn ala alady. Google tıptı barlyq jürgen-tūrǧanymyzdy kartaǧa syzyp, toqtaǧan uaqytymyzdy sanap körsetıp otyrady. Mūndaidan qoryqsaq, smartfon ūstaudyŋ qajetı joq degen söz.
Taǧy bır dünie, bızdıŋ oquşylardyŋ bazasy, ol kundelik.kz-te, onyŋ bazasy reseilık dnevnik.ru-ǧa bailauly. Daiyndap berıp otyrmyz ǧoi aqparatty özımız, onyŋ qasynda jeke telefonymyzda qūndy ne bar?
Endı, mūndai jalǧan aqparatty şyǧaruşylar kımder boluy mümkın? Jäne ne üşın şyǧardy?
Olardyŋ alǧaşqysy, özımızdıŋ qytai fobiiamyz. Qytai degen sözdı estısek, üreilene tüsemız. Bıraq, köbımızdıŋ qolymyzdaǧy smartfon sol eldıŋ önımı, noutbuk, planşet bärı, bärı de "Made in China".
Ekınşısı, onlain bılım beru salasyndaǧy bäsekeles kompaniialardyŋ, jūmysy jürmei, kırısı kırmei otyrǧan bılım salasynda kontent jasauşy kompaniialardyŋ bäsekelestık joldaǧy qara qadamy dep oilaimyn. Būl - bäsekelesterdıŋ arasyndaǧy eŋ sätsız qadam. Būl qadamdy TMD keŋıstıgın jeke iemdengısı keletın orys älemı tūtatsa, özımızdegı bılım kontentın qalyptastyruşy kompaniialar ılesıp kettı. Sodan, baryp küllı ata-ana u-şu. Mektepter şudy basa almai kettı.
Eŋ soŋynda, onlain oqudan el boiynşa bırtūtas bas tartyp, qaşyqtan oquǧa ötıp kettı. Negızı, internet mümkındıgı bar öŋır onlain oqi beru kerek edı.
Är närsenıŋ qaiyry, būl tötenşe jaǧdai da bızge bıraz dünienı üirettı.
Aiatjan Ahmetjanūly,
Respublikalyq QAZBILIM ortalyǧynyŋ bas direktory
