Sūŋqarlar jyry
Süiıner süiıktı elıŋ, Japyraǧyn jaiǧan şynar. Aŋsatty-au biıkterıŋ, Sūŋqarlar, qaidasyŋdar? Sanduǧaş bola alar ma, Sairasa sauysqanyŋ. Qūzdarǧa qona ala ma, Tauyq pen tauystaryŋ. Jolynda pysyqtardyŋ, Eşkını el serke deidı. Jonynda mysyqtardyŋ, Tyşqandar erkeleidı. Qaşyrǧa er salǧanmen, Arǧymaq bola almaidy. Qyrandar tūǧyryna, Qūmailar qona almaidy. Myŋ esek jaramaidy, Bır tūlpar tūiaǧyna. Myŋ torǧai panalaidy, Bır sūŋqar qiiaǧyna. Daryǧan janyma qūt, Babalar kiesınen. Börınıŋ täŋırı artyq, İtterdıŋ iesınen. Tırlıkte teŋ be mülde, Oryny bar ūl-qyzdyŋ. Jetpeidı jalǧyz künge, Jaryǧy bar jūldyzdyŋ. Tösınde töldeidı elık, Taular köp, danalar az. Kölşıktı köldei körıp, Jüzedı sarala qaz. Alatau qūt tarlanym, Desem de tasyp, taiap. Abai men Mūhtarlardyŋ, Aldynda asyqtai-aq. Qan tögıp körse daǧy, Ar tögıp körmegen el. Arysyn berse daǧy, Namysyn bermegen el. Tülkıler qyran jemı, Bolsa da ailasy bar. Tu qylar tūmarly elı, Sūŋqarlar qaidasyŋdar? Tu qylar tūmarly elı, Sūŋqarlar qaidasyŋdar?..Şūbat jyry
Bızdıŋ auyl sekseuıldı, tüielı, İelı el tüiesımen kielı. Qūtty dala qūdıretın qaraşy, Jylany da aqqa basyn iedı. Tarihtan köştıŋ aldyn ieler, Jük köterer atandaryn süiedı el. Siyr emes sütımenen qadırlı, Şūbatymen şyrailanbas tüieler. Sütın soryp ıngenderdı basqa ūryp, Tym orynsyz osqyrynba jas jıgıt! Keide tıptı, ketken be dep oilanam, Myna eldıŋ dymkästyǧy asqynyp. Şaŋyraqty köre almaisyŋ qostardan, Būida, būrau bärı jlǧa tastalǧan. Ingenderı ındet üşın qamalyp, Atandar jür ögız syndy bos qalǧan. Tūǧyryŋ bop tūrǧan şaqta otanyŋ, Taudan daŋqy artyq emes jotanyŋ. Auzyndaǧy närın jyryp qaitesıŋ, Erteŋ jügıŋ artylatyn botanyŋ. Qiyn künder qiia asyrǧan küşımsıŋ, Tüielerım – qūdyretımsıŋ, qūtymsyŋ! Buralary buyrqanǧan egei el, Qūrsaq emes, ūrpaq jaiyn tüsınsın. Köŋıl jyry – jürek syry ot alar, Bolaşaqtyŋ bolsa eken dosy adal, Erınıme şūbat tigen şaqtarda, Elesteidı şölırkegen botalar...Jarlynyŋ jalǧyz atymyn
Toiǧa da mınıp baratyn, Qoiǧa da mınıp baratyn. Kezegı kele qalǧanda, Şanada süirep şabatyn. Toltyrǧan taqyr taqymyn, Jaralynyŋ jalǧyz atymyn. Bala da mınıp alatyn, Dana da mınıp alatyn. Dep maqtanyp qanatym, Baigege de salatyn. Aiaŋmen tolǧar aqylyn, Jaralynyŋ jalǧyz atymyn. Eşkımdı tıstep, teppegen, Işpegı terden keppegen. Ottasa alys ketpegen, Dūşpany qusa jetpegen. Ainalyp jürer jaqynyn, Jarlynyŋ jalǧyz atymyn. Alaqanat sauysqan, Jauyrynǧa jabysqan. Jauyzdyqqa jol bermei, Auyzdyqqa qarysqan. Arqalaǧan batyryn, Jarlynyŋ jalǧyz atymyn. Taǧdyr basyp taŋbasyn, Osy jölǧa salǧasyn. Esek emes attarǧa, Jolda qalu arǧa syn. Bapsyz bolsam bolaiyn, Atsyz iem qalmasyn!Eşkıler
Kerım ölke kez bolatyn keş kırer, Qoŋyr döŋnen qoŋyr keŋes estıler. Qiialymdy qytyqtady sondaida, Tau basynda tairaŋdaǧan eşkıler. Oinaqtaidy tastan-tasqa oiqastap, Qūz-qiialar tüneredı oi tastap. Jürgendıgın oilai ma eken osylar, Seterlerı, serkelerı qoi bastap. Biıkterdıŋ bauraiynda sonylap, Eşkıler-ai, eseptegen sony baq, Serkelerdıŋ arqasynda senderdı, Älpeşteidı- au, Auyl töske qonyp ap...Qyryqtyŋ qysy
Qylaulap keldı qyryqtyŋ qysy, Bilep tūr oidy būlttyŋ mysy. Tülkıler tüske kıredı taǧy Keledı-au şırkın, qyzyqtyrǧysy. Ūşady samǧap ümıttıŋ qūsy, Kelmes-au kımnıŋ jürıp-tūrǧysy. Aq jölǧa salyp jıberşı menı, Aq jorǧa mıngen qyryqtyŋ qysy. Üş qonaq kettı attanyp tezden, Jirma bes qairan şattanyp kezgen. Qyryq belde de köktem küz bar ǧoi, Degenmen jyldar emes-au jezdem. Qylyştyŋ jüzı qyryqtyŋ qysy, Tez keler jannyŋ mūrt qyrǧysy. Ekenın endı sezgendei köŋıl, Adamnyŋ ailar qyrt qūrbysy. Qyryqtyŋ qysy keŋesın şertıp, Qyrauly baqta keledı ertıp. Qarynda ızım qalǧanymenen, Köktemı kelıp keterme ertıp. Kelgenmen köŋıl qylyq qylǧysy, Özıŋe mälım qūryqtyŋ küşı. Qyrqaǧa şyǧyp qalǧanyŋdy oilap, Tolǧantar toqsan qyryqtyŋ qysy. Qaŋtardyŋ taŋy qaŋtaryp tūlpar, Salburynyŋa salaiyn sūŋqar. Oily da toily qyryqtyŋ qysy, Özındık ömır äuenın şyrqar. Qylyştai qiiar salymymdy jer, Degen bır oimen sabyryŋ kırer. Kez kelıp qalǧan siiaqty, qūrbym, Qasterlı künnıŋ qadyryn bıler. Qanatyn qyran qūs qomdaǧandai, Samǧaiyn biık küş somdaǧandai. Oilarymdy onǧa bölmeşı uaqyt, Qyryqqa deiın qys bolmaǧandai!Özıŋdı ǧana tabamyn
Taŋ atty taǧy külımdep, Hat bastadym künım dep. Jaqyn jannyŋ qadırı, Alystaǧanda bılınbek. Aitaiyn degen syrym köp, Jazaiyn degen jyrym köp. Barasyŋ-au taŋ saiyn, Tabynatyn pırım bop. Qaradym taŋǧy şolpanǧa, Körıner ystyq sol taŋba. Maǧan jyr bop jazylyp, Aman jür qaida bolsaŋ da. Elesıŋ erıp janyma, Kelesıŋ oiǧa toŋsam da, Qanatym özıŋ qadırlım, Qai biıkke qonsam da. Saǧyndym degen sözden de, Tabyndym desem şynyraq. Jaqyn jürgen kezdende, Barasyŋ ǧoi şyn ūnap. Tūrsaq ta däiım tıldesıp, Aŋsadym terbep jyr besık. Söz jetkenmenen qol jetpei, Jürmız-au jetım küi keşıp. Alys emes aiaulym, Qauyşar künder jüzdesıp. Auasyn aŋsap dalanyŋ, Körkıne köz sap qalanyŋ. Jabyrqau jalǧyz küi keşıp, Saǧynyş änın salamyn. Kökırek toly nala-mūŋ, Sen jaqqa jiı qaradym. Ötkendı oiǧa salady, Syŋar ızdı är adym. Men jaqqa sende qaraǧyn, Baqyttymyn dep sanaǧyn. Kermaraldai keudeŋe, Jyrymdy gül qyp qadadym. Elesımdı aŋsap tūrǧanda, Esıgıŋdı qaǧamyn. Bır körsem-au dep jürgende, Bır künı jetıp baramyn. Ömırde taǧy ailanyp, Özıŋdı ǧana tabamyn...Qansonarda
Qaraşanyŋ qalyŋdap qyrbaq qary, Sary küzdıŋ jinaldy syrmaqtary. «Kärı qūda» aq tonyn jaba saldy, Dala jatty baladai qūndaqtaǧy. Kösıledı keşegı kestelı bel, Esıredı terısten eskeuıl jel. Sarşūnaqtar bastaryn soiaulaǧan, Şuyldaidy terısken, sekseuılder. Qyzyl jonnyŋ qol salǧan talaiyna, Qyrau tūrǧan mūrtyna, samaiyna. Qyran alǧan qart aŋşy qyrdan asty, Dabyl ūryp köz tastap maŋaiyna. Künı boiy ız şaldy, jalyqpady, Jyra-jylǧa bärı de jarytpady. Tomaǧasyn aldy da qoia berdı, Bıraq qyran kökte qūr qalyqtady. Qasqyrdan da tūrǧan joq qoryqqaly, Qorlyǧy sol qoian da jolyqpady. Tyşqan jymy jatqanmen tülkı ızı joq, Osy boldy aŋşynyŋ toryqqany. Būrynǧydan özgergen öŋı mülde, Köldei tolqyp köp oilar köŋılınde. Qansonarda qūr qaitty bırınşı ret, Sary taban saiatşy ömırınde. Bızden artyq aŋ üşın dūşpan bar ma, Jügırgenın ūstattyq ūşqandarǧa. Qorǧalmaǧan qoŋyr aŋ auyp kettı, Qairan dala qor boldy tyşqandarǧa. Şyndyq üşın şyŋǧyryp şyqty daryn, Qansonardan qūr qaitty qūttylaryŋ. Qyrandardyŋ aǧytyp aiaq bauyn, Endı mysyq baptaŋdar, myqtylarym! Serık Äbılūly 1973 jyly 4 aqpanda Qytaidyŋ Altai aimaǧyndaǧy Ülıŋgır kölı boiynda, Jetıaral degen jerde düniege kelgen. Şyŋjaŋ Universitetınıŋ «Qazaq tılı men ädebietı» fakultetın, Şyŋjaŋ partiia mektebınıŋ ekonomikalyq basqaru fakultetın bıtırgen. «Dariǧa-ai», «Şolpan», «Samal» publisistikalyq, «Kümıs jebe», «Qobyz saryn», «Aqqu arman» jyr jinaqtary, «Kün» atty balalarǧa arnalǧan şalqyma, balladalar jinaǧynyŋ avtory. Serık Äbılūly Qytaidaǧy qazaq radiosynda ūzaq jyldar qyzmet etıp, sol eldegı qandastardyŋ mädenietıne eleulı üles qosqan tūlǧanyŋ bırı. Ol qazaqtyŋ taŋdauly 50 änın qytai tılıne audartyp, ūltymyzdyŋ keŋ taraǧan 500 küiı men 200 halyq änın taspaǧa tüsırgen, 100-ge juyq än mätını men köptegen ännıŋ avtory, radio efirınde 30-ǧa tarta roman oqyǧan tanymal diktor, aqyn, änşı, sazger. Qūlaqqa jaǧymdy qazaqy qoŋyr dauys iesı Serık Äbılūly qazır atamekenge oraldy.Foto Bauyrjan Juasbaev
Ūqsas jaŋalyqtar
